Universiteiten lonken naar buurt én buitenlands talent met kazerneproject

Met een eerste ontwerpwedstrijd wordt de reconversie van de Fritz Toussaintkazerne concreet. De universiteiten VUB en ULB hebben met de site, omgedoopt tot Usquare.brussels, zowel een lokale als een internationale ambitie.

Tot de politiehervorming in 2001 herbergde de Fritz Toussaintkazerne in Elsene onder meer de Koninklijke Rijkswachtschool. Ondertussen is de site op de hoek van de Kroonlaan en de Generaal Jacqueslaan bijna helemaal verlaten door de federale politie. Over enkele jaren moet het militair aanvoelende complex vervellen tot een open universiteitswijk waar in de eerste plaats de internationale student, onderzoeker of professor, maar evengoed de buurtbewoner zich thuis voelt.

In het hoofdgebouw langs de Generaal Jacqueslaan komt een onthaalhuis waar studenten en onderzoekers wegwijs worden gemaakt in de Brusselse administratie (met vertegenwoordiging van gewest en gemeente) en het leven in de stad.

In aanpalende gebouwen zal plaats zijn voor onderzoeksgroepen zoals het Brussels Studies Institute en het geplande Institute for Advanced Studies, dat internationale toponderzoekers naar Brussel wil halen. De onderzoeksruimtes worden aangevuld met plekken voor startende bedrijven (incubator) en productie (fablabs).

In een tweede fase moeten er ook 650 studentenkamers op de site komen, met betaalbare huurprijzen en flexibele contracten. Dat laatste is opnieuw bedoeld voor een internationaal publiek. De nieuwe universiteitswijk moet de VUB en ULB, en bij uitbreiding Brussel, dan ook beter in de markt zetten bij studenten, onderzoekers en professoren uit de hele wereld.

Tegelijk sluit het project aan bij de ambitie van de universiteiten om meer in dialoog te treden met de stad. In dit geval moeten een aantrekkelijke openbare ruimte en het mengen van allerlei functies ook omwonenden naar de site lokken. Trekpleister wordt een markt met lokale, biologische en seizoensgebonden producten. Daarbij hoort ook een food court die biologische maaltijden serveert. Die duurzame markt komt in de voormalige manege centraal op de site.

Voor het marktgebouw komt dan weer een groot publiek plein omzoomd door verschillende functies, zoals een wasserij en een café met terras. De bestaande bioscoopzaal wordt behouden en kan gebruikt worden voor presentaties en evenementen door de universiteitsgemeenschap, maar ook door buurtverenigingen.

Gezinswoningen
De bouw van een tweehonderdtal gezinswoningen langs de randen van de site moet tenslotte zorgen voor een zachte overgang tussen de wijk en de nieuwe campus. Hoe die mix in de praktijk zal werken, is echter nog niet helemaal duidelijk. Niet iedereen zal staan te springen om te gaan wonen vlak bij zoveel studentenactiviteit. Hoewel alle betrokken partners benadrukken dat het een universiteitswijk wordt, zou het campusgevoel zo toch kunnen gaan domineren. Het is afwachten hoe de ontwerpers hiermee aan de slag gaan.

Terwijl de architectuurwedstrijd voor de eerste fase loopt, maakt het Brussels Gewest werk van een Richtplan van Aanleg. Begin volgend jaar wordt de verkoop van de site door de Regie der Gebouwen bekrachtigd. De renovatie van de markt en de onthaal- en onderzoeksgebouwen zou in 2023 klaar moeten zijn, samen met de publieke ruimte. De studenten- en andere woningen zijn gepland voor 2025. Het is echter de bedoeling om ook eerder al activiteiten op de site te brengen, zodat studenten en buurtbewoners zich de site kunnen toe-eigenen, zoals dat heet.