Uitgelicht: Vakbonden en VGC botsen over bibliotheek

De Hoofdstedelijke Openbare Bibliotheek (HOB) wordt een onderdeel van Muntpunt, een privaatrechtelijke vzw. Het ambtenarenstatuut verdwijnt, en de contractuelen hebben geen garanties over de arbeidsvoorwaarden. Het bibpersoneel is not amused, de vakbonden voeren de druk op.

N a enkele ludieke acties een paar weken geleden was het de vakbonden van de HOB deze week menens. De bibliotheek ging zaterdag en maandag dicht; dinsdagochtend gingen de deuren van de bib pas later open.

De vakbonden hadden vorige week donderdag een overleg geëist met het college van de Vlaamse Gemeenschapscommissie (VGC) met de bedoeling overhandelingen op te zetten over het personeel van de HOB, dat moet opgaan in de vzw Muntpunt. Het overleg leverde niets op. Een dag later kregen ze van de VGC de vraag om een maand lang geen vakbondsacties meer te voeren. "Dat is een slag in ons gezicht. We wachten al twee jaar op duidelijkheid over het statutair en contractueel personeel," zegt Rudi De Coster van het ACV.

Geen parlementaire controle
Dat de HOB in de vzw Muntpunt zou opgaan, stond al langer vast, maar krijgt nu concreet vorm. In november vorig jaar heeft Vlaanderen een Extern Verzelfstandigd Agentschap (EVA) in de steigers gezet. Dat zal samen met de VGC Muntpunt beheren. De vzw zelf is nog niet opgericht. Daarvoor moeten eerst de leden van de raad van bestuur worden aangeduid, een heikele politieke evenwichtsoefening. De Vlaamse regering en het college van de VGC hebben immers andere politieke meerderheden. Voor de aanwerving van vier directeurs is al geld uitgetrokken, maar de rest van het personeel zal met de nog op te richten vzw moeten onderhandelen.
Saillant detail: met de oprichting van een EVA plaatst Vlaanderen Muntpunt strikt genomen buiten de parlementaire controle. De Raad van State had daar opmerkingen over omdat de overheid geen essentiële taken mag overlaten aan een privé-vzw. Maar volgens Vlaanderen is Muntpunt, inclusief de bib, weliswaar een belangrijk project, maar geen essentiële overheidsopdracht. En dus is de keuze voor een privaatrechtelijke vzw gerechtvaardigd.

Volgens de vakbonden is die privatisering een brug te ver. De Coster: "Er is geen enkele bibliotheek van een lokaal bestuur in Vlaanderen of Brussel te vinden die door een privé-vzw wordt gerund. Waarom dan wel hier?"

De gevolgen zijn tamelijk ingrijpend. Het ambtenarenstatuut wordt 'uitdovend'. Voor de contractuelen is het onduidelijkheid troef. De evolutie is in strijd met beslissingen uit het verleden: in 1999 werd juist beslist om het bibpersoneel als statutairen aan te werven.

Ongeveer de helft van het HOB-personeel is intussen VGC-ambtenaar. Zij zullen aan de slag kunnen blijven in de bibliotheek, als gedetacheerd ambtenaar, maar als ze er carrière willen maken, zullen ze moeten overstappen in een contractueel statuut. Dat zet volgens de vakbonden een serieuze domper op de toekomstperspectieven van het statutair personeel. Ze kunnen ook terug naar de VGC, maar daar zijn de plaatsen beperkt.

De contractuelen riskeren dan weer een achteruitgang in hun arbeidsvoorwaarden. Ze zullen wellicht ontslagen worden en door de vzw Muntpunt opnieuw in dienst worden genomen. "Onder welke voorwaarden? Dat weten we niet," zegt De Coster. "En wie garandeert dat ze, na een assessment bijvoorbeeld, niet geweigerd worden?"

De relaties met het college van de VGC zijn intussen stevig ver­zuurd geraakt. De vakbonden zeggen dat ze nog meer begrip kregen bij het consultancybureau dat de VGC in de arm nam om hen te informeren dan bij het VGC-college zelf.
Bruno De Lille (Groen!), VGC-collegelid voor Ambtenarenzaken, is verbaasd over de syndicale acties. Hij zegt dat de VGC bereid is te praten en dat de integratie van de HOB in het EVA Muntpunt geen enkel probleem hoeft te stellen voor het personeel. "Maar we willen op termijn wél kunnen garanderen dat mensen die binnen Muntpunt hetzelfde werk doen, ook hetzelfde statuut hebben," zegt De Lille.