Eurostadion: wat ging er mis?

In 2014 lagen alle kaarten goed voor het Eurostadion. Zowel de Brusselse, Vlaamse als federale regering verklaarde zich akkoord voor een voetbalstadion op parking C, geschikt voor wedstrijden van het EK voetbal 2020. Vandaag is het project met een geweigerde bouwvergunning verder weg dan ooit. Wat liep er mis? BRUZZ vond vijf verklaringen.

Dat het Eurostadion de belastingbetaler wel degelijk iets zal kosten, de aard van de erfpacht, de 608 kamers die naast het stadion komen en ‘op de toeristische markt worden aangeboden’: het zijn zaken die het publiek pas na lekken en onderzoekswerk te weten kwam, wat weinig bevorderlijk is voor het draagvlak.

In een brochure uit 2014 stelt de Belgische voetbalbond nog dat het Eurostadion de vaste honk wordt van RSC Anderlecht en de Rode Duivels. Zowel Anderlecht als de voetbalbond komt daar nu op terug, waardoor de bestaansreden van het Eurostadion grotendeels wegvalt.

De Brusselse regering die een nationaal stadion wil bouwen op Vlaamse grond die eigendom is van de stad Brussel: daar moesten moeilijkheden van komen. Een site binnen het Brussels Gewest, zoals de vlakte waar nu het Koning Boudewijnstadion staat en waar al tram- en metrolijnen lopen, was wellicht makkelijker geweest. Maar daar plant de Brusselse regering al shoppingcenter Neo, dus was het zoeken naar een andere locatie.

Parking C werd het meest geschikt bevonden, maar daar school een adder, of eerder een oude buurtweg onder het asfalt. Tegenstander van het stadion grepen hun kans, en beweerden de voetweg nog te gebruiken, wat tot maanden vertraging leidde. Pikant detail: de stad Brussel zette de afschaffing in 1965, 1991 en 2001 in gang, maar diende het dossier nooit officieel in.

Nu de buurtweg – behoudens beroepsprocedures – is afgeschaft, lijkt het Gewestelijk Ruimtelijk Uitvoeringsplan (GRUP) de voornaamste spelbreker. Dat GRUP uit 2011 stelt dat, om de Rand ‘leefbaar, groen en Vlaams te houden’ er op parking C niet te veel kantoren en recreatie mogen komen. Volgens Grimbergen, de gemeente waar parking C ligt, overschrijdt het Eurostadion de oppervlakten voor allebei, waarop het de bouwvergunning weigerde.

Welke partijen zijn gebaat bij het Eurostadion en welke partijen zien het project liever een stille dood sterven.

VOOR: Ghelamco

De Ieperse bouwgroep Ghelamco is vanzelfsprekend de eerste die baat heeft bij de realisatie van het stadion. Daarbij gaat het niet alleen over toekomstige winsten, zoals de opbrengst van de 608 kamers die het in het innovatiecentrum kan verhuren. Het bedrijf investeerde de afgelopen jaren in architecten, studiebureaus, advocaten en archeologische afgravingen, kosten die het niet kan terugvorderen als het de vergunningen niet krijgt.

VOOR: Vanhengel & Courtois

De openingsmatch van het EK 2020 in een stadion dat er dankzij hen is gekomen. Het klinkt de voetballiefhebbers Guy Vanhengel (Open VLD) en Alain Courtois (MR) vast als muziek in de oren. Maar ook electoraal zou het de twee geen windeieren leggen. Succes zal vele vaders kennen, maar als onbetwiste voortrekkers in dit dossier, zullen zij de pluim op hun hoed kunnen steken.

TEGEN: Grimbergen

Burgemeester Marleen Mertens (CD&V) liet bij aanvang weten het project een kans te willen geven. Maar de honderden bezwaarschriften maakten al snel duidelijk dat er weinig electorale winst te halen valt uit het Eurostadion. Met de gemeenteraadsverkiezingen op komst, doen zij en zeker coalitiepartner Groen er alle voordeel bij dat het project op vergunningen strandt. Ook buurgemeente Wemmel sloot zich eerder aan bij het protest tegen het Eurostadion.

TEGEN: Alexandre Van Damme

Voetbalclub Anderlecht zou vaste huurder worden voor het Eurostadion. RSCA-voorzitter Roger Vanden Stock en zijn neef Philippe Collin hadden daar in oktober 2015 zelfs een beginselakkoord over getekend. “Dik tegen de zin van nieuwe zakelijke directeur Jo Van Biesbroeck,” zegt een bron dicht bij het dossier. “Sindsdien doet hij er alles aan om de deal tegen te houden.”

Dat wordt deels als een onderhandelingstactiek gezien, om de huurprijs naar beneden te halen, maar er spelen ook andere motieven mee. “Van Biesbroeck is de rechterhand van InBev-topman Alexandre Van Damme,” zegt de bron. “En die wil de club voor een zo laag mogelijke prijs kopen. Dat wil zeggen: zonder groot stadion dat de club doet groeien.”

TEGEN: Bart Verhaeghe

Ironisch genoeg lopen de belangen van Anderlecht-man Jo Van Biesbroeck en Club-Brugge voorzitter Bart Verhaeghe gelijk. Ook hij wil geen voordeel voor rivaal Anderlecht, in de vorm van een groot, modern stadion ‘betaald met staatssteun’. Sinds hij de sterke man is bij de voetbalbond, klinkt het daarenboven dat de Rode Duivels niet daar, maar in de verschillende stadions in het land hun thuiswedstrijden zullen spelen. Daardoor verdwijnt de noodzaak tot het Eurostadion, en daarmee ook de 60.000 vierkante meter bijhorende kantoor- en bedrijvenruimte. Die staat in rechtstreekse concurrentie met het Uplace, dat ander project van Bart Verhaeghe, even verder op de nu al verzadigde Ring, die geen drie nieuwe projecten (met nog Neo) kan dragen.

TEGEN: N-VA

De bouw van het Eurostadion op Grimbergse en dus Vlaamse grond, is een vervelende zaak voor de N-VA. Op internetfora heeft haar achterban het immers voortdurend over de uitbreiding van de olievlek Brussel, en vragen mensen zich af in welke taal men de bezoekers zal aanspreken op de site, wie de politie zal aansturen, enzovoort. Dat het dan nog eens om een stadion gaat waar de Rode Duivels in zullen spelen – in de Franstalige pers steevast omschreven als stade nationale – is hen een extra doorn in het oog.

Hommeles dus in de electorale achtertuin van Ben Weyts (N-VA), die als Vlaams minister van Mobiliteit prompt weigerde twee stukjes gronden af te staan die zijn administratie eerder aan Ghelamco beloofd had. Dat deed hij net op de dag dat Ghelamco een studie presenteerde waaruit bleek dat het Koning Boudewijnstadion niet te renoveren is, een piste die de N-VA altijd naar voren schoof. Zo raakte ook die boodschap ondergesneeuwd, en is het Eurostadion op parking C nog even ver weg.