'Werkloze spelers aan hun lot overgelaten'

Officieel heten ze Voetballers zonder Grenzen, maar het zijn veeleer Voetballers zonder Censen. Werkloze spelers, zonder club of contract. Ze trainen op een synthetisch veld in het Marie-Josépark. Onder hen gelukzoekers zonder papieren, tweederangspelers, maar ook internationals.

Onder de Voetballers zonder Grenzen zitten opvallend veel Afrikanen, en dat is geen toeval. Vele Afrikaanse spelers proberen hier aan de bak te komen en hopen ergens een profcontract uit de brand te slepen. De echte top vindt zijn weg wel, maar vele anderen worden vroeg of laat door clubs of makelaars op een zijspoor geparkeerd.

Francis Macors trekt zich als een van de weinigen hun lot aan. Zelf heeft hij geen voetbalverleden, hij rolde er toevallig in. "Ik heb jarenlang als onderwijzer in Algerije gewerkt voor de Witte Paters. Terug in België bleef de band. En zo kwam het dat ik regelmatig van voetbalteams de vraag kreeg om hier voor hen in de zomermaanden een stage te regelen. Zelfs het nationale elftal van Algerije kwam zo naar België. Soms had ik tot drie teams terzelfder tijd. En die wilden natuurlijk ook allemaal oefenwedstrijden spelen."

"In de zomer van 1993 zouden twee Algerijnse ploegen en eentje uit Centraal-Afrika op stage komen. In extremis zegden ze alle drie af, op dezelfde dag nog wel. Ik zat met de handen in het haar, want ik had liefst 25 oefenwedstrijden geprogrammeerd. Die moest ik dus afbellen. De eerste met wie ik contact opnam, was Jean-Claude Olio, destijds de voorzitter van Olympic Charleroi. En die zei meteen klaar en duidelijk: 'Je komt met wie je maar wilt, maar je kómt. Anders betaal je een schadevergoeding van 200.000 frank (5.000 euro, red.).' Ik wist meteen waar het op stond. Er was even paniek. Als iedereen zo zou reageren, dan hing er mij als goedmenende vrijwilliger een miljoenenclaim boven het hoofd. Ik belde een paar vrienden en trainers en samen schoten we in actie. In nauwelijks vier uur tijd hadden we een heel straffe ploeg bij elkaar. We hebben die zomer onder meer het RWDM van Vandereycken en het KV Mechelen van Meeuws flink weerwerk gegeven."

"Dat was de feitelijke start van Voetballers zonder Grenzen. Door de mond-tot-mond-reclame hoefde ik al snel niet meer op zoek naar spelers, ze kwamen zich spontaan aanmelden. Na een tijdje stond er wel een vijftigtal aan mijn deur. Veelal jongens zonder club en werk."

Bosman
"Sinds het arrest-Bosman is de transfermarkt helemaal omgegooid," verklaart Macors. "En het zijn vooral de spelersmakelaars die daar gretig op inspelen. Voor sommige managers is het verleidelijk om pakweg tien 'vreemde' talenten aan te brengen, in de hoop er één zwarte parel van over te houden. De andere negen worden aan hun lot overgelaten. Als het niet meteen lukt in een club, of de ploeg spartelt door een moeilijke periode, dan worden voetballers steeds sneller aan de kant geschoven. En waar kunnen die jongens dan heen? Nergens. Wij bieden hun ten minste de kans om hun conditie te onderhouden. Al vind ik dat er structurele hulp zou moeten komen, in de eerste plaats van de Voetbalbond."

"Iedereen blijft de andere kant opkijken. Het voetbalterrein in Molenbeek - het Verbieststadion in het Marie-Josépark - huren we voor 320 euro per maand. 's Ochtends is dat vrij, maar we moeten toch betalen. De Bond beloofde ons destijds een veldje aan de Heizel, maar veel hebben we daar niet van gezien. Het enige wat ons werd gegund, was een stamnummer, zodat we zelf oefenmatchen mochten organiseren." Dat stamnummer werd overigens weer ingetrokken omdat er 'niet-speelgerechtigde' spelers opgesteld stonden.

"Er zijn wel degelijk oplossingen mogelijk. Kijk naar Frankrijk: daar gaat één procent van de tv-rechten naar een initiatief voor werkloze voetballers. Daar kun je al wat mee aanvangen. Nu zijn we alleen in Brussel bezig, maar ik zou best ook vergelijkbare initiatieven willen zien in Luik, Moeskroen of Antwerpen. Want geloof maar niet dat een werkloze speler in Antwerpen een treinkaartje kan betalen om elke dag naar Brussel te komen oefenen."

"Stel dat de Voetbalbond jaarlijks 50.000 euro zou investeren, dan zou je voor een degelijke omkadering kunnen zorgen. Mensen zonder club - spelers én trainers - zouden de kans krijgen om goed bezig te blijven in afwachting van een nieuwe aanbieding. Daar zijn de clubs toch ook mee gediend? Spelers zouden in goede conditie verkeren, en meteen inzetbaar zijn. In ruil kun je dan een vaste 'uitkoopvergoeding' vragen. Nee, niet voor mij - ik ambieer geen makelaarscarrière. Het geld mag rechtstreeks naar de Bond terugvloeien. Bijvoorbeeld 2.500 euro wanneer een eersteklasser een voetballer uit de pool komt halen, 2.000 euro voor een tweedeklasser, 1.000 euro voor een team uit Bevordering. Dat systeem betaalt zichzelf terug."

Politiek
Er passeerden al heel wat bekende namen langs Voetballers zonder Grenzen. Van Mohamed Cissé (ex-Antwerp) over João Elias (KV Mechelen) tot David Rimbold (ex-U­nion, nu VB Meldert). En het blijft een komen en gaan. Op dit moment trainen en spelen onder meer Mohamed Camara (ex-Lille, -Celtic Glasgow en -Derby County), Kémoko Camara (doelman van de nationale ploeg van Guinea), ex-RWDM'ers Moussa Bamba en Edouard Bounougou en Alseny Keita (ex-Harelbeke, -Hapoel en -Durban) mee.

"Mogelijk springt straks Sté­phane Demol (tot voor kort assis­tent van bondscoach Vandereycken, FM) weer bij," zegt Macors. "Hij heeft onze ploeg ook in het verleden nog getraind. Hij volgde toen cursussen voor zijn trainersdiploma, had geen vaste club en mocht dus hier stage lopen. Tom Frivaldsky heeft ook nog meegeholpen. En natuurlijk Marc Wuyts, na het faillissement van RWDM. Die is dat een hele tijd blijven doen."

Als we op training langslopen, treffen we Johnny Olaibi, een Nige­riaanse coach die al zes jaar in België woont en ook al een jeugdteam van Anderlecht onder handen nam. "Ik ben een gediplomeerd trainer en wacht nu op mijn papieren. Zodra die in orde zijn, wordt ook het diploma gehomologeerd dat ik in Lagos heb behaald."

Wie onlangs ook bij Voetballers zonder Grenzen is verzeild, is Josué Alex Aguie, twintig jaar en afgelopen zomer door RSC Anderlecht uit Ivoorkust gehaald. De bedoeling was hem meteen uit te lenen aan tweedeklasser Union. Aguie raakte maar net voor het aflopen van de (zomer)transferperiode in België, sloot zich netjes aan bij paars-wit en speelde er een aantal maanden bij de beloften. Meteen in zijn eerste wedstrijd scoorde hij, maar toch werd hij opzijgeschoven.

"Het grote probleem is dat bij het beëindigen van een spelerscontract heel wat voetballers al snel in de illegaliteit belanden," legt Dirk De Vos van de spelersvakbond Sporta uit. "Aan een contract zit meestal een verblijfs- én een arbeidsvergunning vast. Valt het ene weg, dan ook het andere. Dat is een zware hypotheek op de toekomst van de spelers."

"Francis Macors verricht heel verdienstelijk werk," vindt De Vos. "Maar de bal ligt in het kamp van de overheid. Dáár moeten ze aan een oplossing sleutelen. Sport en werk zijn allebei gemeenschapsmateries, en dat maakt het er niet simpeler op. Bij de Vlaamse noch bij de Waalse overheid zit er veel beweging in. Ze zouden al kunnen beginnen door een overgangsperiode in te bouwen en de verblijfs- en arbeidsvergunningen met een paar maanden automatisch te verlengen na het aflopen of verbreken van een profcontract. Zo heeft een voetballer de tijd om naar een nieuwe werkgever uit te kijken. En daarnaast zou er een actief tewerkstellingsbeleid voor werkloze voetballers moeten komen. Dus met bijvoorbeeld de VDAB als medespeler of coach."

In andere sporten neemt de overheid al wel initiatieven. Zo investeert Vlaanderen stevig in het wielrennen met een profteam (Topsport Vlaanderen) en een continentaal team (Bodysol-Win for Life-Jong Vlaanderen). Kan zoiets ook in het voetbal?

Een tijdje geleden speelden de Voetballers zonder Grenzen tegen tweedeklasser Union (zie foto). Op een veld in Asse, waar men zeven euro toegang vroeg en waar ze vijf meter verderop ook steunkaarten van vijf euro aan de man probeerden te brengen. "Het geld werd gedeeld met de gastclub die het terrein ter beschikking stelde," zegt Francis Macors. "Maar met welgeteld 38 betalende toeschouwers kom je niet ver - dan heb je net genoeg om de scheidsrechters te vergoeden. Niemand wordt betaald, iedereen werkt gratis, op een paar drankbonnetjes na. Maar voor een dankjewel van de spelers hoef je het ook niet te doen. Zodra ze een club vinden, laten ze meestal niets meer van zich horen. Tot ze weer zonder ploeg zitten, dan duiken ze plots weer op. Maar ze blijven welkom."