Uitgelicht: Talennota focust op Nederlands en Europese voertalen

De Talennota van Vlaams minister van Onderwijs Pascal Smet (SP.A) is behoorlijk ambitieus. Alle leerlingen, ook de anderstalige, moeten het Nederlands goed beheersen. Tegelijkertijd moeten ze vroeger beginnen met het leren van andere talen.

In de Talennota, die vlak voor het zomerreces werd goedgekeurd door de Vlaamse regering, wordt gehamerd op een goede kennis van het Nederlands. Nu is het al zo dat kinderen in principe alleen toegelaten worden tot het Nederlandstalige lager onderwijs als ze naar de derde kleuterklas in een Vlaamse school zijn geweest. Binnenkort moeten alle leerlingen van het eerste leerjaar een taaltoets afleggen. Scoren ze onvoldoende, dan worden ze bijgewerkt. Later zal er ook een vergelijkbare toets georganiseerd worden in het eerste jaar middelbaar.

Nieuwkomers zonder enige Nederlandse kennis krijgen een taalbad van vier of acht weken voor ze bij hun leeftijdgenootjes in de gewone klas kunnen aanschuiven. Als ze dan toch nog taalachterstand hebben, moeten ze na de schooluren verplicht naar de taalles. Ook de ouders zullen zich moeten engageren om Nederlands te leren.

Daarnaast wil Smet de jongeren klaarstomen voor een leven in het meertalige Europa. Dus moeten ze de kans krijgen om vroeg met andere talen te beginnen. In Brussel mag nu al vanaf het eerste leerjaar Frans gegeven worden, in Vlaanderen pas vanaf de derde graad. Smet vervroegt dit nu naar de tweede graad. Bovendien mogen de basisscholen taalinitiatie Engels en Duits geven.

Ook in het middelbaar krijgen talen meer aandacht: Frans en Engels worden quasi evenwaardig en de eindtermen voor beide vakken worden opgeschroefd. Vanaf de tweede graad kan er een vierde taal bijkomen: Duits of een van de andere officiële EU-talen, maar ook Russisch of Chinees.

In de nota wordt de knoop doorgehakt over het taalbadonderwijs. De Belgische wetgeving verbiedt onderwijs in een andere taal, maar de Franse Gemeenschap staat al sinds 1998 uitzonderingen toe. In Wallonië en Brussel zijn er zo'n 250 immersiescholen, waar leerlingen een deel van de lessen in een andere taal krijgen. In Vlaanderen bestond lang koudwatervrees. Smets voorganger, Frank Vandenbroucke, stemde er uiteindelijk mee in dat een aantal Vlaamse scholen zou experimenteren met Content and Language Integrated Learning, oftewel CLIL. In Brussel mocht dit niet door het grote aantal anderstaligen. Nederlands leren was voor hen al moeilijk genoeg, vond de minister. In de hoofdstad bestaat alleen het Stimob-project (Stimulerend Meertalig Onderwijs Brussel) van VUB-professor Piet Van de Craen: een paar basisscholen geeft tien procent van de lessen in het Frans. En vanaf september begint het atheneum van Sint-Pieters-Woluwe, geheel op eigen houtje, met Nederlandstalig-Engelstalig on­derwijs.

Nu wordt CLIL officieel geregeld, ten minste voor het secundair. Daar zal maximaal een vijfde van de vakken in het Frans, Engels of Duits gegeven mogen worden. Van de Craen is tevreden dat Vlaanderen eindelijk een stap in de richting van meertalig onderwijs zet, maar hij betreurt dat het niet geregeld wordt vanaf het lager. "Met de N-VA in de regering was dit wellicht het hoogst haalbare."

Onderwijs in Eigen Taal en Cultuur, het project van Foyer waarbij leerlingen sommige lessen in het Turks, Italiaans of Spaans kregen, verdwijnt definitief. Er kunnen volgens de nota nog wel cursussen in de niet-Europese thuistalen georganiseerd worden, maar dan na de schooluren en alleen voor leerlingen die goed Nederlands spreken en wier ouders ervoor willen betalen. Om de expertise niet verloren te laten gaan, worden de medewerkers van het Foyer-project ingeschakeld in een nieuwe vzw, die ook de activiteiten van Voorrangsbeleid Brussel en Broso (secundair onderwijs) zal bundelen. Deze hoofdzakelijk door Vlaanderen gesubsidieerde scholenbegeleiders zullen dus niet opgaan in het Onderwijscentrum Brussel, zoals ooit de bedoeling was.

Ten slotte kondigt Smet een experiment aan om de resultaten van concentratiescholen te verbeteren. Drie Brusselse scholen zullen hieraan deelnemen.