Voor en Tegen: Plastic zakken

Is een verbod op plastic zakken voor eenmalig gebruik een goed idee? Vanaf 1 december mogen winkeliers in Wallonië geen plastic zakjes voor eenmalig gebruik meer uitdelen, besliste de Waalse regering vorige week – al moet het parlement er wel nog over stemmen. Vanaf 1 maart 2017 zijn zelfs de ‘flodderzakjes’ die vaak voor groenten en fruit gebruikt worden er verboden. Brussels minister van Leefmilieu Céline Fremault (CDH) kondigde eerder al aan te werken aan zo’n verbod, en zelfs haar Vlaamse collega Joke Schauvliege (CD&V) zegt nu open te staan voor het idee.

VOOR: Marie De Leener, moeder van drie kinderen, begaan met het milieu.

“Eenmalige plastic zakjes verbieden is een relatief makkelijke ingreep om alweer een beetje afval te vermijden”, zegt Marie De Leener, moeder van drie kleine kinderen en medewerkster bij jeugdwerking D’Broej. Of, zoals ze zelf zegt: “Iemand die nadenkt over hoe we kunnen bijdragen tot een beter milieu.”

“Een verbod zou voor veel mensen geen giga-ingreep betekenen. Veel winkels bieden alleen nog maar herbruikbare tasjes aan. Ik steek zelf alles in mijn fietstassen, of in de fietskar. In onze kelder hebben we ook een hele bak vol herbruikbare zakken. Daar kunnen we altijd in grabbelen.”

“Natuurlijk overkomt het me wel eens dat ik niets mee heb en toch iets koop. Dan is het improviseren. Onlangs nog, in een winkel die door een van onze buren is geopend. Als winkels geen plastic zakjes uitdelen, vind ik wel dat ze dat duidelijk moeten afficheren, en dan uitleggen waarom.”

Een totaalverbod kan niet van de ene dag op de andere, vindt De Leener. “En je moet klanten alternatieven aanbieden. Papieren tassen bijvoorbeeld, al moeten die dan wel een stevig handvat hebben (lacht). Of een herbruikbare tas die je kunt kopen.”

“Op de lange termijn vraagt het gewoon een mentaliteitsverandering. Je kunt er een gewoonte van maken om altijd een opvouwbaar tasje bij te hebben. Maar het is geen evidentie om iedereen daar meteen in mee te krijgen. Ik woon in Molenbeek en veel handelaars in de buurt verpakken elk item dat je koopt in een apart zakje, gewoon omdat ze denken dat je dat zo wil, uit respect voor de klant.”

“Ik vraag me vaak af: is dat allemaal nodig? Het énige voedingsproduct waar ik graag voor de zekerheid een plastic zakje omheen heb, is een bak roomijs. Maar verder? Ik koop vaak in biowinkels en ik vind dat daar sowieso al veel te veel in plastic wordt verpakt. Bio-appels in een zoveelste plastic zakje, dat vind ik gewoon om te lachen. Ik weeg acht appels, en plak dan het weegetiket op één ervan. Zo doe ik het met al mijn groenten en fruit en die belanden dan allemaal samen in één grote tas.”

“Ik pleit voor een mentaliteitswijziging. Je kunt het uiteindelijk altijd wel oplossen.”

TEGEN: Charles Petit, hoofd van de Brusselse afdeling van handelsfederatie Comeos.

Hij is zich bewust van het probleem van plastic afval dat in het milieu terechtkomt, zegt Charles Petit, hoofd van de Brusselse afdeling van handelsfederatie Comeos. “Daarom ook dat we al in 2003 met de sector hebben afgesproken om op vrijwillige basis zakjes voor eenmalig gebruik af te schaffen. In de tien jaar sinds 2003 is het aantal ton aan uitgedeelde plastic zakjes met 80 procent gedaald. Er is dus al een groot engagement vanuit de sector. Maar er zijn een aantal redenen waarom je de dunne plastic zakjes op dit moment nog niet helemaal niet kunt afschaffen.”

“Ten eerste: er is momenteel helemaal geen alternatief, noch op economisch, noch op ecologisch vlak. Vandaag kost een zakje in papier ongeveer 3,6 keer meer dan zo’n licht plastic zakje.”

“Uit een Nederlandse studie blijkt dat papieren zakken bovendien een ecologische impact hebben die vijf tot tien keer groter is dan die van plastic zakjes. Bij het productieproces wordt immers veel meer water en energie verbruikt. Bovendien kunnen de flinterdunne plastic zakjes na gebruik omgezet worden in energie.”

“Er zijn ook technische belemmeringen: als klanten hun eigen zakjes meebrengen, hebben die elke keer een ander gewicht. Bij voedingswaren die worden afgewogen, maakt dat dus verschil uit. En als de zakken ondoorzichtig zijn, moet de caissière ze ook nog controleren. We moeten dan eerst een manier vinden waarop dat kan zonder extra tijd te verliezen.”

“Een ander risico is dat groenten en fruit door de winkels zelf meer zouden voorverpakt worden.”

“Plastic zakjes voor eenmalig gebruik helemaal verbieden is bijgevolg meer een standpunt dat in de mode is dan een reële optie. Een van de alternatieven op de markt is bijvoorbeeld een soort biologisch afbreekbaar plastic gemaakt van maïs. Maar die zakjes zijn voorlopig peperduur en scheuren makkelijker kapot. Bovendien hebben ze een speciale opslagplaats nodig waar het niet te vochtig, koud of warm is.”

“Winkels willen die alternatieven aanbieden, maar er zijn vandaag gewoon nog geen echte alternatieven voorhanden. Over vier à vijf jaar is dat zeker anders, we willen dit ook.”