Anna Vinnitskaya cureert de Flagey Piano Days

De Flagey Piano Days haalden voor het eerst een gastcurator in huis. En niet de eerste de beste. Anna Vinnitskaya was in 2007 de laureate van de Koningin Elisabethwedstrijd. "Telkens als ik in Brussel ben, komen er sterke emoties bovendrijven," klinkt het aan de vooravond van het festival waarvoor ze zowel haar leraar als enkele van haar pupillen optrommelde.

“Ik heb sterke herinneringen aan mijn winst en aan de periode vlak na de Koningin Elisabethwedstrijd,” zegt pianiste Anna Vin nitskaya (40), zestien jaar nadat ze zich verzekerde van winst in het belangrijkste pianoconcours van onze contreien. “Brussel zal daarom altijd een speciale betekenis voor me hebben. Mijn mailbox werd meteen na mijn overwinning overstelpt met concertaanvragen. Ik was verbluft, maar tegelijk héél moe. Mijn man, mijn ouders, mijn gastfamilie én mijn leraar, Evgeni Koroliov, hebben me toen de kracht gegeven om me door de hectiek te wurmen. Op dat moment is mijn carrière ook definitief uit de startblokken geschoten. Daar kan ik alleen maar dankbaar om zijn. Om een goede pianist te worden, heb je talent nodig. Om een briljant pianist te worden die opgepikt wordt, heb je daarnaast ook veel discipline nodig, én de juiste mensen in je leven op het juiste moment.”

Toen het aanbod kwam om het programma van de Flagey Piano Days te cureren, was ze blij verrast. “Zoiets had ik nooit eerder gedaan. Maar een grote uitdaging was het niet, want (Flagey-directeur, red.) Gilles Ledure gaf me volledige vrijheid.” Als vanzelf kwam ze uit bij haar leraar Koroliov, die ze leerde kennen toen ze in Hamburg studeerde en die intussen een tweede vader is geworden. “Maar daarna ast blijft hij natuurlijk ook een van de beste muzikanten die ik ken.” Tegelijk wilde de pianiste een jongere generatie muzikanten kansen geven. “Zeker na de pandemie zie ik organisatoren vooral gevestigde waarden programmeren, waarschijnlijk omdat ze denken dat alleen zij het pu bliek zullen aanspreken. Dat is een ontwikkeling die me zorgen baart.”

Bach to the future

Zelf brengt ze drie programma’s, met als eyecatcher de vijf klavierwerken van Johann Sebastian Bach, die ze schouder aan schouder vertolkt met Koroliov en zijn vrouw Ljupka Hadzi-Georgieva. Het trio wordt geruggensteund door het Franse kamerorkest Appassionato. “Evgeni leerde me hoe emotioneel de muziek van Bach is. Elke noot zit goed en is betekenisvol. We kennen elkaar inmiddels twintig jaar en zijn als een muzikale familie. Spelen op drie piano’s die naast elkaar staan opgesteld is in de kamermuziek erg ongebruikelijk. Ook omdat de drie instrumenten percussief zijn. Al die klanken samenbrengen is niet vanzelfsprekend. Je hebt aandachtige oren en veel empathie nodig. Pas na vele uren oefenen, slaag je erin om niet alleen je eigen spel te horen tijdens het spelen, maar ook dat van de anderen. Pas dan kan je zelf ook genieten van de muziek. Na jaren repeteren en optreden, is het ons met dit Bach -project gelukt, denk ik.”

Naast haar pianoleraar, die dit jaar 75 wordt, zijn ook haar pupillen, Levi Schechtmann (24) en Spartak Margaryan (29), van d e partij in Brussel. “Onze liefde voor muziek hebben we gemeen. Met de leeftijd komt natuurlijk de ervaring. Maar de jonge muzikant en zijn heel dapper en open. Ik probeer hun mee te geven wat Evgeni me leerde. Het belangrijkste is dat je de persoonlijkheid van de artie sten niet vernietigt, maar hen steunt en in de juiste richting gidst. Levi en Spartak zijn haast tegenpolen. Spartak valt op door de ernst waarmee hij erg veeleisende programma’s speelt en steevast de diepte in duikt op zoek naar waarachtigheid. Levi is nieuwsgierig en moedig. Hij probeert verschillende formats uit om zich in meerdere richtingen tegelijk te ontwikkelen. Hij is kortom het schoolvoorbeeld van de moderne klassieke muzikant.” In Flagey pakt hij uit met zijn ‘Bach to the future’-programma. Hoe populair zijn cross-over is, bewijzen zijn 370.000 volgers op Instagram.

“Ik heb bewust gekozen voor een kleurrijk en gevarieerd programma,” vervolgt Vinnitskaya. “Daarbij was het niet zo belangrijk wat er gespeeld zou worden, maar wie zou spelen.” Met als uitzondering het eerste pianoconcerto dat Sergej Rachmaninov op zijn ach ttiende schreef. Samen met het Orchestre Philharmonique Royal de Liège wil ze dat introduceren bij een breder publiek. “Zijn tweede en derde pianoconcerto’s en Rhapsody on a theme of Paganini zijn erg bekend. Maar zijn eerste en vierde pianoconcerto’s worden spijtig genoeg amper vertolkt, terwijl ze niet minder briljant zijn. In dit lente-achtige concerto zitten invloeden van Debussy, Grieg en Liszt.”

Door de ogen van een kind

De twee stukken die Vinnitskaya solo brengt, wilde ze graag combineren. Niet alleen omdat Schumann, wiens Carnaval, Op. 9 ze nu herneemt, een van de favoriete componisten is van Jörg Widmann. Zijn Zirkustänze was de reden om het eerste werk, dat ze in 2003 al speelde tijdens haar eerste deelname aan de Koningin Elisabethwedstrijd (die strandde in de halve finale), weer boven te spitten. “Toen ik het opnieuw begon te spelen, ontdekte ik heel wat dat ik de eerste keer gemist had. Ik houd nog altijd zielsveel van het stuk, maar mijn interpretatie is veranderd. De grootste gelijkenis is dat je beide stukken kan bekijken door de ogen van een kind.” Anna Vinnitskaya werd geboren in Novorossiejsk, vlak bij de Krim, dat tijdens haar kindertijd nog een deel was van de Sovjet-Unie. Later trok het Russische gezin naar Rostov aan de Don, niet zo ver van Oekraïne. Intussen woont Vinnitskaya al geruime tijd i n Duitsland, waar ze op haar achttiende ging studeren (en later ook zou lesgeven) aan de Hochschule für Musik und Theater in Hamburg, vanwaar ze h aar carrière met verve verder vorm zou geven.

Op vragen over hoe ze de Russische oorlog in Oekraïne ervaart, wil ze niet ingaan, omdat dat te gevoelig ligt. Maar muziek is haar hele leven. Met een vermaard dirigent als grootvader en twee ouders die pianospeelden bracht Vinnitskaya haar kindertijd veel al door achter de piano. “Ik kan me niet anders herinneren dan dat ik omringd was door klassieke muziek. In het begin wilde ik vooral veel luisteren en was ik iets minder dol op het inoefenen van al die partituren. Door al dat pianospelen had ik een heel andere jeugd dan de kinderen uit het dorp en voelde ik me soms eenzaam. Maar op mijn dertiende verhuisden we en kwam ik terecht op een conservatorium met kinderen die een soortgelijke jeugd hadden gekend. Dat was een opluchting. Tegen de muziek zelf heb ik nooit moeten rebelleren. Ik heb me als kind nooit een ander beroep kunnen voorstellen. Was ik geen pianiste geworden, dan misschien wel harpiste.”