Uitgelicht: Overeenkomst tussen Roma en Etterbeek loopt ten einde

Sinds midden juli heeft de gemeente Etterbeek zestig Roma uit Slovakije en Tsjechië opgevangen in een OCMW-gebouw. Uitzetting dreigt omdat de gemeente niet bevoegd is om dat te doen. “Mochten we dat wel doen, dan dreigt de normale werking van ons OCMW in het gedrang te komen.”

Als u dit leest, wordt er normaal gezien begonnen met de ontruiming van een zaal gelegen in de Kazernenlaan. Zestig zigeuners huizen er sinds juli, maar de overeenkomst die ze toen met de gemeente sloten, loopt bij het ter perse gaan af. Wat er daarna met de zestig mensen, onder wie veertig kinderen, zal gebeuren, is niet duidelijk. "Ik weet het ook niet," zegt burgemeester Vincent De Wolf (MR).

Op een persconferentie dinsdag benadrukte De Wolf dat de situatie prangend is. Hij richtte zich tot de federale overheid, die volgens hem volledig bevoegd is om zulke hulpbehoevenden op te vangen. "Etterbeek heeft gedaan wat het kon, om humanitaire redenen. We hebben medische hulp geboden, we hebben voor tijdelijke opvang gezorgd."

Zijn OCMW-voorzitter Jean Laurent (MR) voegde daaraan toe dat sociale werkers in alle objectiviteit ook iedere Rom persoonlijk hebben gesproken om hun situatie in te schatten. "Dat is ons toegestaan, want het is medische hulp. Maar je kunt van ons en van ons OCMW niet verwachten dat we die mensen gaan begeleiden in hun zoektocht naar werk en een woning. De normale werking van onze dienst zou daarmee in het gedrang komen." Laurent benadrukt dat zulke sociale hulp, en opvang op de langere termijn, taken zijn voor Fedasil, het federale orgaan voor de opvang van asielzoekers.

Dat klopt niet echt. Roma uit Slovakije en Tsjechië zijn burgers van Europese lidstaten, van Schengenlanden, en kunnen hier dus niet illegaal verblijven. Binnen Europa mogen ze vrij rondreizen en zonder arbeidersvergunning werken en wonen in België, zelfs bij gebrek aan economische middelen. "In geen geval zou een gebrek aan economische middelen de automatische verwijdering van EU-burgers rechtvaardigen," stelde het Europees parlement nadat Frankrijk in 2010 Roma het land uit had gezet. "EU-burgers zijn ook niet onze bevoegdheid," zegt Mieke Candaele, de woordvoerster van Fedasil.

Afhankelijk
Op de persconferentie die Etterbeek afgelopen dinsdag bijeenriep, ontspon zich een discussie over het al dan niet legale statuut van de aanwezige Roma. Een op bezoek zijnde gemeentewerker uit Sint-Joost hield vol dat ze wel degelijk illegaal in het land verblijven, terwijl Roma-specia­list Koen Geurts van het integratiecentrum Foyer zei dat die mensen wel degelijk legaal in het land verblijven. Hij riep op om de cirkel van afhankelijkheid te doorbreken: "Vaak merken we dat er bij een bepaalde groep Roma een afhankelijkheid groeit om hulp te krijgen. Terwijl je net op de integratie moet werken door scholing, bijvoorbeeld. Want Roma die hier aankomen, zijn over het algemeen weinig tot niet geschoold."

Geurts zegt ook dat de groep waarmee Etterbeek te maken heeft, al een heel traject in België achter de rug heeft. "Het is niet zo dat deze mensen net zijn aangekomen in het Noordstation. Kunnen we ons niet afvragen wat onze samenleving hun te bieden heeft? Ze zijn hier al lang. Laten we eerlijk zijn: niet alle opvang kan door de samenleving worden verzorgd. Het risico op afhankelijkheid is te reëel. Er is weinig dwang om werk te zoeken, en omdat er geen vaste verblijfplaats is, is werk zoeken sowieso onmogelijk."

Het was een warrige discussie. De boodschap raakte verscholen achter een discussie over het lot van de Roma in Europa. "Er is discriminatie in de nieuwe lidstaten van de Europese Unie, en daardoor vluchten Roma naar waar het volgens hen beter is," vertelde een getuige van Roma-origine. Een andere getuige vond dat de Oost- en Centraal-Europese landen van herkomst hun plichten nu maar eens moesten nakomen.

De groep Roma in Etterbeek spant volgens de geruchten een procedure aan tegen de gemeente Etterbeek omdat verdere hulp uitblijft. Dat doet in Etterbeek wenkbrauwen fronsen, want men heeft er voor tijdelijke hulp gezorgd. Misschien daarom de verwarring over de rol van de federale overheid?