Uitgelicht: Bicultureel onderwijs na dertig jaar stopgezet

Vlaams minister van Onderwijs Pascal Smet (SP.A) schrapt het Onderwijs in Eigen Taal en Cultuur (OETC), een project van Foyer waarbij leerlingen van zes Brusselse basisscholen een deel van de lessen in het Turks, Spaans of Italiaans krijgen. Foyer en de betrokken scholen reageren onthutst.

D e werkgroep Immigratie van Regionaal Integratiecentrum Foyer begon dertig jaar geleden met zeven Italiaanse kinderen. Dit schooljaar nemen een kleine vijfhonderd leerlingen deel aan het project. Meer dan de helft is van Turkse origine en zit op de Schaarbeekse Mariaschool of in Sint-Joost-aan-Zee. De anderen zijn ingeschreven in het Spaanse project van Sint-Jan Berchmans en de Etterbeekse Lutgardisschool of in het Italiaanse project van 't Plant'Zoentje in Laken en het atheneum van Etterbeek. In alle scholen geldt het piramideprincipe: in de kleuterschool wordt ongeveer een kwart van de lessen in de moedertaal gegeven, in het eerste leerjaar zo'n vijf uur en in het zesde nog maar twee of drie uur.

Het biculturele onderwijs kan mooie resultaten voorleggen, zegt Foyer: ruim negentig procent van de leerlingen behaalt een diploma secundair. Ze doen het dus beter dan de doorsnee allochtone leerlingen, van wie meer dan een kwart de middelbare school zonder diploma verlaat.

Faïk Keskin (56), afkomstig uit Emirdag in Turkije, is een van de veertien OETC-leerkrachten. Op maandagnamiddag staat hij in de Mariaschool, een concentratieschool met de helft Turkse leerlingen. In een afzonderlijk klasje krijgen twaalf kinderen van het eerste leerjaar rekenen en taal in het Turks. Aan de muur hangt een grote kaart van Turkije, vooraan op het bord een poster met het Turkse alfabet. "Ze leren in het eerste leerjaar gelijktijdig in het Nederlands en het Turks lezen," vertelt Faïk. "En als we rekenen, is het herhaling."

Directeur Luc Hulsmans vindt dat het project heel goed werkt. "De kinderen spreken niet allemaal even goed Turks als ze hier komen. Door beter Turks te leren, wordt hun Nederlands ook beter," zegt hij. Maar het project is ook op een ander vlak waardevol. "Ik heb in mijn school geen problemen met spijbelen, de meisjes gaan zonder problemen mee zwemmen en mee op bosklas. Dat is voor een groot deel te danken aan Faïk en de twee andere Turkse leerkrachten. Zij zijn altijd op het oudercontact en zijn voor de ouders een rolmodel. Ze stralen autoriteit uit. De ouders hebben vertrouwen in hen en daardoor ook in ons. Het is een vorm van community building."

Hulsmans begrijpt dan ook niet dat minister Smet het bicultureel onderwijs eind juni stopzet. "Het voelt alsof mijn handen worden afgehakt." Smet laat weten dat hij de beslissing heeft genomen na een grondige analyse door zijn administratie. Die wees volgens de minister uit dat het niet duidelijk is of de betere resultaten een gevolg zijn van het project dan wel van andere factoren. Vooral kinderen van hogeropgeleide Italiaans- en Spaanssprekende ouders blijken het goed te doen. Smet heeft in de Brusselse multi-etnische context ook vragen bij de keuze voor het Spaans en Italiaans.

Hilde De Smedt, die het project bij Foyer coördineert, erkent dat bijvoorbeeld in het atheneum van Etterbeek een aantal Italiaanssprekende kinderen van hogeropgeleide ouders zit. "Maar gemiddeld hebben we zestig tot 65 procent kansarme GOK-leerlingen. De suggestie dat het om een geselecteerde groep allochtonen zou gaan, klopt dus niet." De Smedt zegt ermee te kunnen leven als de minister zou vragen om alleen met kansarmen te werken of na te denken over de talenkeuze. "Maar nu wordt alles stopgezet."

Foyer en de schooldirecties zijn ook boos over de abrupte manier waarop het project wordt geschrapt: de minister maakte vorige week bekend dat het eind juni afgelopen is met de jaarlijkse subsidie van 400.000 euro. "De nieuwe kinderen zijn net ingeschreven. En wat met de leerlingen die al enkele jaren in het project zitten?" vraagt Johan Leman, de voorzitter van Foyer, zich af. "Goed bestuur is behouden wat goed draait, en het anders in elk geval verstandig afbouwen." Directeur Luc De Coninck van Sint-Jan Berchmans noemt de beslissing een totaal gebrek aan respect ten aanzien van kinderen, ouders en leerkrachten.

Voor de OETC-leerkrachten komt de beslissing hard aan. Faïk Kes­kin werkt al 25 jaar voor OETC, de laatste jaren altijd met een tienmaandencontract. Dat werd elk jaar in september hernieuwd. "Na juni heeft hij niets, zelfs geen opzegvergoeding," zegt Luc Hulsmans.

Volgens minister Smet kan de beslissing niet als een verrassing komen: de subsidie vanuit Onderwijs is vorig jaar al stopgezet. "Via de Brussel-middelen was er een eenmalige overbrugging voor het lopende schooljaar."

De minister wil de opgebouwde expertise overigens niet zomaar verloren laten gaan. Hij werkt aan een nieuw talenbeleid en is van plan de mensen van Foyer daarbij te betrekken. Hiervoor zal hij jaarlijks 150.000 euro uittrekken.

Foyer, scholen en ouders nemen daar geen genoegen mee. Met een petitie, een Facebook-groep en een protestmars op 25 mei hopen ze de minister alsnog op andere ideeën te brengen. Ook Groen! en Open VLD betreuren de stopzetting van het bicultureel onderwijs.