Waarom partijen het intern niet eens worden over de hoofddoek

In Molenbeek stapte fractievoorzitter Karim Majoros (Ecolo) uit de gemeenteraad, nadat hij zich als enige van zijn partij onthield van stemming over een motie. Die motie moet het voor vrouwen met een hoofddoek makkelijker maken om in gemeenteadministraties aan de slag te gaan. "De scheiding van kerk en staat is diep verankerd in het politiek weefsel," zo verklaart politicologe Karen Celis waarom het voor partijen zo moeilijk is om tot een eenduidig standpunt te komen over dit onderwerp.

Molenbeeks gemeenteraadslid Karim Majoros (Ecolo) kondigde dinsdag aan dat hij zijn mandaat neerlegt. Dat gebeurde één dag nadat de motie van de groep PS/SP.A werd goedgekeurd in de Molenbeekse gemeenteraad.

De motie kreeg een grote meerderheid. De raadsleden van meerderheidspartij MR stemden wel tegen, op één liberaal na, die zich onthield. Andere partijen, uit meerderheid en oppositie, keurden de tekst wél goed. Défi en N-VA waren afwezig tijdens de stemming. Ecolo-politicus Majoros onthield zich, als enige van zijn fractie.

"Niemand vroeg me om op te stappen. Het is een persoonlijke keuze," schreef Karim Majoros de volgende dag op Facebook. Maar verschillende ecologisten die L'Echo heeft gesproken, meldden dat de co-voorzitster van Ecolo, Rajae Maouane, druk heeft gezet op Majoros. Ze zou hem gevraagd hebben om tijdens de stemming een wandeling te gaan maken, of naar huis te gaan. Hij geeft zelf geen commentaar, maar bevestigt dat de informatie in het artikel van de Franstalige zakenkrant accuraat is.

Mogelijk zag Majoros zich genoodzaakt om niet te stemmen, als directeur van de 'Fédération laïque de centres de planning familial' die de scheiding van kerk en staat zelfs in haar titel heeft opgenomen. Ook zou de kwestie volgens hem niet urgent zijn, omdat er op dit moment al vrouwen met hoofddoek werken in enkele gemeenteadministraties, zoals het OCMW.

"Ecologisten zijn verdedigers van inclusieve neutraliteit," klinkt het formele standpunt van Ecolo. "Ambtenaren moeten onpartijdig, neutraal en loyaal zijn. Deze neutraliteit heeft betrekking op het optreden van overheidsambtenaren en niet op hun uiterlijk." De partij plaatst wel vraagtekens bij het dragen van een hoofddoek in functies als leerkracht, politie, of in het leger.

Aan de linkse kant van het politieke spectrum lijkt alleen PTB/PVDA het unaniem eens te zijn dat vrouwen met een hoofddoek wél aan de slag zouden moeten kunnen in gemeenteadministraties. Ook bij de PS botst het binnen de partij. In de Stad Brussel verklaarde schepen van Onderwijs Faouzia Hariche (PS) onlangs nog dat ze juist door religieuze tekens te verbieden, een antidiscriminatoir beleid wil voeren. "We respecteren de diversiteit van meningen, maar we leggen de nadruk op hetgene dat verbindt in plaats van scheidt."

'Ernstig precedent'

De PS in Molenbeek, eveneens een meerderheidspartij, staat daar lijnrecht tegenover. Daar stemde men unaniem voor de motie die maandag werd besproken in de gemeenteraad. "De toegang tot het ambtenarenapparaat staat open voor alle burgers. Het enige relevante criterium is de competentie van de kandidaten," klinkt het daar.

De gemeenteraad kreeg nog een staartje, toen nationaal MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez er donderdag op reageerde in La Libre Belgique. "De stemming van maandag in Molenbeek schept een zeer ernstig precedent met betrekking tot het neutraliteitsbeginsel van de openbare diensten," klinkt het. De MR zal er op gewestniveau voor ijveren dat er in de toekomst geen gelijkaardige initiatieven door Brusselse gemeenten worden genomen.

Neutraliteitsbeginsel belangrijke waarde

Het neutraliteitsbeginsel is een belangrijke waarde in onze democratie, verklaart politicologe Karen Celis de interne moeilijkheden om tot een standpunt te komen binnen de partijen. "Er zijn hevige strijden gestreden voor het ‘neutraal’ maken van de staat. Eind 19e eeuw had de kerk veel macht en niet-religieuze partijen wilde die terugdringen uit bestuurlijke zaken. Heel wat partijen zijn toen ontstaan op die breuklijn tussen de voor- en tegenstanders van de scheiding van kerk en staat en ook binnen sommige partijen werkt die breuklijn nog door."

"Westerse democratieën hebben zich ontvoogd van katholicime. Die secularisatie is lang en zwaar bevochten geweest, en de strijd werd beslecht in het voordeel van de neutraliteit: in de publieke sfeer horen religieuze symbolen niet thuis, die zijn voorbehouden aan de privésfeer. Het is voor velen vandaag moeilijk te vatten dat er nu een nieuwe ontvoogdingsvraag is, die religieuze tekenen net toe wil laten. Het is een verwarrende oefening. De beslissingen mogen zeker niet over de hoofden van de betrokkenen worden genomen, want dan lopen we steeds weer vast in de discussie."

De afgelopen tien jaar is er wel veel veranderd volgens Celis. "We zien steeds vaker vrouwen met hoofddoeken opduiken in het publieke domein. Toch zijn we nog niet op het punt beland dat we het normaal zouden vinden als bijvoorbeeld Groen-voorzitster Meryem Almaci een hoofddoek zou dragen. Dat zou alle voorpagina's halen. Net als de eerste vrouw die ooit de politiek inging."

Lees verder onder de afbeelding.

Van 'onderdrukking' naar 'neutraliteitsbeginsel'

Celis ziet ook een focusverlegging binnen het debat. "We zijn stilaan wel klaar met dat argument dat de hoofddoek vrouwen onderdrukt. De manifestatie 'HijabisFightBack' maakt dat heel duidelijk. Het feit dat al die vrouwen de straat opkomen is een staalhard argument tegen de opvatting dat alle vrouwen die de hoofddoek dragen onderdrukt worden. Het gaat nu steeds vaker over het neutraliteitsbeginsel.”