Vernieuwde Belvue museum: de geschiedenis van België 2.0

De permanente collectie van het Belvue museum is volledig vernieuwd. De geschiedenis van België en de democratie staan nog steeds centraal, maar de chronologische opbouw ruimt plaats voor een thematische en meer interactieve aanpak. Josse Abrahams: “We spelen zowel op de ratio als op de emoties. Er zit kennis in de tentoonstelling, maar we trekken de bezoekers mee op basis van herkenning, nostalgie of een andere prikkel.”

De nieuwe tentoonstelling wil een breed publiek aanspreken. En dan komt vrijblijvendheid al gauw om de hoek loeren. Die potentiële valkuil proberen de samenstellers te ontwijken door massa’s informatie over ons land ter beschikking te stellen zonder de bezoeker te overdonderen. Je beslist namelijk zelf hoeveel je wil te weten komen over welk onderwerp. Dat doe je al swipend over de tablets die in het museum opgesteld staan, of door je te installeren aan een van de zogenaamde ‘persicopen’, waar je in je eentje rustig archiefbeelden kan bekijken. Ook geschikt voor tieners trouwens.

De expo is samengesteld door een team van ontwerpers en historici van het bureau Tijdsbeeld & Pièce Montée. Josse Abrahams van de Koning Boudewijnstichting, die het Belvue museum beheert: “Een zestal wetenschappers is er twee jaar intensief mee bezig geweest.” Kennis over ons verleden is geen doel op zich, maar een middel om het België van vandaag te begrijpen.

Voor de opstelling ervan is gretig gebruik gemaakt van de frisse ideeën van de bende van Belvue. Die ‘bende’ is een groep van achttien twintigers die wekenlang gebrainstormd hebben over hoe je het publiek mee kan krijgen in het verhaal van die Belgische geschiedenis. We ontmoeten de Brusselse Fanny Paquet in Belvue. “We hebben met de bende constant geijverd om te vertrekken vanuit getuigenissen van de Belgen van nu. Vandaaruit kan je de geschiedenis induiken. Aan het begin van elk salon is een video te zien waarin Vlaamse, Waalse en Duitstalige talking heads hun gedacht zeggen over de thema’s. Er komen verrassende antwoorden op de vraag wat democratie, godsdienst of solidariteit voor die mensen betekent.”

Twee parcours
Je kan de nieuwe tentoonstelling op twee manieren benaderen. In de zeven thematische zalen, verspreid over twee verdiepingen, doorkruis je de geschiedenis van België met telkens een andere invalshoek. Tussen die salons kronkelt een gang boordevol 100 procent typisch Belgische voorwerpen die dateren van 1830 tot nu en die parallel een ander verhaal vertellen aan dat van de grote waarden.

1) De salons
Democratie, welvaart, solidariteit, pluralisme, migratie, taal en Europa. Deze zeven gekozen ankers klinken verdacht politiek correct. Maar er is zeker ook ruimte voor kritiek en humor.

De zaal rond Democratie start met de grondwet, toont een stamboom van de monarchie en een overzicht van de evolutie van het stemrecht. Wie dieper graaft, kan de brieven en verslagen lezen die Albert I schreef toen hij het Congo van Leopold II bezocht. Zijn kritiek was niet mals.

In de zaal rond Pluralisme neemt Fanny Paquet plaats aan een retro schoolbank. Veel aandacht in dat salon gaat naar de schoolstrijd tussen katholieken en liberalen. Aan die schoolbanken zie je karikaturen en persartikels uit die periode. Maar ook grote mijlpalen zoals het legaliseren van euthanasie, abortus en het homohuwelijk. “Voor mij als Brusselse is het belangrijk om niet te vergeten dat iedereen zijn religie vrij mag beleven en dat we een school kunnen kiezen die overeenstemt met die keuze. We mogen niet vergeten dat daarvoor gevochten is,” zegt Fanny Paquet.

In het salon over Europa staat een onderhandelingstafel centraal. Aan die tafel zie je maquettes van de Europese instellingen in België en een grafische afbeelding van een kaart van Europa. Abrahams: “Vermoedelijk zal deze zaal de eerste zijn die aangepast moet worden, want door de Brexit, moeten we het Verenigd Koninkrijk misschien al gauw van de kaart halen. Sowieso zal de tentoonstelling regelmatig aangepast moeten worden aan de actualiteit.”

In de zaal over welvaart houdt Abrahams halt bij een grafiek. “Een van de dingen die mij enorm gepakt hebben is het scherm met een grafische voorstelling van op zich droge cijfers. Je kan het bruto nationaal product van België opvragen van 1820 tot nu en dat bijvoorbeeld naast dat van China of een ander zogenaamd groeiland leggen. En als je dat vergelijkt met dat van ons, zie je pas hoe laag dat van China ligt. Dat plaatst de termen als “groeilanden” wel wat in perspectief.”

“Maar op datzelfde scherm kan je ook de bierconsumptie van België bekijken. En dat is dan weer een dalende lijn, met een serieuze knik in 1920, na de invoering van de Wet-Vandervelde. Om te stranden op een niveau dat eigenlijk verrassend laag ligt,” lacht Abrahams. Paquet: “Er zijn zo veel elementen van België waar je niet stil meer bij staat. We gaan er te vaak aan voorbij dat we in een democratie leven, dat België best een rijk land is, dat de samenleving hier pluraal is. Maar ook al die kleine weetjes, zijn onweerstaanbaar. Ik vind het wel tof om te weten dat we de grootste uitvoerder zijn van aardappelkroketten zijn.”

2) Het geheugen van België
Liefhebbers van dat soort weetjes kunnen zich uitleven in de galerie van het museum. In de gangen van de eerste en tweede verdieping, staat het ‘materiële geheugen’ van België tentoongesteld. Om die collectie te kunnen appreciëren, is een dosis zin voor eclecticisme meer dan welkom. Grootmoeders koekendozen staan er immers naast een kunstwerk van Minne, een Leuvense stoof en pot Luikse siroop.

Bij Belvue zijn ze trots op enkele topstukken die ze mogen tentoonstellen: de Honer mondharmonica van Toots, de saxofoon van Adolphe Sax, de eerste motorfiets met vier cilinders die in massaproductie ging en een schaalmodel van de Lumumbashi, een vrachtschip dat in 1953 te water gelaten werd. Maar wij zochten op de tablet meer info op over deze voorwerpen.

INFO
Belvue museum, Paleizenplein 7, 1000 Brussel.
www.belvue.be