Zondag nationale vrouwendag: 'Maar één durfal nodig om iets te laten bewegen'

België is een van de weinige landen die een eigen nationale vrouwendag viert. Reina Ascherman maakte in de jaren zeventig de allereerste editie vanop de eerste rij mee. Zondag tekent ze opnieuw present op de 47e nationale vrouwendag in Brussel.

Toen feministisch boegbeeld Simone de Beauvoir in 1972 op 11 november nog een gaatje in haar agenda vond om in Brussel een lezing te geven, was dat voor de toenmalige organisatoren genoeg om die dag vanaf dan jaarlijks tot Nationale Vrouwendag van België uit te roepen.

Passage 44 aan de Kruidtuinlaan barstte tijdens de lezing van de Beauvoir uit haar voegen door de toestroom aan geïnteresseerde vrouwen. “Er kwamen dranghekken en politie aan te pas. De organisatie kon onmogelijk bijbenen. De zaal was gewoon niet groot genoeg voor de Beauvoir.”

Reina Ascherman werkte als journaliste voor het progressieve vrouwenblad MIMO. Ze was op de lezing aanwezig. “Een openbaring: Wat tot dan toe privéproblemen leken, bleken uiteindelijk de problemen van veel van mijn seksegenoten te zijn. Vrouwen die elkaar totaal niet kenden, vielen elkaar die dag zowat in de armen. Ons leed was precies hetzelfde.”

Eén keer ziek

De Nationale Vrouwendag bereikte al bij de eerste editie een breed publiek. Volgens Ascherman was dat mede dankzij het gematigde karakter van de feministische boodschap die ze toen verkondigden. “Je mag niet vergeten dat veel vrouwen toen nog financieel afhankelijk waren van een man. Als je hen de mechanismen achter maatschappelijke ongelijkheid wilde laten zien, dan moest je dat subtiel doen. Niet met de mokerhamer, maar als een juwelier.”

Uit het succes van de nationale vrouwendag groeide uiteindelijk het Vrouwen Overleg Komitee (VOK), dat in 2016 omgedoopt werd tot Furia. De beweging maakte een jaarlijkse gewoonte van de nationale vrouwendag. “We moesten iets blijvenders doen. Het ging niet om een kleine behoefte van enkele vrouwen, het ging om een regelrechte honger naar informatie en inzicht.”

Ascherman sloot zich aan bij het VOK en miste in al die jaren slechts één Nationale Vrouwendag. "Erg jammer. Ik ben niet meer zeker, maar ik denk dat ik één editie ziek ben geweest."

Via het schermpje

Met het gemeenschapscentrum De Kriekelaar in Schaarbeek als locatie lijkt men zondag niet meteen te rekenen op een overrompeling zoals in 1972. “Dat flamboyante actie voeren, waarbij mensen effectief op straat kwamen en op grote schaal bijeenkomsten organiseerden, zit er niet meer in. Dat vraagt veel energie en houd je geen 50 jaar vol.”

Het strijdtoneel is volgens Ascherman verschoven. “Feminisme maakt vandaag handig gebruik van het internet. Alles gaat nu via het schermpje, maar zo kan er toch weer een massabeweging ontstaan. Dat zie je ook met #MeToo: Je hebt maar één taaie durfal nodig die haar nek uitsteekt om iets te laten bewegen.”

Toekomstige generatie

Ook inhoudelijk heeft Ascherman het feminisme al die jaren in de juiste richting zien evolueren. "Er is meer aandacht voor vrouwen met een andere sociale achtergrond of etniciteit. Het aantal mensen die zichzelf een feminist noemt, wordt ook steeds groter. Vandaag horen daar al veel mannen bij." Een voorzichtig optimisme dient zich aan. “Dat moet wel. Als je je enkel op het negatieve blindstaart, ben je sowieso een verliezer."