Tv-coryfee Paula Sémer overlijdt op 96-jarige leeftijd

Paula Sémer is op 96-jarige leeftijd gestorven. Sémer stond mee aan de wieg van het Vlaamse medialandschap, was daarnaast ook nog actief in de politiek en voerde een jarenlange strijd om euthanasie mogelijk te maken voor mensen met ‘een voltooid leven’. Maar bovenal was de Antwerpse na meer dan een halve eeuw in de hoofdstad verveld tot een Brussels icoon.

Paula Sémer werd op 9 april 1925 geboren in Antwerpen. Na de bevrijding in 1944 komt ze op 19-jarige leeftijd voor het eerst naar Brussel om er voor de NIR (Nationaal Instituut voor de Radio, red.) teksten in te lezen. Die is op dat moment gehuisvest in het Flageygebouw. Het bleek een succes en niet lang erna volgden verschillende luisterspelen en radioprogramma’s om uiteindelijk mee aan de wieg te staan van het Vlaamse televisielandschap.

Sémer wordt omroepster bij de BRT (Belgische Radio en Televisie, red.) en presenteert samen met Bob Davidse ‘Kom toch eens kijken’, het allereerste kinderprogramma. Enkele jaren is ze de eerste ‘Tante’ van ‘Nonkel Bob’, later wordt ze het gezicht van ‘vrouwenprogramma's’: Vrouwenspiegel (1954) en Penelope (1955-1965). Daarnaast is ze ook nog actief als actrice en producer.

Brussel

Aan het Flageygebouw leert Sémer ook haar man Herman Cornelis kennen. Onder het pseudoniem Herman Niels was hij er actief als regisseur. Na een jaar trouwen ze en nemen ze hun intrek in een appartement in Elsene. Na de geboorte van hun zoon Jan-Paul verhuizen ze naar een lichtrijke woning in de Zwaluwstraat in Watermaal-Bosvoorde.

Daar zou ze ook mee op de barricaden gaan staan voor de komst en het behoud van het Nederlands in de gemeente. "Al die jaren hebben we ons Vlaams-zijn nooit verloochend. Zo hebben Herman en ik met succes gelobbyd om op de gemeenteschool een Nederlandstalige afdeling op te richten. Makkelijk was het niet. Van de toenmalige burgemeester, een vriend van koningin Elisabeth, heb ik zelfs mogen horen: 'U moest fier zijn dat uw kleine in een cultuurtaal wordt grootgebracht.' Of hij nog nooit van een moedertaal had gehoord, heb ik hem toen gevraagd. Daar had hij niet van terug. Maar enfin, die Nederlandstalige school is er toch gekomen,” zei ze daarover in 2007.

Feministe in hart en nieren

Sémer was ook een rasechte feministe. Ze wilde vrouwen zichzelf helpen ontplooien en deinsde er daarbij niet voor terug om voor die tijd controversiële thema’s op de agenda te plaatsen. Seksualiteit, de rol van mannen en vaders in het gezin, financiële en economische onafhankelijkheid van vrouwen... Onderwerpen die in de conservatieve jaren 50 en 60 meer dan eens in slechte aarde vallen. (lees verder onder de fotogalerij)

Ze trekt die lijn ook door naar de werkvloer, waar begin jaren ’60 nog geen gelijke rechten voor mannen en vrouwen gelden. Zo werden toen enkel mannen toegelaten op de examens van de BRT. “Ongelofelijk onrechtvaardig,” zegt ze hierover in 2008 aan De Standaard. “Ik wilde hetzelfde bureau, dezelfde erkenning, hetzelfde loon.” In 1964 is het dan zover. Vrouwen mogen meedoen aan de examens en Sémer slaagt met glans.

Borstkanker

In 1981 krijgt Sémer op 56 jaar borstkanker. Een ziekte waar dan nog een groot taboe rond hangt en waar je als bekende figuur niet snel mee naar buiten komt. Na haar genezing gaat ze over haar ziekte spreken. Ze zet zich in voor acties tegen kanker en houdt zich bezig met het belang van psychologische begeleiding. In 1984 schrijft ze daarover het boek ‘Leven met borstkanker’.

Haar engagement krijgt ook een politieke vertaling bij de toenmalige SP (Socialistische Partij, red.). Tussen 1995 en 1999 zit ze voor de SP in de Senaat. Daar laat ze voor de thema’s die haar nauw aan het hart liggen haar stem horen. Een daarvan is het recht op waardig sterven.

Strijd voor waardig sterven

Sémer wil dat er de nodige wetgeving komt om mensen die hun leven als ‘voltooid’ beschouwen euthanasie te laten plegen. Het idee om ooit langzaam af te takelen in een woonzorgcentrum bezorgde haar nachtmerries, zeker na de dood van haar man Herman Cornelis in 1991.

“Ik denk vaak aan de dood. Het grote vraagteken voor mij is hoe dat zal gaan. Het onverwachte, denk ik, en het onvoorziene. Dood zijn op zich vind ik niet erg. Ik heb alles in mijn leven gehad wat je maar kan wensen. Ik heb een boeiend leven gehad. Maar de wijze waarop... Ik ben een hartstochtelijke verdediger van waardig sterven. Ik wil dat zelf kunnen beslissen,” zei ze hierover nog in een interview met Radio 1 in 2019. Die beslissing heeft Sémer nu ook zelf kunnen nemen. Ze overleed op 1 juni en werd 96 jaar oud.

Dalle: Grande 'Dame'

Vlaams minister van Media Benjamin Dalle (CD&V) eert Paula Sémer op Twitter als "Grande Dame van de Vlaamse media". "Vaarwel Paula Sémer. Een icoon op vele vlakken. Grande Dame van de Vlaamse media. Sterkte aan familie en vrienden", schreef Dalle. Ook minister-president en Vlaams minister van Cultuur Jan Jambon (N-VA) tweette: "Paula Semer is niet meer. We verliezen een monument. Diep medeleven aan familie en vrienden."

"Ongeacht haar leeftijd is dit een groot verlies", zegt ook Vooruit-gemeenteraadslid in Watermaal-Bosvoorde Jos Bertrand. "Zij kon op een zeer krachtige manier moeilijke problemen bespreekbaar maken."

VRT, de vroegere werkgever van Sémer stuurde eveneens een tweet de wereld in: "Met droefheid vernemen we het overlijden van Paula Sémer. Ze zorgde voor grensverleggende en taboedoorbrekende televisie. Deze leading lady blijft voor altijd een van de pioniers van de publieke omroep in Vlaanderen. Onze gedachten gaan uit naar haar familie en vrienden."