Wandelen waar vroeger de Zenne liep

De Masuiwijk krijgt een promenadepark met New Yorkse allures: het Zennepark. "Dit moet een nieuwe groene long worden," zegt minister van Leefmilieu Evelyne Huytebroeck (Ecolo). Het groen moet de voorbode voor stadsvernieuwing zijn. [met simulatiebeelden]

D e Masuiwijk is een van de meest unheimliche van Brussel. De buurt ligt van de stad afgesloten. In het zuiden door de Noordwijk, in het oosten door een spoorviaduct, in het westen door het Kanaal en in het noorden door de site van Sibelga. Mensen die er wonen komen hun wijk nauwelijks uit, zo blijkt uit onderzoek en de buurt vertoont alle kenmerken van de somberste kansarmoede: kleine woningen, grote gezinnen, huisjesmelkers, veel verhuisbewegingen, weinig eigenaars en nauwelijks groen.
Daar moet, met het duurzaam wijkcontract Masui, verandering in komen. Zopas is de bouwvergunning aangevraagd voor de aanleg van een nieuw promenadepark met New Yorkse allures.

Het park van in totaal 1,6 kilometer lang en 1 hectare groot moet een groene schakelverbinding vormen tussen het Gaucheretpark en het koninklijk domein aan de overkant van het kanaal. Er wordt zeven miljoen euro geïnvesteerd. Voor het ontwerp werd het Franse architectenbureau La Compagnie du Paysage onder de arm genomen.

Minister Huytebroeck (Ecolo) neemt ons mee naar een stuk ongerept groen achter een gesloten deur in de Masuistraat. Van op straat zie je niets. Het is namelijk de plek waar de straatvegers hun karretje parkeren. Achter de deur verschijnt een uniek groen gebied met een indrukwekkende fauna en flora. Het is een deel van de oude Zennebedding waar de stad Brussel in de jaren 1980 een parkje had gepland. Het ging in 1984 dicht omdat het onveilig was. Sindsdien wordt het nauwelijks nog gebruikt, tenzij af en toe door een stadsschool.

Het is een oase van rust, midden in een drukke eerder vuile wijk. Bijzonder: niemand weet wie eigenaar is. De federale regering, zo lijkt het. "Maar eigenlijk maakt dat niet zoveel uit," zegt Rachelle Rubert van Leefmilieu Brussel, "want er is een akkoord onder alle overheden om het gebied opnieuw open te stellen voor het publiek."

La Compagnie du Paysage stelt een vrij eenvoudige aanleg voor, met veel lage groene planten, en af en toe een hogere boom. De grond zal 30 centimeter worden opgehoogd om de zwaar verontreinigde bodem te verstoppen. De promenade zal worden afgewerkt met een lichte structuur in hout of beton. De Zenne stroomt er al lang niet meer, maar er ligt wel een rioolstelsel onder dat bij grote regenval het overtollige water moet opvangen. De buizen verdragen geen zwaar gefundeerde asfaltlaag.

Veel verbeelding is niet nodig om zich voor te stellen hoe de Zenne hier vroeger liep. De voormalige bedding is begrensd door hoge muren: de achtergevels van huizen, scholen, industriële panden, garages en een moskee. Dat is meteen een van de heikele problemen. Veel eigenaars hebben de achterkant verwaarloosd. Muren zijn in verval, op sommige plekken blijkt de achtertuin een handige stortplaats. Het zal zaak zijn om hier een kwalitatieve verbetering aan te brengen. Liefst van al moeten die gebouwen zich terug naar de oude Zennebedding 'openen', maar het is niet eenvoudig om eigenaars hiervan te overtuigen. "Veel eigenaars vrezen voor inbraak," zegt Rachelle Rubert. "Dus houden ze hun muren liever dicht."

Gelukkig kunnen in het kader van het wijkcontract ook gebouwen worden aangekocht zodat de overheid de bebouwing aan de oude Zenneoever zelf in de hand kan nemen. Zo verdwijnt alvast één industrieel pand voor een nieuwbouwproject met restaurant en woningen.

Twee brugpijlers
Aan de overkant van de Masuistraat loopt de eveneens afgesloten Zennebedding verder. De eerste meters liggen vol met blikjes en vuil dat door mensen over de omheining wordt gegooid. Hier valt nog meer op hoe de voormalige Zenne meanderend door de wijk liep en er meer dan honderd jaar geleden een economische functie vervulde.

Enkele honderden meters verder staat er pardoes een betonnen gebouw over de bedding. Het is een depot dat nog niet zo gek lang geleden gebouwd is in snelbouwstenen. Zonder bouwvergunning. Geen haan die er naar kraaide. Het gebouw moet uiteraard afgebroken worden. Rubert: "Nu is het hier tamelijk proper, maar dan had je het voordien moeten zien. We hebben hier tonnen vuil moeten wegslepen, tot autokarkassen toe."

De groene promenade stopt niet aan de Koninginnenlaan. De Zennebedding botst er jammer genoeg op de Sibelgasite, maar met een klein omwegje zal het park uiteindelijk uitkomen aan het kanaal. Daar plant Leefmilieu Brussel een passerelle zodat de groene schakel richting koninklijk park compleet is. De fiets- en voetgangersbrug zal gestut worden door twee ongebruikte negentiende-eeuwse brugpijlers.

De eerste fase van de werken aan het park is voorzien voor juni 2014.