Uitgelicht: een tentenkamp in de hoofdstad van Europa

Vijf ngo's bouwden een tentenkamp voor asielzoekers in het Gaucheretpark om het tekort aan opvang aan te kaarten. Onder druk van de Schaarbeekse burgemeester Cécile Jodogne (MR-FDF) doekten de organisaties na vijf dagen het kamp op. "850 beloofde plaatsen is onvoldoende." [1 reactie]

Het groene gras in het Schaarbeekse Gaucheretpark kan weer rustig in de wind waaien. Vijf dagen lang bedekte een tentenkamp voor vijftig asielzoekers het grastapijt van het park dicht bij het Noordstation. Vijf niet-gouvernementele organisaties of ngo's hadden dat 'vluchtelingenkamp', zonder toestemming van de gemeente Schaarbeek, opgezet om de federale regering onder druk te zetten om het aanslepende opvangtekort voor asielzoekers snel ter harte te nemen. Intussen braken de organisaties onder druk van de Schaarbeekse burgemeester Cécile Jodogne het kamp weer af. Staatssecretaris voor Maatschappelijke Integratie Philippe Courard (PS) liet weten dat hij zorgt voor 856 opvangplaatsen.

Hoe kwam het zo ver dat een tentenkamp voor asielzoekers het imago van de hoofdstad van Europa een flinke deuk bezorgde? Na ermee gedreigd te hebben een noodopvangplaats in het centrum van Brussel op te zetten, gingen Artsen Zonder Grenzen, Dokters van de Wereld, Caritas International, Vluchtelingenwerk Vlaanderen en zijn Franstalige tegenhanger, Ciré, op woensdag 18 oktober over tot actie.

"De opvangcrisis sleept nu al een jaar aan," zei Pieter Degryse van Vluchtelingenwerk Vlaanderen toen. "Sinds 12 oktober ontspoort het volledig: Fedasil, het federaal agentschap voor de opvang van asielzoekers, kan mensen niet meer opvangen, waardoor ze op straat belanden. Het gaat om mensen die op de vlucht zijn voor oorlog en geweld en die hier legaal verblijven. Ze zwerven nu dakloos rond in België. De vijftig plaatsen in dit kamp zijn onvoldoende, maar wij willen de politieke impasse doorbreken."

Prangend
Dicht bij de gebouwen van de Dienst Vreemdelingenzaken zetten de ngo's dan maar tenten op waar asielzoekers de nacht konden doorbrengen. Naast vijftig bedden bevatte het kamp, dat opgebouwd werd als ware het een situatie in oorlogsgebied, ook een keuken, een refter en ruimtes waar de asielzoekers medische, sociale of juridische bijstand kregen. Niet-begeleide minderjarige asielzoekers, zieken en zwangere vrouwen kregen voorrang. Door het beperkte aantal plaatsen waren verschillende asielzoekers eraan voor de moeite: ze bleven letterlijk en figuurlijk in de kou staan.

Dokters van de Wereld gaf tijdens de persconferentie een inkijk in hun bezoeken aan de Brusselse hotels, waar intussen honderden asielzoekers opgevangen worden. Precies 563 medische interventies nam de ngo voor haar rekening. In de hotels verbleven negentien zwangere vrouwen, die niet begeleid werden tijdens hun zwangerschap, en 39 chronisch zieken, zoals diabetespatiënten. Voorts waren er 116 mensen die zwaar getraumatiseerd waren door wat ze meegemaakt hadden. Zij hadden last van angsten en depressies en velen huilden constant.

In het tentenkamp zelf kreeg een derde van de 250 mensen die er overnachtten, medische hulp. Sommige mensen, vooral families met kinderen en zwangere vrouwen, bleven verschillende nachten. Asielzoekers die zich pas de tweede dag aanmeldden, maar wier situatie prangender was, kregen voorrang, waardoor anderen opnieuw op straat stonden. Een kindje was ondervoed: het overleefde al enkele dagen alleen op thee, zegt Artsen Zonder Grenzen.

Ontoereikend
De belangrijkste eis van de vijf organisaties was negenhonderd à duizend extra opvangplaatsen. Twee dagen na de oprichting van het tentenkamp beloofde de federale regering 856 opvangplaatsen. Zo maakt de Regie der Gebouwen dit jaar nog 162 tijdelijke plaatsen in voormalige rijkswachtgebouwen beschikbaar. In de voormalige Koninklijke School van de onderofficieren in Dinant komen 240 tijdelijke opvangplaatsen. Beide zullen tot eind maart beschikbaar zijn; ondertussen wordt naar duurzame plaatsen gezocht. Vanaf december komen er ook 454 structurele opvangplaatsen bij.

Kort na de regeringsbeslissing liet burgemeester Jodogne weten dat het tentenkamp na het weekeinde afgebroken diende te zijn. Zo geschiedde ook.

Koen Baetens van AZG reageert voorzichtig tevreden op de extra opvangplaatsen. "We hebben het gevoel dat tijdens de ministerraad een eerste stap in de goede richting genomen is, maar de maatregelen zijn onvoldoende concreet. De 850 beloofde plaatsen zijn een teken van goede wil, maar het is ontoereikend. Als het dossier blijft aanslepen, sluiten we andere acties niet uit."

Op dit ogenblik zijn er 16.000 vaste opvangplaatsen in België en verblijven er 1.200 asielzoekers op hotel in Brussel. "Zodra de 850 extra plaatsen gecreëerd en ingevuld zijn, zoeken wij een plaats voor de 1.200 asielzoekers in hotels," zegt Waut Es, de woordvoerder van Courard. "In 2010 willen we over 20.000 opvangplaatsen beschikken. Daarnaast dient de staatssecretaris een wetsontwerp in dat asielopvang voorkómt wanneer mensen meer dan twee asielaanvragen indienen. Volgens een ruwe schatting zijn er jaarlijks duizend asielzoekers die het opvangsysteem zo misbruiken."