Uitgelicht: Internationaal jihadisme, individueel profiel

De drie verdachten van de terreuraanslagen in Parijs zouden hun wapens hebben gekocht aan het Brusselse Zuidstation. Die informatie is nog niet bevestigd, maar al sinds de aanslag tegen het Joods Museum weten we dat de banden tussen Frankrijk en België sterk zijn.

D e broers Kouachi, die verdacht worden van de terreuraanslag tegen het Franse blad Charlie Hebdo, zouden volgens enkele kranten hun wapens voor de aanslag gekregen hebben van Amedy Coulibaly. Die laatste – tevens de verdachte voor de aanslag tegen de Joodse supermarkt in Parijs twee dagen na de Charlie-Hebdo-aanslag – zou die wapens hebben gekocht aan het Brusselse Zuidstation. De informatie is nog niet officieel bevestigd, maar staat deze week te lezen in La Dernière Heure.

Dat de banden tussen Frankrijk en België sterk zijn wat betreft islamitische terreur, bleek al na de aanslag op het Joods Museum in Brussel op 24 mei. De verdachte, Mehdi Nemmouche, is een Fransman van Algerijnse origine die in Frankrijk werd aangehouden. Het verschil: daar waar de gebroeders Kouachi en hun vermeende kompaan Coulibaly nooit in Syrië zijn geweest, was Nemmouche dat wel. Sterker nog; hij zou een bijzonder sadistische ondervrager zijn geweest voor Islamitische Staat, de terreurgroep die een aanzienlijk deel van Syrië controleert. Wat de daders van de aanslagen in Parijs en in Brussel met elkaar gemeen hebben, is dat ze allemaal jeugddelinquent zijn geweest en gekend waren bij de politie voor variërende vormen van criminaliteit.

Toch valt er geen maat te nemen in wie daders van (toekomstige) terreuraanslagen zijn. Dat gaf ook de Franse terrorisme-rechter Marc Trévidic in de herfst nog toe in enkele Franse media. Trévidic merkt op dat er een verschil is tussen het klassieke islamitische terrorisme, dat zijn kandidaten op een intellectuele manier ronselde en hen opleidde. Dat staat in schril contrast met het moderne ‘jihadisme’, dat gevoed wordt door internet, veel individueler is, niet plaats- of staatgebonden, en volgens Trévidic eerder een beroep doet op de emotie. “Het nieuwe radicalisme heeft niet echt een religieuze grond, maar verovert harten met behulp van beelden,” aldus Trévidic in de krant l’Opinion.

“De profielen van potentiële daders zijn allemaal verschillend. Sommige zijn oncontroleerbaar. Nooit eerder werden we geconfronteerd met vrouwen en minderjarigen.”

Staatsveiligheid
Wat Frankrijk en België ook bindt, is dat ze een soortgelijk aantal Syriëstrijders hebben: ongeveer 350, officieel, waarvan voor België meer dan de helft uit Brusselaars bestaat. In het Belgische geval is dat natuurlijk erger, want onze totale bevolking is kleiner. Terwijl we ons hier niet over Frankrijk kunnen uitspreken, is het vrijwel zeker dat het aantal Belgische Syriëstrijders veel meer bedraagt dan 350. “Ik ga uit van 450, en dat is nog een optimistische schatting,” zegt een anonieme Syrisch-Belgische bron die jihadisten opvolgt aan onze krant. “De meerderheid daarvan is trouwens niet zichtbaar op het internet.” Volgens onze bron vecht de meerderheid van die ‘strijders’ voor de Islamitische Staat, en een aanzienlijk deel voor Jabhat Al-Nusra, de Syrische tak van Al-Qaeda.
“De strijders die op internet actief zijn scheppen vaak op over een aanslag plegen in West-Europa. Niet alles daarvan is serieus te nemen.”

Volgens het kabinet van minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon (N-VA) is er de afgelopen maanden in ons land alvast maar één aanslag verijdeld. In de zomer werd een Nederlands echtpaar aangehouden dat een aanslag zou hebben willen plegen op de Europese Commissie in Brussel. Die informatie werd evenwel afgezwakt, al valt niet uit te sluiten dat het koppel strijders ronselde vanuit Brussel.

Wat de dreiging van de 23-jarige Brusselaar Iliass Azaouaj inhield, namelijk dat “reizen per NMBS of per MIVB wel eens een nachtmerrie zou kunnen worden,” is ook niet geweten. Azaouaj vertrok in 2014 naar Syrië om jihadisten te overhalen om terug te keren. Vervolgens werd hij – afhankelijk van de bron – gekidnapt of liep hij over naar Jabhat Al-Nusra. Hij zou ondertussen gedood zijn, al wil het kabinet-Jambon dat bevestigen noch ontkennen.
Het gerucht dat Azaouaj een informant van de Staatsveiligheid zou geweest zijn, kan voorlopig dus ook niet ernstig worden genomen.

Overspoeld
Maar dat zijn zaken die misschien nooit aan het licht zullen komen. Ondertussen gaat het leven verder, zowel in Parijs als in Brussel, waar bloedige aanslagen gebeurd zijn. Hoe moet het nu verder?
Marc Trévidic zegt dat het Frankrijk aan juridische middelen ontbreekt om een gepast antwoord te geven. “Als er 100 jihadisten terugkeren, dan worden onze veiligheidsdiensten overspoeld. We kunnen er gewoonweg niet meer opvolgen en filteren of volgen zoals voorheen om hun intenties te kennen.” Trévidic is naar eigen zeggen niet per definitie pessimistisch.

De Amerikaanse geopolitieke commentator George Friedman van de denktank Stratfor is wel pessimistisch over de toekomst. Hij analyseert als volgt: “Door het secularisme dat Europa kent, neemt Europa afstand van stereotypering. Dat is een universeel probleem van seculiere samenlevingen: door alle verantwoordelijkheid voor een gebeurtenis toe te schrijven aan individuen, kunnen seculiere samenlevingen naties en religies niet meer verantwoordelijk houden. Dat is een verdedigbaar moreel oordeel, maar het schept enorme praktische problemen. Want tegen willekeurig geweld (van individuen) kan je je niet verdedigen.”

Friedman beweert ook dat het multiculturalisme dat Europa lang heeft aangehangen, er net mee voor heeft gezorgd dat (moslim)migranten gesegregeerd raakten. Omdat als je vele culturen en gebruiken toelaat, migranten per definitie niet ‘Europees’ kunnen worden.