Hoe Brussel de Noordwijk terug aan de mensen wil geven

Meer dan veertig publieke en privéprojecten moeten de Noordwijk de komende tien jaar leefbaarder, groener, meer verbonden en minder monofunctioneel maken. Een WTC IV-toren staat in het verschiet, net als de opwaardering van het Noordstation met drie nieuwe pleinen. Een overzicht.

Brussels staatssecretaris Pascal Smet (One.brussels-Vooruit) heeft op 16 februari een infomoment georganiseerd met minister-president Rudi Vervoort (PS) en perspective.brussels dat moet tonen hoe Brussel weer leven wil brengen in de monofunctionele Noordwijk. ‘Territorium Noord’ omvat een veertigtal publieke en privéprojecten die in de komende tien jaar meer leven, groen, cultuur en verbondenheid moeten creëren.

”Wat er in de Noordwijk is gebeurd in de jaren 50 en 60, is een ongelooflijke stedenbouwkundige vergissing die gebaseerd was op een slecht begrepen modernisme en op het idee dat de toekomst vooral zou toebehoren aan de auto en grote kantoorgebouwen,” zei staatssecretaris voor Stedenbouw, Pascal Smet woensdag. “De menselijkheid is daarin bijna volledig vergeten.”

“Het is de wil van Vervoort en mezelf en de overheid om deze fouten van het verleden recht te zetten,” klonk het.

Territorium Noord bestaat uit de wijken Manhattan, Brabant, Masui, Sint-Rochus en Sint-Lazarus. Van 18 januari tot 6 maart wordt een publieke raadpleging georganiseerd om de visie op de evolutie van deze wijk verder te verfijnen.

De tientallen projecten blijken ook wat nieuwigheden te onthullen.

WTC IV-toren

Terwijl de WTC I en II- torens stilaan plaatsmaken voor het project ZIN, wordt er tegelijk een vierde toren bijgebouwd. Dat wordt opnieuw een kantoortoren, die dezelfde sokkel zou delen met WTC III. Volgens staatssecretaris Smet zou de nieuwe toren, geheel volgens de visie van de heropwaardering van de wijk, ook woningen bevatten. In 2017 werd reeds een vergunning gegeven voor de toren zonder woningen, maar die zal herzien worden, aldus Smet nog.

Daar zal wel nog over onderhandeld moeten worden. Ontwikkelaar Befimmo heeft begin februari een bouwvergunning ingediend voor een kantoortoren, zonder woningen. Die zou 28 verdiepingen tellen, met een rooftopterras op de derde verdieping van 6.000 vierkante meter. Op straatniveau is er plaats voor handelaars, cafés en winkels, “om meer interactie met de stad te creëren,” zegt Cédric Mali, Chief Commercial Officer van Befimmo.

Noordstation

Het is al langer geweten dat er heel wat rond het Noordstation staat te veranderen. Het CCN-gebouw verdwijnt en er komt een nieuwbouw in de plaats.

Het definitieve ontwerp van de nieuwbouw en de buurt rond het Noordstation is nog niet klaar, maar volgens Smet komen er al zeker drie nieuwe pleinen rond het station. Bovendien zal het nieuwe gebouw dat het CCN-gebouw vervangt niet meer ‘vasthangen’ aan het station. Tussen de bouwwerken komt er dus een straat.

Een concrete invulling is er nog niet, maar de drie nieuwe pleinen zouden gelegen zijn aan het station richting stadscentrum en Rogier, ten noorden van het station en richting Thurn en Taxis. Het is de bedoeling dat die pleinen ‘actiever’ worden dan de huidige, met cafés en restaurants, zeg Smet.

Ook zouden de trappen die langs buiten toegang geven tot het station verdwijnen, en zouden de perrons rechtstreeks toegankelijk worden vanop de begane grond.

Het openbare onderzoek zou er in 2023 komen. De bedoeling is om de bouwvergunning goed te keuren voor de zomer van 2024, aldus de staatssecretaris.

Kunstcollecties

Het gewest is daarnaast ook in gesprek met Belfius en Proximus om hun kunstcollecties publiek te maken.

Aangezien Proximus binnenkort heel wat kantoorruimte van de hand doet, moet er ook gezocht worden naar een plaats voor de internationaal erkende collectie van 600 kunstwerken. Proximus bekijkt verschillende opties, zoals onder meer het publiek maken van die collectie of samenwerken met een museum.

Ook Belfius wil diens kunstcollectie toegankelijker maken. Momenteel is er een tentoonstelling op de 32ste verdieping van de hoofdzetel op het Rogierplein, maar die is slechts één zaterdag per maand te bezoeken. Volgens woordvoerster Ulrike Pomée is het de bedoeling dat de collectie binnenkort een aantal zaterdagen per maand wordt opengesteld.

Ferrarisgebouw

Ook het Ferrarisgebouw, een van de glazen kantoorgebouwen in de Manhattanwijk, moet volgens het Brussels gewest een nieuwe gemengde functie krijgen.

Momenteel is het gebouw nog eigendom van de Vlaamse Overheid. In 2023 zouden de honderden Vlaamse ambtenaren verhuizen naar de huidige WTC I- en II-torens, die het nieuwe ZIN-project vormen.

Tegen 2024 zal het gebouw dus verkocht worden, zegt Olivier Van Raemdonck, woordvoerder van Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA).

Betaalbare woningen op de Antwerpsesteenweg

Op de Antwerpsesteenweg (nummers 413 - 417) zullen bovendien veertien sociale koopwoningen op gemeenschapsgrond komen, een project van Community Land Trust Brussel (CLTB). Het project bevat ook een parkwachtersantenne van Leefmilieu Brussel, achteraan de kavel, die aan het toekomstige Zennepark paalt.

Het project is voor 90 procent afgerond, zegt Sophie Ghyselen van CLTB. Het openbaar onderzoek werd in november afgerond, nu is het enkel nog wachten op de goedkeuring van de overlegcommissie.

CLTB zet zich in om betaalbare huisvesting mogelijk te maken door woningen te ontwikkelen op grond die eigendom blijft van de gemeenschap.

De gekende projecten

De ambitieuze heraanleg van het Maximiliaanpark (met de nieuwe kinderboerderij) is een van de projecten die de wijk moeten vergroenen. Daarnaast komt er ook nieuw groen met het Becopark aan het Kanaal dat wordt aangelegd, en het nieuwe Albertpark, waarbij een deel van de Albert II-laan wordt omgevormd tot een park. In het hart van de Manhattanwijk wordt de brede Simon Bolivarlaan eveneens groener gemaakt.

Multifunctioneel

Het Gewest hoopt vooral komaf te maken met de monofunctionaliteit van de Noordwijk en wil dat er overal meer gemengde functies komen, met name in de Manhattanwijk. Het kantoor-, woon- en hotelcomplex genaamd ZIN, dat de WTC-torens vervangt, moet een stap in de goede richting zijn. Ook de Victoriatoren in Sint-Joost wordt gerenoveerd tot een hotel en kantoren, mét rooftop.

In de Kanaalwijk is Canal Wharf I met 132 appartementen aan de Akenkaai reeds gebouwd. Canal Wharf fase twee is nog in ontwikkeling en moet nog eens 121 appartementen opleveren.

De Proximustorens worden eveneens onder handen genomen, nadat Proximus vorig jaar had beslist om de twee torens in de Noordwijk van de hand te doen. De kantoren van Proximus worden samengevoegd in een van de twee torens, de andere toren wordt omgevormd tot een gebouw met woningen, een hotel, studentenwoningen, winkels en sportfaciliteiten.

Potentieel

Dat de brandweerkazerne op de Helihavenlaan een nieuwe toekomst zocht, was reeds geweten. Maar het Gewest wil ook een nieuwe functie zoeken voor de voormalige Modderhoeve op de Willebroekkaai (Ferme Des Boues). Daar zetelen momenteel stadsdiensten, zoals de netheidsdienst.

“Die is totaal verkeerd gebruikt. De Modderhoeve heeft een ongelooflijk potentieel om huisvesting en andere activiteiten te hebben,” aldus Smet.

Het Gewest heeft bovendien plannen voor de politieschool van zone Brussel-Hoofdstad-Elsene op de Koning Albert II-laan. De politie trekt er binnen enkele jaren weg voor een nieuw politiecentrum, genaamd De Ligne, het voormalige Dexia-gebouw. Het Gewest heeft nog niet beslist of het gebouw wordt afgebroken, dan wel gerenoveerd.

Verbinden

Naast de twee kunstcollecties van Belfius en Proximus kadert ook de bouw van een nieuw hedendaags museum Kanal - Centre Pompidou, de nieuwe concertzaal van Magasin 4, de uitbreiding van het Kaaitheater binnen het culturele luik van de Noordwijk.

Bovendien worden ook de Helihavenlaan en het Sint-Lazarusplein vernieuwd. De eerste fase naast de Victoriatoren is intussen bijna afgerond, nu start een nieuwe fase: de werf van de openbare ruimte gelegen tussen de Iristower en de Brabantstraat. Daarnaast was al aangekondigd dat er een nieuwe sportinfrastructuur komt langs het kanaal.

Om de buurt beter met elkaar en het stadscentrum te verbinden, komt er een nieuwe tramlijn van Thurn & Taxis, langs de Brabantwijk, naar het Centraal Station en een nieuwe metro 3 van Evere naar Sint-Gillis.