Verenigingen volharden in verzet tegen Neo

In Cannes verzekerde promotor Unibail-Rodamco afgelopen week dat de voorbereidingen voor de Mall of Europe op schema liggen en dat het gigantische shoppingcentrum op de Heizel over vijf jaar open kan. Maar in Brussel blijven zelfstandigen- en milieuverenigingen de hakken in het zand zetten.

Er werden de afgelopen weken enkele belangrijke procedurele stappen gezet in de grote bouwdossiers op de Heizel. Promotor Ghelamco legde de bouwaanvraag voor het Eurostadion op Parking C neer bij de gemeente Grimbergen.

Ook promotor Unibail-Rodamco is begonnen met de vergunningsaanvraag voor de Mall of Europe of Neo I. Het project omhelst de bouw van een winkelcentrum van 72.000 vierkante meter, van 9.000 vierkante meter horeca, een bioscoop, een binnenpretpark, een outdoor themapark, 590 woningen, een bejaardenhuis, twee crèches, kantoren en een ondergrondse parking voor 3.700 wagens.

In eerste instantie wordt een stedenbouwkundig attest gevraagd aan de Stad Brussel. Zo’n attest houdt een akkoord in over de grote krijtlijnen van het project. Hiervoor is vooraf een milieueffectenstudie nodig. Nog tot het eind van de week loopt het openbaar onderzoek over de manier waarop die studie zal worden uitgevoerd. Later, als de studie is afgerond, volgt een tweede openbaar onderzoek over het ontwerp zelf.

Bezwaar
Wie nu alvast in zijn pen kruipt en bezwaar indient, zijn de leden van het ‘Interregionaal platform voor een duurzame economie’, een bundeling van enkele Brusselse en Vlaamse zelfstandigen-, milieu- en vakbondsorganisaties, waaronder Unizo, Bral en Inter-Environnement Bruxelles (IEB). Ze hebben allereerst een reeks bezwaren tegen de procedurele aanpak van de promotor. Die vraagt een stedenbouwkundig attest aan, en pas in een later stadium de vergunning.

“Dat zijn de truken van de foor,” zegt Anton Van Asche van Unizo. “Dockx heeft zijn project er ook op die manier doorgekregen. Bij een attest gaat het over de grote lijnen. De plannen hoeven niet tot in de details uitgetekend te zijn, het is wat vager. Maar als het attest eenmaal verkregen is en achteraf wordt een vergunning aangevraagd die niet afwijkt, dan is er geen nieuwe studie of openbaar onderzoek meer.”

'Winkels'
Dat het allemaal wat vager is, blijkt al uit de rode affiche van het openbaar onderzoek, zegt Claire Scohier van IEB. “Er is sprake van het bouwen van ‘winkels’, nergens staat dat het de bedoeling is een winkelcentrum van 72.000 vierkante meter neer te zetten. Terwijl zo’n aanplakbiljet toch heel duidelijk zou moeten zijn.”

Volgens Van Assche en Scohier heeft de promotor het over ‘winkels’ omdat een winkelcentrum in tegenspraak is met het vandaag geldende Gewestelijke Bestemmingsplan (GBP). Dat laat op de Heizel alleen uitrustingen voor collectief belang toe. Om een winkelcentrum op deze plek mogelijk te maken, wijzigde de Brusselse regering het GBP in 2013.

Maar eind december 2015 vernietigde de Raad van State die aanpassing. Waarop de regering een tweede poging ondernam, met een nieuwe effectenstudie en openbaar onderzoek, om de bestemmingswijziging door te voeren. Tot op vandaag heeft ze hierover geen beslissing genomen en is het GBP dus niet aangepast.

Geen wettelijke basis
“De promotor wilde echter niet wachten,” zegt Hilde Geens van Bral. “Hij gokt erop dat het GBP aangepast zal zijn tegen de tijd dat de gemeente het stedenbouwkundig attest daadwerkelijk aflevert.” Volgens Scohier betekent dat dat er momenteel geen wettelijke basis is.

Op de vastgoedbeurs Mapic in Cannes, waar Unibail-Rodamco een fonkelnieuwe maquette van de Mall toonde, kreeg de promotor alvast bemoedigend nieuws. De daar aanwezige bewindvoerders van de Stad Brussel en het gewest – de overheden die destijds het initiatief namen voor Neo - garandeerden dat de goedkeuring van het gewijzigde GBP een kwestie van weken is. Volgens de promotor is de vooropgestelde openingsdatum – eind 2021 – dus nog steeds haalbaar.

Inhoudelijk protest
Behalve die vormelijke bezwaren, houdt het Platform ook vast aan zijn inhoudelijke protest tegen een reusachtig shoppingcentrum op de Heizel. Hét grote bezwaar van Unizo is dat het niet ten goede komt aan de handel in het centrum.

“Wat is de meerwaarde van een shoppingcentrum op de Heizel voor de winkels in de voetgangerszone, die nu al zo in de verdrukking zitten en zich momenteel reorganiseren op vijftien procent minder omzet? Zeker nu Docks er ondertussen is, ook in de periferie. En terwijl er in het centrum ruimte genoeg is voor extra handel of een winkelcentrum, bijvoorbeeld in het Actirisgebouw, dat weldra leeg komt te staan,” zegt Van Assche.

“De merken zullen gaan kiezen,” voegt Scohier hieraan toe. “Ze kunnen geen winkel hebben én in de Nieuwstraat, én in Docks én in de Mall of Europe.”

Mobiliteitsproblemen
Scohier verwacht voorts grote mobiliteitsproblemen. “Een shoppingcentrum brengt sowieso een boel extra autoverkeer met zich mee.” Ze vindt het ook niet kunnen dat publieke ruimte - de Heizel is eigendom van de Stad Brussel - op deze manier geprivatiseerd wordt. “Want dat gebeurt als je een terrein in concessie geeft aan een multinational."