Voor en Tegen: ‘Vondelingenluik moet ongewenste baby’s redden’

Eind januari opent in Evere een ‘vondelingenluik’, het eerste in het Brussels Gewest. In de Antwerpse schuif werden in zestien jaar tijd negen kinderen te vondeling gelegd. De Nederlands- en Franstalige kinderrechtencommissarissen verschillen van mening over het luik, maar één ding is duidelijk: België heeft dringend een wetgeving over discreet bevallen nodig.

VOOR (Bruno Vanobbergen, Vlaams kinderrechtencommissaris)

“Ik begrijp dat sommige moeders zo wanhopig zijn dat ze zo’n vondelingenluik overwegen, en dan is dat een betere oplossing dan dat ze hun baby ergens op straat achterlaten,” zegt Bruno Vanobbergen, kinderrechtencommissaris voor de Vlaamse Gemeenschap.

“Deze vondelingenluiken hebben ook een lange voorgeschiedenis: 150 jaar geleden vond je er wel één of zelfs meerdere in elke grotere stad. Ze waren verbonden aan weeshuizen. Tegenwoordig gaat het gelukkig om een heel beperkte groep mensen die haar toevlucht neemt tot zo’n drastische actie.”

Op de lange termijn pleit Vanobbergen voor een wet die discreet bevallen in België toelaat. Dat houdt in dat de moeder vooraf een vragenlijst invult. “Zo kan het kind dat ze afstaat later meer over zijn afkomst te weten komen, en trapsgewijs ook de identiteit van de moeder, mocht het dat wensen. Bij elke stap in het proces wordt de moeder vooraf geïnformeerd, zodat ze niet voor een complete verrassing komt te staan.”

“Het proces zou een beetje verlopen zoals bij anonieme spermadonors en hun nazaten, met een onafhankelijke derde partij die wikt en weegt.”

“Een kind heeft het recht om zijn ouders te kennen, en dat kan niet bij anonieme bevallingen zoals die in Frankrijk zijn toegelaten. Maar elk jaar zijn er wel Belgische moeders die over de grens gaan bevallen om gebruik te maken van dat systeem.”

Een wet rond discreet bevallen is in voorgaande legislaturen al meermaals voorgesteld in het parlement, zegt Vanobbergen, maar helaas nooit gestemd. “Als een vrouw anoniem in Frankrijk is bevallen, is het voor haar kind later onmogelijk om haar op te sporen. Vanuit kinderrechtenperspectief kan dat echt niet.”

TEGEN (Bernard De Vos, kinderrechtencommissaris Franstalige Gemeenschap)

Zo’n vondelingenluik is een terugkeer naar de middeleeuwen, reageert Bernard De Vos, de kinderrechtencommissaris van de Franstalige Gemeenschap. “Ik denk ook dat het niet nodig is, als je ziet hoe weinig kinderen bijvoorbeeld in Antwerpen te vondeling zijn gelegd.”

“We moeten meer investeren in preventie op scholen, in de opvolging en begeleiding van toekomstige moeders, in de opvolging van borelingen door Kind&Gezin en ONE (de Franstalige tegenhanger, red.), in familieplanning en in hulp voor gezinnen in moeilijkheden,” somt De Vos op. “Al wil ik zeker niet simplificeren door te stellen dat alleen arme gezinnen hun kind te vondeling zouden leggen.”

“Tegen de mensen die argumenteren dat zo’n luik baby’s redt die anders in een vuilnisbak gedumpt zouden worden, zeg ik dat het ook een aanzuigeffect kan hebben. Ouders die zich te schuldig zouden voelen om hun boreling in een vuilnisbak te dumpen, leggen het wel in een vondelingenschuif, gewoon omdat het kan.”

“De universiteit van Nottingham deed als enige onderzoek naar de recente vondelingenluiken. Uit dat onderzoek blijkt dat het niet de moeders, maar mannelijke verwanten of naasten zijn die een baby achterlaten. De moeders zouden onder grote sociale druk staan, maar dus niet noodzakelijk zelf degene zijn die het kind wilde afstaan.”

“België moet dringend een wet goedkeuren om discreet bevallen toe te laten,” zegt De Vos. Die wet zou dan ook een clausule moeten bevatten dat moeders nog kunnen terugkomen op hun beslissing, voor een periode van liefst vier maanden. “Kinderen hebben het recht om hun ouders te kennen."

"Bovendien kan het ook medisch gewenst zijn, als er erfelijke ziektes in de familie zitten bijvoorbeeld. Intussen trekken elk jaar tientallen en zelfs honderden moeders naar Frankrijk om er anoniem te bevallen. Wij zijn deontologisch veel progressiever dan de Fransen, denk maar aan het homohuwelijk of de euthanasiewet. Maar de wet rond discreet bevallen is er nog niet, en daar moet zo snel mogelijk verandering in komen.”