Vakbondsman politie pleit voor camerateams

Drie keer rellen in goed twee weken tijd. Volgens politievakbond VSOA heeft men niks geleerd van de uit de hand gelopen vakbondsbetoging in november 2014, toen meer dan honderd agenten gewond raakten. Federaal agent en vakbondsman Sammy Mesotten pleit voor burgerteams, sneller ingrijpen en een grotere federale reserve.

We leren niet uit onze fouten,” zegt Sammy Mesotten. “Er worden nog altijd onvoldoende goede analyses gemaakt van de ordediensten. Daardoor is de voorbereiding onvoldoende. De lokale politie kan bij onverwachte problemen wel een beroep doen op de federale reserve, maar dat zijn eigenlijk maar twee secties die stand-by staan, goed voor achttien man en een sproeiwagen.”

Achttien man voor het hele land?
Sammy Mesotten: Als ze niet zijn opgevorderd voor nevenopdrachten, zoals snelwegparkings controleren op mensensmokkelaars.
De rellen afgelopen zaterdag waren wel deels voorspeld en er was politie. Toch is het fout gelopen. Jongeren hebben winkels vernield en een agent liep een schedelbreuk op. Hoe komt dat?

Mesotten: Er was toen voldoende volk om de dertig gemaskerde jongeren, die zich op een bepaald moment van de betoging afscheurden, te omsluiten en aan te houden. Toch werd het bevel gegeven om ze te laten gaan. Ze dachten dat ze naar huis zouden gaan. Te gek voor woorden. Er zijn wel meer vreemde commando’s. Bij de rellen op 11 november na de voetbalmatch moesten we de relschoppers naar het Zuidstation drijven, maar kregen we plots het bevel terug te trekken, waardoor alle stenen en verkeersborden waarmee ze de eerste keer smeten, opnieuw naar ons hoofd werden geslingerd.

Jullie werden - net als de brandweer toen - echt aangevallen. Kunnen jullie dan vanuit wettige zelfverdediging niet in de lucht schieten? Of in iemands been?
Mesotten: Dat gaat niet, dat is niet proportioneel. Daarbij: je zou maar eens moeten missen en een onschuldige omstander raken. Traangas mogen we wel gebruiken, maar ook dat is moeilijk in een dichtbevolkte stad. Een tijdje geleden hebben we daarom gevraagd om ook non lethal weapons, zoals rubberen balletjes te mogen gebruiken. Maar de politiek wil dat niet. Te agressief.

De politiek helpt jullie zaak niet?
Mesotten: Altijd maar weer wordt ervoor gekozen de confrontatie niet aan te gaan, om de boel niet te laten escaleren. Niemand durft nog de juiste beslissing te nemen. Politici zijn bang om erop afgerekend te worden als er iets fout gaat. Daarom laten ze bijna alles toe, zoals op de grote vakbondsbetoging op 6 november 2014. Alles mocht. Alleen als manifestanten agenten of burgers aanvielen, konden we ingrijpen. Waar zijn we dan mee bezig?

Waarom doen politici dat?
Mesotten: Het zijn hun kiezers.

Wat is volgens u de oplossing?
Mesotten: We moeten agressie niet met agressie beantwoorden. Ik ben een groot voorstander van burgerteams. Dat zijn agenten die zich in burger onder de relschoppers mengen en alles filmen. Als er zich iets voordoet, halen de begeleidende arrestatieteams – ook in burger – de amokmakers eruit, brengen ze achter de linies en arresteren hen. Eer de relschoppers goed en wel weten wat er aan de hand is, wie politie is en wie niet, zijn ze al uitgeschakeld. In Antwerpen en Gent werkt dat goed. Voorwaarde is wel dat je met genoeg bent, best zo’n dertig à veertig agenten.

Is dat niet gevaarlijk, zonder beschermend uniform?
Mesotten: Integendeel. We merken dat het effect heeft als je mensen aanspreekt op hun gedrag. Zo was er zondag tijdens de betoging tegen Roma in Gent iemand aan een hek aan het trekken. Wij vroegen waarom hij dat deed. Dat was toch niet nodig, hij kon via de optocht zijn standpunt duidelijk maken. Die man is gestopt en heeft zich geëxcuseerd. Die agent was in burger. Een uniform werkt eerder als een rode lap op een stier.

Hoe komt dat? Waarom is de haat tegen politie soms zo groot?
Mesotten: Goeie vraag. Ik denk omdat de politie een weerspiegeling is van de maatschappij, en die jongeren zijn boos op die maatschappij. Het loopt ook mis bij hun opvoeding. Ze kiezen soms voor de weg van de minste weerstand, gaan niet naar school, en hangen rond op straat. En sommige ouders doen daar niks tegen.

Sommige jongeren getuigen over politiegeweld.
Mesotten: Dat speelt mee. Een agent zien die je aanvalt, dat vormt je beeld over agenten, je neemt dat mee. Bij de politie zitten heel veel goede mensen, maar soms ook rotte appels. Het kan zijn dat een agent er een keer te zwaar is ingevlogen, maar op een bepaald moment is de tolerantiegrens van de agenten ook bereikt.

Toch lijkt de drempel om een agent met kasseien te bekogelen verrassend laag. Een commissaris zei: “vroeger sprongen mensen van hun fiets als ze een agent zagen, en hun licht werkte niet. Nu rijden ze door en schelden ze die agent de huid vol.”
Mesotten: De mentaliteit van de burger is zeker veranderd. De politie heeft geen aanzien meer.

Hoe komt dat?
Mesotten: Heel veel zaken worden niet bestraft. Omdat de daders niet worden geïdentificeerd of gearresteerd. Zoals gezegd: we moeten altijd maar laten begaan. Dat leidt tot straffeloosheid. En als je dan als jonge gast niet tot de orde geroepen wordt als je eens een steen gooit naar een wagen, doe je het de volgende keer weer. Uiteindelijk gooi je met stenen naar de politie of begin je te plunderen. Daarom vind ik het een goed idee dat men agressie naar agenten nu ook zwaarder wil bestraffen.

De relschoppers van de voorbije drie keer zijn voornamelijk jongeren van allochtone origine. Helpt het om meer kleur in het korps te brengen?
Mesotten: Weet je, de agent die nu een schedelbreuk heeft opgelopen, is van vreemde origine. Hij staat daar met zijn helm op en doet mee met de andere agenten. De relschoppers hebben niet door wie er tegenover hen staat.

Wat helpt dan wel om de autoriteit van de agenten te herstellen?
Mesotten: De pakkans vergroten en de daders straffen. Als je de aanstokers eruit haalt, denk ik dat een ommekeer mogelijk is. We merken dat ook bij de hooligans: een klein deeltje dat de rest opjut. Als je die eruit haalt, heb je meteen een heel andere situatie.