Pianist Daan Vandewalle en de liefde voor Schönberg: ‘Het verklankt een wereld in verval'

Neen, Arnold Schönberg heeft niet meteen de reputatie makkelijke ontspanningsmuziek te schrijven. En toch wil Flagey je tijdens een driedaags festival verliefd laten worden op de composities van de Oostenrijkse Amerikaan. Voor pianist Daan Vandewalle, die tijdens Aimez-vous Schönberg? ook stukken van diens leerlingen Alban Berg en Anton Webern speelt, hoeft die complexiteit alvast geen probleem te vormen. “Het is muziek die een inspanning vraagt. Van mij als uitvoerder, maar ook van het publiek. Zoals alles in de kunst vereist ze een vorm van opvoeding. Hoe beter je de tonale taal begrijpt, hoe meer plezier. Het is simpelweg een kwestie van de code te kennen. En in het geval van Schönberg is die code eigenlijk heel gemakkelijk. Zijn muziek is een metafoor voor de maatschappij die in elkaar stort, voor het ter ziele gegane keizerrijk in Wenen. Schönberg neemt als basis van zijn muziek vaak de typische driekwartsmaat van de wals en deconstrueert die dan helemaal.”

Voor toenmalige Oostenrijkers moet het een enorme schok zijn geweest om zo met de neus op de feiten van het verval te worden geduwd. Die schokgolf dijt tot vandaag uit. Want zelfs op zijn honderdvijftigste geboortedag blijft de naam Schönberg synoniem staan met bitter wringende, dissonante klanken. “Terwijl hij net zo zorgzaam schrijft,” vertelt Vandewalle. “Hij zet geen noot te veel op papier. Als je hem ziet binnen die tijdgeest, is het als uitvoerder belangrijk om hem niet als een moderne experimenteel weg te zetten. Dan moet je zijn partituren net met een soort Wienerische zwier meeslepend laten klinken.”

Bovendien vindt Vandewalle het niet correct om alle muziek van Schönberg op een hoop te gooien, zoals al te vaak gebeurt. “Hij heeft zogezegd alleen maar lastige muziek geschreven. Dat is natuurlijk onzin. Elke componist heeft toegankelijke en minder toegankelijke werken. Het verschil tussen Beethovens Vierde symfonie en zijn veel populairdere Vijfde symfonie is enorm. Dat wil niet zeggen dat de ene compositie beter is dan de andere. Want hoewel daar soms mee wordt gedweept, is een compositie niet per se beter als ze minder beluisterd wordt. Alleen, als je wat uitdaging aandurft, kan je nog veel meer kwaliteit ontdekken.”