Uniek meditatieparcours aan Erasmusziekenhuis wordt ingewijd

“Het meditatieparcours dat we hebben uitgewerkt naast het ziekenhuis is een unieke mix van diverse relaxatietechnieken,” zegt Suzanne Askenazi, die door de week psychiatrische patiënten lichamelijk verzorgt als kinesiste, maar ook mentaal als therapeute.

“Er bestaan al lang verschillende psycholichamelijke benaderingen van meditatieve praktijken. Het internet staat bol van technieken en audio-opnames die je daarin begeleiden. Ik wou een unieke combinatie uitwerken.”

Leefmilieu Brussel vroeg bij de heraanleg van de Gewestelijke Groene Wandeling in de groenzone achter het Erasmusziekenhuis of ‘de grootste buurman’, de ULB, wou participeren met een functioneel project.

Het voorstel vanuit de psychiatrische dienst om een meditatieparcours te integreren in het park, sloeg meteen aan. Zo werd het in juni 2017 al aangelegd, in afwachting van de hele afwerking van het domein, maar nu pas communiceert de overheid over het project (zie info).

Sierlijk geïntegreerd in het idyllische natuurdomein - op de groene rug van stad naar Pajottenland - staan zes panelen met instructies. Ze dragen een QR-code om de oefeningen, met de gsm bij de hand, ter plaatse te doen. Of om het gedownloade programma thuis te (her)beluisteren. Het parcours zelf houdt het midden tussen het type Fitometerparcours van Sport Vlaanderen en een Dr.Kneipp-­relaxatiepad.

“Eigenlijk flirt het meditatiecircuit met een combinatie van elementen uit lichamelijke en geestelijke ontspanningsoefeningen: van technieken uit hypnose en sofrologie (dynamische relaxatie om geestelijk welbehagen in positieve energie om te zetten, red.) tot mindfulness, yoga, en boeddhistische zelfkennis en -beheersing."

"Ik heb alle sterke elementen uit die diverse praktijken willen integreren in één oefeningenparcours. Net zoals een Fitometerparcours de gebruiker aanzet tot tienmaal pompen of tienmaal optrekken, vraagt meditatie om enige discipline. Het gaat erom om elke oefening (twintig minuten, red.) vol te houden.”

Hoe Askenazi op het idee kwam? “Een kinesist in de geestelijke gezondheidszorg begint natuurlijk met werken op het lichaam, zoals elke kinesist,” zegt ze. “Daarnaast leert hij of zij aan de patiënt om te beseffen wat zich afspeelt tussen lichaam en geest. Die verbondenheid is niet te versmaden. Stressgerelateerde problematieken worden vaak onderhouden door wervelende gedachten, van bezorgdheid, ontevredenheid, verdriet om het verleden, angst voor de toekomst … Vermits lichaam en geest aan elkaar gelinkt zijn, kunnen pijnen elkaar beïnvloeden.

Wie lichamelijke klachten en pijnen heeft, kan zijn gedachten continu nog meer belasten, waardoor men zich slecht voelt. Depressie en angstaanvallen kunnen het gevolg zijn.

Omgekeerd kunnen ook voortdurende negatieve gedachten of mentale belastingen zich uiten in lichamelijke kwalen, zoals migraine, buikpijn, spierspanningen … De kinesist zal een aantal beweegoefeningen voorschrijven, die luisteren naar wat het lichaam zegt. Ook ademhalings- en meditatieoefeningen kunnen bijdragen tot ‘verademing’ en rust in het hoofd en het lichaam.”

Patiënten

De nabijheid van het meditatieparcours komt in eerste instantie de psychiatrische patiënten ten goede. Aan het eind van hun opname worden ze – eerst binnen, dan buiten – in contact gebracht met de oefeningen. De psychiatrische afdelingen voor adolescenten en volwassenen kennen stilaan de weg.

“Mensen zijn bang voor psychiatrie,” zegt Askenazi. “Ze denken verkeerdelijk dat het hen door elkaar schudt. Psychiatrie is voor zotten, denken ze, en dus niet voor mij. Bijgevolg wachten ze te lang op professionele begeleiding om een degelijke oplossing aangereikt te krijgen.

Zware depressies zijn veel moeilijker te behandelen als ze lang hebben aangesleept. Eigenlijk is het meditatieparcours een vitrine voor de wereld, om te laten zien hoe ‘eenvoudig’ de middelen zijn die we toepassen in deze afdeling. Het komt erop aan dat de patiënt stress en emoties leert te beheren. Op de gsm kan de patiënt, ook in zijn of haar kamer, de meditatieoefeningen doen.”

Verder heeft Askenazi ook goed nagedacht over het welzijn van al wie in het ziekenhuis werkt. Haar parcours is er ook voor hen. “Wie in de gezondheidssector werkt, is gevoelig voor een burn-out. Het personeel oefent grotendeels mentaal - en soms fysiek - erg belastend werk uit, bij dag of bij nacht. Sommige mensen zijn bij wijze van spreken met beide voeten in de grond geworteld, anderen wankelen door onzekerheden en twijfels - beroepshalve en privé - of worden er bijna door neergebliksemd. Zij kunnen een evenwicht vinden door naar de signalen van hun lichaam te luisteren. Tijdens de middagpauze hebben ze de natuur met het parcours bij de hand.”

“Ook veel studenten kampen met zware stressproblemen. Ze grijpen te snel naar geneesmiddelen om hun studies vol te houden. Ook voor hen hebben we deze gratis app ontwikkeld en in een modelparcours uitgewerkt. Ze kunnen het oefenschema gemakkelijk in hun kot toepassen."

"Professor Gwenolé Loas, van de afdelingen psychiatrie en slaapkliniek, deed onderzoek naar burn-out bij studenten en stelde onder meer vast dat het fenomeen onrustwekkend veel voorkwam bij studenten geneeskunde. Het zou bijna zover gaan dat één op de twee studenten zelfmoordgedachten had tijdens zijn studietijd. In de medische opleidingen komt het grootste aantal zelfmoordpogingen voor.”

Publiek

Een conditio sine qua non voor Leefmilieu Brussel was dat de aanleg van het parcours elke Brusselaar ten goede kon komen. Het stadsmilieu, de drukke leefomgeving, en gsm- en internetgebruik belasten de rust in het hoofd van de stedeling. “Mensen staan zodanig onder druk, op alle niveaus dat de oververmoeidheid al hun reserves doet opbranden,” zegt Askenazi. “Het is dus goed dat mensen gratis in contact komen met dit soort zelfhulp.”

“Stress leren beheersen en zichzelf leren kennen, gaat via een ‘leerschool’ als sofrologie. Vaak is de situatie een gevolg van een verkeerd beheer van zichzelf. Een connectie met het lichaam is nodig. Leren voelen wat het lichaam zegt. Hoe men ‘zich goed voelen’, maar ook ‘zich slecht voelen’ waarneemt als individu. De signalen van het lichaam zullen toestaan dat iemand zich anders in de omgeving kan plaatsen, en gemakkelijker keuzes kan maken. Pas als mensen voelen wie ze zijn, kunnen ze kiezen en beslissen waarin ze hun energie willen steken.”

We doen zelf een oefening op een grote steen en op een boomstam (zie kaderstuk) en laten de woorden doordringen. “Om je niet volledig te verliezen in de samenleving, moet je eerst goed beseffen wat echt waarde heeft voor jou,” haalt Askenazi aan. “Alleen zo leef je gezond in een maatschappij die zo vermoeiend kan zijn door al haar impulsen van informatie en nieuws die op ons afkomen.

Met het meditatieprogramma kunnen mensen autonoom hun leven weer op het goede spoor zetten, om beter te functioneren in de grootstad.” Dat de Brusselse gewestoverheid dat beseft, door de schouders te zetten onder de aanleg van deze meditatietuin, is een positief signaal. Maar Askenazi droomt van nog meer toepassingen: “De wereld zou veel beter draaien mochten al op school meditatietechnieken aangeleerd worden.

Alles draait rond prestatie, terwijl de recuperatie van energie broodnodig is om stand te houden. Ook komen er existentiële elementen bij kijken: het eigen lichaam voelen en zich vrij voelen, in plaats van door te drammen. Die bewuste relatie met jezelf ontwikkelen, moet van kinds af aan. Ik ben er stellig van overtuigd dat iedereen dat nodig heeft.”

Een oefening uit het Meditatieparcours

“Eerste oefening: ten volle aanwezig zijn in het hier en nu. Ga comfortabel zitten. Sluit de ogen. Voeten plat en stevig op de grond. Ontspan de knieën op bekkenbreedte. Ook liggend kan je dat doen. Neem de tijd om elk steunoppervlak te voelen. Haal twee- tot driemaal diep adem en voel de lucht als essentiële bron van energie binnenstromen. Voel bij de uitademing de nutteloze en stressgebonden spanningen wegvloeien. Laat je helemaal gaan. Als de blik van de eerste keer. Nieuwsgierig naar de ervaring die gaat komen (...).”

Inhuldiging Meditatieparcours en herinrichting van het natuurgebied Vogelzang op 20 maart om 14u45. Startpunt: Mijlenmeersstraat (vijver), Anderlecht.

De relaxatie-oefeningen kunt u gratis downloaden via de QR-code (panelen ter plaatse) of via

https://leefmilieu.brussels/meditatieparcours