Turken plannen moskee met allure

In de smalle Sint-Jooststraat, op de plek waar nu drie verouderde huizen staan, wil de unie van islamitische culturele centra van België een gloednieuwe grote moskee optrekken. De overlegcommissie van Sint-Joost gaf al een positief advies. Nu is het wachten op het fiat van het Gewest.

Het achterin gelegen gebouwtje op nummer negen en de twee aanpalende huizen doen nu samen ook al dienst als moskee. Maar de panden zijn te klein geworden en ze zijn verouderd. Ruim drie jaar geleden begon de unie van islamitische culturele centra, die een van de vele Turks-islamitische stromingen in België vertegenwoordigt, plannen te maken voor een geheel nieuwe, grote moskee op die plek. Ze vroegen de gerenommeerde architect Sefi Birkiye, van Turkse origine. Birkiye richtte dertig jaar geleden het Brusselse architectenbureau Atelier d'Art Urbain op, dat enkele jaren geleden omgevormd werd tot Vizzion.

Eerst werd bij de gemeente een voorproject ingediend, maar dat werd te volumineus bevonden voor de buurt. Ook het definitieve ontwerp was nog iets te groots opgezet. De overlegcommissie van Sint-Joost-ten-Node gaf vorige maand dan ook een positief advies, maar onder voorwaarden. "De maximumcapaciteit van het gebouw moest iets naar beneden," zegt Bernard Colin, architect en medewerker van Birkiye. "Het gebouw zal nu berekend worden op zestig mensen die er dagelijks vertoeven, vier- à vijfhonderd mensen tijdens het vrijdaggebed en heel uitzonderlijk, bij het Suiker- en het Offerfeest, 750 tot achthonderd personen." Het gebouw wordt ook iets minder diep en er sneuvelt een etage. Blijven over: een ondergrondse parkeergarage voor vijftien wagens, een gelijkvloerse etage en vier verdiepingen.

Achter in de moskee wordt een grote gebedszaal ingericht, die een mooie koepel krijgt. Voorts is er plaats voor een eetzaal, verschillende leslokalen, een slaapzaal waar buitenlandse gasten kunnen overnachten en twee appartementen, bijvoorbeeld voor de imam en een prof. Ook komt er een huistakenklas. "De moskee wil haar verantwoordelijkheid opnemen en de jongeren uit de wijk beter begeleiden," zegt Colin.

De architectuur dan. "Het gebouw zal veel meer weghebben van een westers openbaar gebouw dan van een moskee. De geplande neoklassieke gevel is vergelijkbaar met de gevels in grote Europese steden," legt Colin uit. "Bovenop komt een torentje. Dat is een element dat zowel in de westerse als in de oosterse architectuur voorkomt. We wilden geen echte minaret bouwen omdat we in Brussel zijn. Het moet een moskee worden die in harmonie is met de Brusselse architectuur."

Over het budget wordt niet gesproken, maar het staat vast dat er geen leningen of subsidies aan te pas komen. De gelovigen gaan de moskee via giften zelf betalen. "Ze zullen ook meehelpen: de elektricien doet de elektriciteit, de tegelzetter plaatst de tegels, de metselaar metselt. Het wordt echt de moskee van die Turkse gemeenschap," vertelt Colin.

Met het positieve antwoord van de gemeente is de eerste hobbel genomen. Maar volgens Anne Winterberg van de dienst Stedenbouw van Sint-Joost-ten-Node is het advies van de overlegcommissie enkel 'indicatief' en zal de gewestelijke administratie, onder de verantwoordelijkheid van PS-staatssecretaris van Stedenbouw Emir Kir, de uiteindelijke beslissing nemen.

Als ook het Gewest het plan goedkeurt, zal Brussel zijn eerste moskee met enige allure krijgen. Een grote, prestigieuze moskee zoals in sommige Amerikaanse steden is er nu niet in de hoofdstad. Volgens ULB-onderzoekster en islamkenner Corinne Torrekens is daar bij de moslims nochtans behoefte aan. De bijna tachtig moskees zijn doorgaans gehuisvest in onderkomen woonhuizen, garages of verlaten bedrijfpanden. Natuurlijk is er de grote moskee van het Jubelpark, maar die werd niet ontworpen als moskee. Het gebouw werd neergezet voor de wereldtentoonstelling van 1897 en werd op het einde van de jaren 1960 door koning Boudewijn aan Saoedi-Arabië geschonken.