Vergrijzing slaat ook in Brussel toe

Het Brussels Gewest heeft de jongste bevolking van het land, maar dat betekent niet dat de vergrijzing hier uitblijft. Dexia wijst de gemeenten op de kosten die daarmee gepaard gaan.

Het leeuwendeel van de kosten die de vergrijzing met zich meebrengt (pensioenen, gezondheidszorg), mogen dan ten laste van de federale sociale zekerheid vallen, ook de kosten voor de lokale besturen mogen volgens Dexia, dé bank van die lokale besturen, niet onderschat worden.

Dexia heeft een instrument ontwikkeld om de gemeenten en OCMW's te helpen om op de gevolgen te anticiperen. Want, zo luidt het, elke gemeente heeft een eigen sociaal-demografisch profiel dat meer door migratie en verhuizingen dan door geboorte en sterfte wordt bepaald. Vaak wordt alleen op de verschillen tussen de regio's gefocust, maar de verschillen tussen gemeenten onderling zijn, ook in Brussel, nog groter dan die tussen de regio's.

Zo is Sint-Joost-ten-Node anno 2009 de gemeente met het laagste percentage 65-plussers (acht procent); Ganshoren heeft het hoogste percentage (21). Opvallend is dat de vergrijzing het hardst toeslaat in de rijkere gemeenten (Oudergem, Ukkel, Watermaal-Bosvoorde en de Woluwes). Het is niet onwaarschijnlijk dat het hoofdstedelijke investeringsplaatje er de komende jaren als volgt uitziet: de gemeenten van de eerste kroon, die vergroenen, investeren in scholen, die van de tweede kroon in voorzieningen voor (hoog)bejaarden. De komende decennia gaat het gewicht van de hoogbejaarden (80+) binnen de groep bejaarden toenemen: de vergrijzing van de vergrijzing heet dat fenomeen. Zo moet ook in Brussel tegen 2050 het aantal rusthuis- en RVT-bedden verdubbelen (maar in Vlaanderen is dat maal drie).

De vergrijzing heeft niet alleen gevolgen aan de uitgavenzijde (in de politiek is 2050 een eeuwigheid en is zelfs 2020 nog veraf); de eerste gevolgen vallen aan de inkomstenzijde. En die zullen zich vlug laten voelen: een gepensioneerde heeft een lager inkomen dan een werkende. Gezien de benarde financiële situatie van tal van Brusselse gemeenten dringt de vraag zich op hoe de gemeenten hierop gaan inspelen. Onbeperkt zijn de mogelijkheiden niet: ofwel dalen de uitgaven, ofwel stijgen de inkomsten (belastingen).

In Brussel is de vergrijzing een gespreksonderwerp dat politici liever niet aansnijden, maar dat betekent niet dat er niets gebeurt. Nu al hebben elf van de negentien gemeenten een schepen bevoegd voor de derde leeftijd. Wellicht kan geen enkele gemeente na 2012 nog zonder zo'n schepen.

Maar vergrijzing betekent niet alleen meer uitgaven en minder inkomsten, het biedt ook kansen. Het potentieel aan kennis en ervaring dat vrijkomt en ingezet kan worden in vrijwilligerswerk, kan volgens Dexia de maatschappelijke last van de vergrijzing helpen te verlichten.