Verregat-wijk in Laken zet zich schrap voor Neo-project

De tuinwijk Verregat in noord-Laken, die sinds haar ontstaan in de jaren 1920 al heel wat ongemakken en overlast te verduren kreeg, moet zich weer eens schrap zetten. Ditmaal tegen het Neo-project dat burgemeester Freddy Thielemans (PS) op de Heizel wil laten verrijzen.

Verregat is dezer dagen op zijn mooist. De magnolia's aan de Magnolialaan staan weer in volle bloei. De bloemenpracht doet even de belabberde ligging van het wijkje vergeten, ingeklemd tussen de Ring en de Heizelpaleizen.

Ooit zag je op deze plek een weids boerenlandschap. Roger Peeters (85), een van de oudste bewoners van de wijk, herinnert het zich nog goed. Zijn ouders vestigden zich in 1926, toen hij een jaar oud was, in de Verregatstraat. Nu woont hij om de hoek, in de Jeneverbomenstraat. "In mijn jeugd waren hier overal weiden met koeien. Vlakbij lag de Verregatboerderij. Un trou lointain , dat was het." Peeters zag het allemaal veranderen. In de jaren dertig van vorige eeuw werden met het oog op de wereldtentoonstelling van 1935 eerst het stadion en daarna de Heizelpaleizen gebouwd. De expo en ook die van 1958 waren wel een belevenis voor de wijk. "We hadden telkens gasten in huis. In 1935 logeerde een muzikant van een blaasensemble uit Oberbayern zes maanden bij ons, en in 1958 sliep er zes maanden lang een Italiaanse ingenieur in het voorste deel van onze living," vertelt hij. Op die manier verdiende de buurt een centje bij. Maar de wereldtentoonstellingen zorgden ook voor overlast. "Hiertegenover legden ze in 1958 een helikopterlandingsplaats aan. Dat gaf enorm veel herrie. Veel later, in de jaren 1970, wilden ze van de betonstrook parkeerplaatsen maken. We hebben toen een petitie op touw gezet, en het is een parkje geworden."

Verregat heeft vandaag nog steeds iets van een dorp in de stad: smalle, steile kasseistraatjes die allemaal namen van kruiden, bloemen of bomen dragen, en kleine arbeidershuisjes met voortuintjes waarin her en der rotsen en tuinkabouters prijken.

De huizen werden in de jaren 1920 neergezet op initiatief van de Brusselse gas- en watermaatschappij. Die wilde een soort Engelse tuinwijk maken waar het personeel goedkoop zou kunnen huren. Het beheer en de eigendom werden in handen gegeven van Le Home, een coöperatieve vennootschap. Die verkocht in de loop van de jaren 1950 een aantal huisjes aan particulieren. Met de opbrengst zette ze 27 kleine appartementsblokken neer aan de Magnolialaan en de Romeinsesteenweg.

Ook vandaag nog zijn de meeste bewoners van Verregat huurders van Le Home. Zo ook Pierre Van Cauter, Pietje voor de vrienden, die rondsloft op het pleintje dat door de buurt place du Clocher genoemd wordt, naar de grote klok boven op een flinke meergezinswoning. Dit is het centrum van Verregat.

Van Cauter, die aan het pleintje woont, werd 53 jaar geleden geboren in de Rozemarijnstraat, dertig meter verderop. Hij komt uit een grote familie. Zijn zus woont aan de overkant, een neef enkele huizen verder, en een tante om de hoek. Met de buurman die met zijn hond komt aanwandelen, heeft hij als jongetje nog gebasketbald. Van Cauter kent iedereen in de buurt. Dat komt ook door zijn functie als bestuurder bij Le Home. De coöperatieve wordt immers bestuurd door de huurders zelf. "Ik ben gekozen door de medehuurders," zegt Van Cauter fier.

De huurders betalen een soort van instapgeld als ze een woning van Le Home betrekken. Door deze juridische constructie voelen ze zich eerder mede-eigenaar dan huurder.

Le Home heeft heel wat invloed in de wijk. Ook de eigenaars moeten toestemming aan de coöperatieve vragen als ze hun huis willen verbouwen. Vroeger besliste Le Home ook aan wie een vrijgekomen huis werd toegewezen. "Dat is helaas veranderd in 1989, toen Brussel een Gewest werd," zegt Raoul Cosyn, de voorzitter van Le Home, die ook langs komt wandelen. "Wij zijn toen als het ware ingelijfd in het sys­teem van socia­le woningen. Iemand van het Gewest wijst de woningen tegenwoordig toe. Maar we krijgen nu wel subsidies. Die hebben we hard nodig om de huizen te renoveren."

Ondanks deze veranderingen is het nog altijd heel goed wonen in Verregat, zegt Pierre Van Cauter. "Beter dan in andere cités. De sfeer is familiaal, de huur is laag en we liggen vlak bij Jette en Strombeek. Niemand gaat hier uit eigen beweging weg. De wachtlijsten zijn dan ook lang. Ik blijf hier ook tot mijn laatste snik."

Slag thuis
Van het Neo-project, de plannen van het Brusselse schepencollege voor een reusachtig congrescentrum en een immens winkelcentrum op de Heizel, ligt Van Cauter nog niet wakker, hoewel hij ervan overtuigd is dat het voor de wijk niets zal opleveren. "Ach," vult voorzitter Cosyn aan, "zelfs al zeggen wij nee, het komt er toch."

Een stuk strijdbaarder is André Verloes, de coördinator van het wijkcomité. 35 jaar geleden kocht hij in de Jeneverbomenstraat het huis naast dat van Roger Peeters. Vanaf dat moment begon hij zich in te zetten voor de leefbaarheid van Verregat. Meestal is zijn strijd gericht tegen de Stad Brussel of de vzw Tentoonstellingspark. "Die vzw dacht lang dat ze zich alles kon permitteren." De Brusselse Ring werd steeds voller en de beurzen trokken steeds meer volk, wat aanleiding gaf tot een enorm file- en parkeerprobleem in de buurt. Verregat kreeg, dankzij de ijver van het wijkcomité, als eerste wijk in Brussel bewonerskaarten. Verloes zorgde er ook voor dat de rijrichting in zijn straat veranderd werd zodat ze niet meer als sluiproute gebruikt kon worden, dat de voetbalfans niet meer door het wijkje stromen en dat de containers van het Tentoonstellingspark 's nachts geleegd worden op een plek waar ze minder hinderen. "Ik geef nooit zomaar kritiek. Ik bestudeer de situatie en doe altijd voorstellen voor verbetering." Maar Verloes wint lang niet elke slag. Met zijn voorstel om de vrachtwagens van de beurzen te laten wachten op Parking C, werd geen rekening gehouden, en de signalisatie en de route naar die Parking C zijn nog altijd 'knutselwerk'. "Maar mijn devies luidt: vraag alles en je krijgt tien procent. Als je tien jaar aandringt, heb je alles."

Het Neo-project is een ander paar mouwen. Het is moeilijk om mensen te vinden die mee op de barricaden willen springen. De handelaarsverenigingen hebben de Stad nodig voor subsidies en houden zich op de vlakte. "En ik heb niet de tijd en de middelen om in mijn eentje de strijd aan te gaan." Verloes is voorstander van een aantrekkelijkere Heizel, met bijvoorbeeld minder auto's rond het Atomium. Een modernisering van het stadion en een congrescentrum waar nu de Trademart staat, ziet hij ook wel zitten. Maar een megashoppingcenter, dat is nergens goed voor. "Het brengt onveiligheid en enorme mobiliteitsproblemen met zich mee en het is nefast voor de andere winkelcentra." Of zoals zijn oude buurman Peeters zegt: "Vroeger had je hier een slager, een bollenwinkel , een viswinkel, een bakker en een kruidenier. Allemaal verdwenen. Maar met die vijf winkels waren we content ."