'Vegetariërs leven langer'

Binnenkort wordt op de campus van de VUB een studiedag gehouden over vegetarisme. Experts uit binnen- en buitenland maken er de resultaten van hun studies bekend. En die zijn veelal erg positief, kondigt mede-organisator Marcel Hebbelinck aan. Zelf is hij professor emeritus Biometrie aan de VUB, en het levende bewijs dat een vegetarische levensstijl gezond is.

Hoewel steeds meer mensen zich 'bekeren' tot een vegetarische levensstijl en alle vlees of vis van hun bord bannen, doen er nog steeds heel wat onwaarheden de ronde over vegetarisme. Wij klopten aan bij Marcel Hebbelinck, professor emeritus in de Biometrie, die zijn academische carrière wijdde aan de studie van de effecten van diverse voedingspatronen op het menselijke lichaam.

"Ik ben vegetariër van geboorte," vertelt hij. "Mijn ouders waren ook al vegetariërs. Dat komt doordat mijn vader erg ziek was toen hij na de Eerste Wereldoorlog uit de loopgraven kwam. De ongezonde voeding - men moest er soms zelfs ratten eten bij gebrek aan iets anders - deed zijn hele lichaam zweren. De dokters waren machteloos. Tot iemand hem een zuiverend rauwkostdieet suggereerde. Hij probeerde het en zes maanden later was zijn lichaam weer gezond. Gefascineerd door dit resultaat verdiepte mijn vader zich in het vegetarisme. In 1928 opende hij de eerste natuurvoedingswinkel van Vlaanderen. Zelf ben ik vegetarisch opgevoed, net als mijn kinderen en kleinkinderen. Vier generaties vegetariërs, dat is vrij uniek denk ik."

Hebbelincks persoonlijke levensloop vormt op zich al een ontkrachting van heel wat vooroordelen. Zo zou men bijvoorbeeld vlees moeten eten om sterk te worden. Dat lijkt toch niet helemaal te kloppen, want zelf was Hebbelinck jarenlang roeier - hij werd tot driemaal toe Belgisch kampioen - en dit zonder één hapje vlees. En hoewel hij intussen 74 is - men zou hem amper zestig geven - is hij nog steeds fit en gezond. Bij hem toetsen we enkele op- of misvattingen over vegetarisme.

1. Om aan te sterken, moet je vlees eten.
Hebbelinck: Dat is een hardnekkige misvatting. Er zijn genoeg voorbeelden in de sportwereld die dat vooroordeel ontkrachten: heel wat marathonlopers zijn vegetariër. Vegetarisme komt vooral de uithoudingssporters ten goede, maar ook de krachtsporters kunnen perfect leven zonder vlees. Zo was Pat Reeves, wereldkampioene powerlifting, zelfs een veganiste. Men moet natuurlijk wel gezond eten, en gevarieerd. Maar dat geldt ook voor atleten die wél vlees eten. Het komt eropaan de nodige voedingsstoffen in te nemen, maar deze hoeven niet noodzakelijk van dierlijke oorsprong te zijn. Er bestaan nog weinig studies over, maar men kan wel stellen dat vegetariërs minstens even goed presteren in de sport als omnivoren.

2. Vegetariërs zijn gezonder dan vleeseters
Hebbelinck: Daar bestaan grote epidemiologische studies over die niet op alle punten eensluidend zijn, maar men kan wel concluderen dat een vegetarische levensstijl op lange termijn het risico voor bepaalde beschavingsziektes reduceert, zoals hart- en vaatziekten, diabetes en bepaalde kankers. Vegetariërs zijn over het algemeen gezonder dan vleeseters, misschien ook omdat ze bewuster met hun voeding omspringen. Bovendien zouden ze ook langer leven dan de gemiddelde mens: sommige studies spreken van twee jaar; andere zelfs van tien jaar. Maar dat lijkt me toch wel erg veel. Voor mij persoonlijk is het niet zozeer van tel om langer te leven, maar wel om lang gezond te blijven.

3. De mens is oorspronkelijk een omnivoor en heeft dus vlees nodig.
Hebbelinck: Over deze kwestie lopen de meningen uiteen. Wel is men het erover eens dat de mens oorspronkelijk aangewezen was op plantaardige voeding en dat hij pas is gaan jagen uit noodzaak, toen hij in de savanne belandde. Maar ook toen was de jacht bijkomstig, als aanvulling in tijden van schaarste.

4. Vegetariërs hebben last van voedseltekorten.
Hebbelinck: Zolang je je voeding voldoende varieert, is er geen enkel probleem. Enkel als je geen zuivelproducten eet, is het raadzaam een supplement aan vitamine B12 nemen. Pas als je in extremen vervalt, door bijvoorbeeld enkel fruit te eten, krijg je problemen. Het is nooit goed om de extremen op te zoeken. Het beste is om de traditionele voedingsdriehoek te volgen, waarbij je het vlees vervangt door peulvruchten, soja, noten en vleesvervangers.

5. Vegetarisme is een goede manier om af te slanken.
Hebbelinck: Uit grootscheeps epidemiologisch onderzoek blijkt dat de gemiddelde Body Mass Index bij vegetariërs aanzienlijk lager ligt dan bij de doorsnee bevolking. Er is minder risico op zwaarlijvigheid, omdat je geen of minder dierlijke vetten binnenkrijgt. Bovendien bestaat een gezonde vegetarische voeding grotendeels uit ongeraffineerde en volkorenproducten, fruit en groenten. Die vullen meer, zodat men sneller verzadigd is met een kleinere portie.

6. Kinderen hebben vlees nodig om op te groeien.
Hebbelinck: Het is perfect mogelijk om kinderen gezond op te voeden zonder vlees. Op voorwaarde dat je ze een evenwichtig dieet voorschotelt, natuurlijk. Maar dat geldt ook voor omnivore kinderen. Je moet wel opletten met extremere voedingspatronen: zo zijn er bij macrobiotisch opgevoede kinderen wel eens belangrijke groeivertragingen genoteerd. Bij vegetarische kinderen die wel melk en eieren eten, stelt men aanvankelijk een kleine groeiachterstand vast, die echter al in de eerste levensjaren wordt ingehaald.

7. Vlees eten maakt je agressief.
Hebbelinck: Daar bestaan erg weinig studies over. Om het tegendeel te bewijzen haalt men altijd het voorbeeld aan van Hitler die een vegetariër zou geweest zijn en toch heel agressief ingesteld was. Maar dat was een mythe die zijn propagandaminister Goebbels verspreidde om hem het imago te geven van een superieur en ascetisch wezen. Experimenten in Amerikaanse gevangenissen toonden wel aan dat er minder opstootjes waren als de gevangenen op een vegetarisch dieet werden gezet, maar het zou overdreven zijn om te denken dat daarmee alle problemen opgelost zouden zijn. Het is niet omdat je veel sla eet, dat je plots verandert in een mak lammetje.

8. Vegetarisme heeft veel nadelen.
Hebbelinck: Fysisch en psychisch zijn er geen nadelen aan een gevarieerd vegetarisch dieet. Maar er zijn wel belangrijke sociale nadelen aan verbonden, want in veel kringen worden vegetariërs scheef bekeken. De sociale aanvaarding is zeker nog niet algemeen. Bovendien is het nog steeds moeilijk om een lekkere vegetarische maaltijd op restaurant te vinden. Maar het betert wel stilaan.

:: Op 17 december organiseert de vakgroep Biometrie en Biomechanica van de VUB samen met de vzw EVA (Ethisch Vegetarisch Alternatief) en de Vlaamse Vereniging van Voedingsdeskundigen en Diëtisten een studiedag over vegetarisme in Aula Q van de VUB, Pleinlaan 2 in Elsene. Info bij EVA op 09-329.68.51