Voetgangerszone: waar loopt het mis?

Een jaar voetgangerszone verliep niet zonder slag of stoot. Gedurende twaalf maanden was de controverse nooit ver weg, met veel lawaai van voor- en tegenstanders. BRUZZ zette vijf werkpunten op een rij.

1. Signalisatie

Naast de communicatieproblemen, blijft ook de signalisatie in en rond het centrum ondermaats. Dat het Gewest een parkeergeleidingssysteem heeft dat al 2012 op zijn plaatsing wacht, helpt de zaak niet vooruit. Dat systeem moet automobilisten de weg tonen naar de verschillende parkings, maar is nog altijd in ontwikkeling. De uitvoering daarvan moet na de zomervakantie meer vaart krijgen.

Een ander pijnpunt is de bewegwijzering. “Mensen willen wel nog naar Brussel-Stad komen, maar ze weten niet meer hoe en daar lijden de winkeluitbaters en de horeca onder”, zei ex-burgemeester Freddy Thielemans (PS) daar recent over. “Mensen die de weg kennen, hebben geen problemen, maar iemand die Brussel niet kent zit met de handen in het haar.”

2. Netheid

Het meest dwingende probleem van de zone in de eerste weken van haar bestaan. Zeker in de zomer van 2015 leken de centrale lanen ’s morgens vaak op een slagveld. “Het is afwachten wat de zomer dit jaar brengt. Daar vrees ik een beetje voor omdat het nog niet echt mooi weer is geweest”, zegt een buurtbewoner. “Maar over het algemeen zijn de zaken er wel op vooruitgegaan.”

De Stad heeft inderdaad verschillende initiatieven genomen, van extra ploegen tot een preventiecampagne. De Stad heeft vanaf 6.30 uur een ploeg in de zone, met veegwagens. Ook in de namiddag is er permanent personeel en dat tot 20 uur.

De netheid is met andere woorden een van de problemen die het snelst naar boven kwam en waarvoor ondertussen (ten dele) een oplossing is. Schepen Karine Lalieux (PS) laat weten dat het versterkte dispositief dat vorige zomer van kracht werd, verder van kracht blijft. Nachtploegen zijn niet aan de orde. Lalieux zelf verwees dat idee naar de prullenbak tijdens de zomer van 2015 wegens niet veilig voor het personeel.

3. Communicatie

Dat de communicatie verre van ideaal was, is ondertussen onderkend. Al van voor de start van het project was er kritiek op het participatietraject van de stad. Schepen Ans Persoons (SP.A) was een van de eerste politici die dat ook toegaf. “Je (de zone, red.) werd beschimpt, bespot, uitgescholden voor het rot van de straat. En jij, jij stak je kop in kas”, schreef ze daarover in een brief.

Ook burgemeester Yvan Mayeur (PS) gaf ondertussen al toe dat de zaken beter konden. Vooral voor mensen die van buiten de stad komen, was er een probleem, maar ook binnen Brussel waren de zaken niet ideaal. Zo staat er pas sinds de lente een infokiosk over het project aan de Beurs. Websites en campagnes, herinner u www.circulatieplan.be, werden schijnbaar ad random gelanceerd.

“Het ontbreekt Brussel bij grote projecten keer op keer aan één duidelijke leider”, zegt communicatiespecialist Nicolas Baygert van de ULB daarover. Het recente lek over de herziening van de zone komt dan weer over als “onverantwoord en onprofessioneel”. “De politieke brainstorming had twee, drie jaar geleden moeten gebeuren”, zegt hij.

Veel hangt natuurlijk ook samen met een Stad en Gewest waarbinnen bijzonder veel politieke actoren actief zijn en waar geen globale mobiliteitsvisie is.

4. Standvastigheid

De Stad verloor zich de afgelopen maanden in allerlei kleine en grote aanpassingen van de zone. Alleen al in 2016 werd de pers drie keer opgetrommeld voor een persconferentie waar veranderingen aan de voetgangerszone werden aangekondigd. De verschillende wijzigingen geven tegenstanders de indruk dat ze aan de winnende hand zijn en komen bij voorstanders over als toegevingen aan autolobbyisten.

Met de lockdown en de aanslagen van 22 maart was het eerste jaar van de voetgangerszone waarschijnlijk de slechtst denkbare periode om een dergelijk project te lanceren. Daarbij komt dan nog eens het debacle met de lijken van de Brusselse tunnels die uit de kast vielen. Maar die donderwolken konden de Stad en haar bewoners op die mooie dag in juni 2015 nog niet zien hangen.

5. Controle

Wie regelmatig een voet in de zone zet, merkt dat autovrij een relatief begrip is. Vooral ’s morgens vroeg, wanneer leveringen toegelaten zijn, zijn er veel voertuigen te zien in de zone. Het is niet altijd duidelijk of die toelating hebben om de zone in te rijden. Ook overdag en ’s avonds lijkt dat een probleem.
De barrières die de zone afsluiten zijn of zeer makkelijk te openen of in sommige gevallen volledig afwezig. Ter herinnering: laden en lossen in de zone is toegelaten tussen 4 uur en 11 uur ‘s morgens.

Toestanden als een konvooi limousines die ’s avonds laat de voetgangerszone doorkruisen en de reactie van de politie daarop (“Het ging over Prince en Michael Jackson, die allebei toch niet dood zijn en vanavond samen in de AB spelen.”) helpen de perceptie niet vooruit.

Aan de andere kant wordt er wel minder criminaliteit gesignaleerd. De politie stelde minder pv’s op voor gevallen van slagen en verwondingen en het aantal gauwdiefstallen daalde fors.