Uitgelicht: Toegangspoortjes brengen veel geld op

'Kaartjesverkoop verdubbeld in metrostations met toegangspoortjes', juichte de vervoersmaatschappij MIVB begin augustus, één maand na de installatie van poortjes in enkele metrostations. En dat was maar een gemiddelde. Uit de inkomsten van de GOautomaat in het metrostation Naamsepoort blijkt dat zwartrijden er (tot voor kort) topsport was. [3 reacties]

Toen de MIVB in mei van dit jaar een test liet uitvoeren in het metrostation Naamsepoort (de toegang werd afgesloten), piekte de kaartjesverkoop: er werden drie keer meer toegangsbewijzen verkocht. Niet echt verwonderlijk; Naamsepoort is een van die stations waarvan al jaren gezegd wordt dat controleurs er altijd prijs hebben. De gemiddelde stijging van driehonderd procent (!) hield begin juli, een week na de ingebruikname van de toegangspoortjes, nog altijd stand, heeft de vervoersmaatschappij nu berekend. Op zondag is er dan wel een lichte daling in de verkoop (min 1,06 procent), maar de eerste dinsdag werd een stijging opgetekend met niet minder dan zevenhonderd procent.

Met cijfers kun je alle kanten uit. De vraag is uiteindelijk hoeveel geld de toegangspoorten de MIVB opbrengen. Twee voorbeelden: de GOautomaat in Naamsepoort bracht de eerste dinsdag van juli vorig jaar 814,4 euro op. Dag op dag een jaar later staken er de mooie daginkomsten van 6.590,60 euro in. Of dat hoge bedrag een verworvenheid is, moet de komende weken en maanden blijken.

De algemene verdubbeling van de opbrengsten sterkt de MIVB-top in de overtuiging dat de investering in zeven tot acht jaar terugverdiend zal zijn. Dat was, op basis van cijfers uit het Franse Lyon, ook zo voorspeld. Een terugverdieneffect in zeven tot acht jaar (de installatie van het systeem kost 50 miljoen euro, waarvan 35 miljoen ten laste van de MIVB) betekent uiteraard dat de vervoersmaatschappij de voorbije tien jaar veel geld heeft laten liggen: zo'n vijf miljoen per jaar. In budgettair moeilijke tijden is dat een nauwelijks te verwaarlozen bedrag. De schuld hiervoor ligt echter niet bij de MIVB (alleen). De vervoersmaatschappij dringt al jaren aan op het afsluiten van de metrostations, maar altijd is er wel een parlementslid met misplaatste 'sociaalvoelendheid', waardoor het in dit stadsgewest soms eindeloos lang duurt vooraleer er - nochtans zeer dringende - maatregelen getroffen worden. Maar er was ook het vandalisme: begin mei, vóór de ingebruikname, was er al voor 60.000 euro kosten. En dat is verontrustend.

De installatie van de poortjes en het succes ervan laten zien hoe fel deze stad in twintig jaar tijd veranderd is. Tot het einde van de jaren 1980 moesten gebruikers van metro en premetro door tourniquets. Eind jaren 1980 deden zich veel mechanische problemen voor. De poortjes waren versleten en het bestuur van de MIVB oordeelde dat de tourniquets vervangen niet aan de orde was, de investering werd als nietrendabel beschouwd. "De mensen waren destijds iets braver dan nu," klinkt het eufemistisch bij de MIVB

Maar het is niet omdat de tourniquets afgeschaft werden, dat alles ineens mocht. Met een affichecampagne werd de reiziger diets gemaakt dat hij zijn vervoersbewijs moest afstempelen of zijn abonnement moest laten zien. Wie bij een controle niet 'ontwaard' had, kreeg een boete. De reële fraude wordt intussen geschat op vijftien tot twintig procent van het aantal ritten.

Naar bus en tram
Tegen het eind van de zomer moeten vijftien van de 69 (pre)metrostations poortjes hebben; de operatie moet rond zijn tegen 2013. Dat de invoering zo langzaam gebeurt, heeft te maken met de moeilijke budgettaire toestand van het Brussels Gewest, maar niet alleen daarmee. "De planning blijft gehandhaafd," zegt de MIVB-woordvoerder. "Het heeft geen zin om de poortjes vervroegd te installeren als er in een metrostation de komende jaren werk gepland staat. De poortjes kunnen beter gelijktijdig geplaatst worden."

Fraude was niet de enige reden om de metroperrons af te sluiten voor individuen zonder vervoersbewijs: de poortjes moeten ook de veiligheid verhogen. Ondertussen zijn al vele jaren vele tientallen stewards in dienst. Maar de kans zit erin dat als alle metrostations afgesloten zijn,
zwartrijders de metro inruilen voor bus en tram. Dat beseft de MIVB ook. In 2013 gaan de controles zich toespitsen op de tramreiziger. Meer dan op de busgebruiker, want die wordt verondersteld vooraan in te stappen. Maar dat is voor over drie jaar.