Wijkcentrum Alleedukaai: 'Leegstand biedt vrijheid'

De verloederde loodsen aan de Materiaalkaai ondergingen een opknapbeurt met verf en graffiti en het vroegere strookje niemandsland is omgetoverd tot de thuishaven van het eigenzinnige jongerentrefpunt ‘Alleedukaai’. BDW ontmoette jonge dromers met een ambitieus project.

H et verhaal van Alleedukaai, dat zichzelf omschrijft als spontane actiezone, begint met de oprichting van vzw Toestand, zo’n drie jaar geleden. “We organiseren tijdelijke, spontane wijkprojecten in leegstaande ruimtes.” Aan het woord is Niels Coppens, met Felix Aerts een van de dragende krachten achter vzw Toestand en hun nieuwste project, Alleedukaai. Waarom gebruik maken van leegstand? “Onbenutte ruimtes zijn goedkoop en bieden ongelooflijk veel vrijheid en mogelijkheden. Daarenboven vinden we het noodzakelijk om het probleem aan te kaarten, verloedering tegen te gaan en daarmee de leefbaarheid van een buurt op te krikken,” aldus de vijfentwintigjarige Brusselaar. “Het wordt dringend tijd dat we dat slapend potentieel optimaal benutten.”

“De laatste jaren schieten antikraak- of vastgoedbeschermingsfirma’s als paddenstoelen uit de grond,” gaat Coppens verder. Woningzoekenden kunnen voor lage huurprijzen, maar onder strikte voorwaarden, gebruikmaken van leegstaande panden. Als verbindingsorgaan tussen eigenaar en huurder creëren antikraakbedrijven als Entrakt en Lancelot een win-winsituatie, waarbij bewoners – vaak uitzonderlijke - ruimtes huren voor een appel en een ei, terwijl eigenaars leegstandtaksen ontwijken en genieten van spotgoedkope bewaking. “Maar welke meerwaarde biedt dit aan buurtbewoners en de gemeenschap?”, stelt Coppens.

Volgens vzw Toestand zijn er duurzamere, creatievere en vooral socialere alternatieven voor leegstandbeheer en leegstandontwikkeling. “Waarom leegstand niet benutten als wijkcentrum of sociale ontmoetingsplek voor jongeren?”

Gezocht: ruimte
Vzw Toestand, dat dit jaar zelf een podium bouwde op het festival van Brusselse jeugdhuizen Bruksellive, goot haar ambitieuze plan in een dossier en al snel schaarden Leefmilieu Brussel en de Vlaamse Overheid zich achter het project. De jonge ondernemers kregen een vergeten plek aan de Materiaalkaai toegewezen en doopten ze ‘Alleedukaai’. Een buitenbeentje tussen de vele nieuwbouwprojecten en verfraaiingswerken langs het kanaal.

Alleedukaai ontwikkelde zich op enkele maanden tijd tot een excentriek allegaartje van miniprojecten en verfrissende activiteiten. “Of ze nu klein, groot, realistisch of utopisch zijn, alle positieve, buurtgerichte ideeën en acties zijn hier welkom,” klinkt het.

In de ene loods staat een gigantische boksring, waar de Brussels Boxing Academy elke woensdag gevechtsportinitiaties organiseert. Iets verder pootte de vzw Skateboarders een mobiele ramp neer en in de hoek staat een afgedankte bus van vervoersmaatschappij MIVB, die filmstudenten van Sint-Lucas omvormen tot kleine cinemazaal. In een andere loods komt een drukkerij en ruimte voor gemeenschappelijke ateliers.

Daarnaast bouwt het dagcentrum voor psychisch kwetsbare mensen Den Teirling, aan een keuken en bar. Vzw Jhob - die ondersteuning biedt aan de de Brusselse jeugdhuizen - werkt dan weer mee aan een speelruimte voor jong en oud, met kickertafels, een airhockey, kinderpark en zelfs een kleine bibliotheek. Alleedukaai heeft één opvallende troef: ruimte.

Van en voor jongeren
Alleedukaai gebruikt zo veel mogelijk recuperatiemateriaal en laat hiermee de verbeelding van jongeren de vrije loop. “Ze ontdekken dat je met weinig middelen ook geweldige dingen kan verwezenlijken. Fantasie en creativiteit als alternatief voor videogames en Facebook,” klinkt het. Daarbij wil het socio-culturele labo ook een zo divers mogelijk publiek aantrekken. Interculturele interactie en sociale mix creëren onder jongeren staat hoog op de agenda. Coppens: “Een geëngageerde kunstenaar boordevol boeiende ideeën kan bij ons terecht, evengoed als een kansarme jongere die thuis niet de ruimte heeft om te ontspannen. Alleedukaai wil het verlengde zijn van hun privéruimte.”

Infrastructurele problemen bezorgden het project een moeizame start. “Nu deze van de baan zijn kunnen we ons volledig focussen op onze missie”, bekijkt Coppens het pragmatisch. In samenwerking met vzw Toestand bekommert kunstencollectief Oiseaux Sans Tête zich om het participatieve en operationele luik, terwijl architectenbureau Brussels Cooperation de vormgeving van de site voor zijn rekening neemt. Binnenkort verwelkomt het buurtcentrum ook drie stagiairs om voluit in te zetten op jeugdwerk. “Daarnaast onderhandelen we nog met enkele andere jeugdorganisaties om gerichter samen te werken,” aldus Coppens.

Meer info op www.toestand.be