Stad blaast Neo II af, maar houdt vast aan winkelcentrum en woningen

De Brusselse overheden hebben Neo 2, de bouw van een congrescentrum en hotel aan het Atomium, begraven. Om dit ambitieuze project te financieren werd destijds Neo 1 bedacht, het plan voor een shoppingcenter en woningen op de Heizel. Moet dit omstreden project wel zonder meer verdergezet worden nu Neo 2 stopt?

Met een nieuw congrescentrum voor 5.000 man en een viersterrenhotel wilden de stad Brussel en het gewest de positie van Brussel als organisator van grote congressen en conferenties veiligstellen.

Het project werd twee jaar geleden concreet toen de Stad en het gewest, verenigd in de vennootschap Neo, het bouwproject toekenden aan het consortium Cofinimmo-CFE met als architect de internationaal vermaarde Fransman Jean Nouvel.

Maar enkele grote organisatoren van beurzen waren niet ingenomen met het project, dat meer dan 300 miljoen euro zou gaan kosten terwijl de Heizelpaleizen dringend aan renovatie toe waren. Daarop werd een haalbaarheidsstudie besteld bij een Duitse consultant. Die oordeelde eind vorig jaar dat er prioriteit moest gegeven worden aan de renovatie van de beurshallen en dat een eventueel congrescentrum temidden van de paleizen zou moeten verrijzen, niet aan de voet van het Atomium.

Brussels burgemeester Philippe Close (PS) besloot het dossier een aantal maanden te laten rusten, maar vorige week, in volle coronacrisis, werd de knoop doorgehakt. "Gezien de onzekerheden gelinkt aan de wereldwijde sanitaire crisis en de crisis in de beurs- en eventsector, moeten de betrokken overheden de stekker uit Neo 2 trekken", zo klonk het.

Neo 1 als inkomstenbron

De vraag stelt zich hoe het nu verder moet met Neo 1. Dat project werd door de Stad bedacht om de dure plannen van Neo 2 te financieren. Als eigenaar van de gronden op de Heizelvlakte sloot de Stad een akkoord met projectontwikkelaar Unibail-Rodamco-Westfield plus Besix en CFE. In ruil voor een erfpachtvergoeding van ongeveer 170 miljoen euro mocht de promotor op de gronden van de Stad een mega-shoppingcentrum en 650 woningen neerzetten. De Stad zou die 170 miljoen aanwenden voor de financiering van Neo 2. De andere helft van het benodigde bedrag zou komen van het gewest, dat beloofde twintig jaar lang 8 miljoen euro te betalen.

Het geplande winkelcentrum kreeg de afgelopen jaren veel kritiek van leefmilieu- en ondernemersorganisaties. Zij vreesden dat een mega-shoppingcenter in de periferie nefaste gevolgen zou hebben voor de winkels in het centrum en de andere bestaande handelswijken, maar ook voor het milieu en de mobiliteit.

Procedureslag

Toen de promotor een bouwvergunning vroeg, volgde er dan ook een hevige procedureslag, die tot op vandaag onbeslist is. In maart vernietigde de Raad van de State voor de tweede maal het Gewestelijk Bestemmingsplan dat de bouw van het winkelcentrum mogelijk moest maken. Nu proberen de Brusselse overheden Neo 1 geregeld te krijgen via het Richtplan van Aanleg Heizel, een nieuw stedenbouwkundig instrument.

“Nu de belangrijkste bestaansreden van Neo 1 is weggevallen, moet de stad Brussel eerlijk zijn en het shoppingcenter laten vallen,” vindt Anton Van Assche van ondernemersorganisatie Unizo. “Corona heeft nog maar eens duidelijk gemaakt dat het zinloos is om nog extra winkelruimte te creëren in Brussel. Door de crisis heeft het beleveniswinkelen klappen gekregen en scheert de e-commerce hoge toppen.”

Ook Brussels gemeenteraadslid Mathias Vanden Borre (N-VA) vindt dat Neo 1 herbekeken moet worden. “Het concept voor dat winkelcentrum werd vijftien jaar geleden op tafel gelegd, ondertussen is de context grondig gewijzigd.”

Stadsbestuur houdt vast aan winkelcentrum

Maar de meerderheid in de stad Brussel houdt vast aan het project. “Neo 1 gaat gewoon door,” laat Close weten.

Een bron binnen Neo verduidelijkt dat standpunt. “Neo 2 was een ambitieus project dat de overheid veel geld ging kosten. Nu duidelijk is dat het project rammelt, wordt het opgedoekt. Natuurlijk zal het iets kosten om het contract te verbreken, maar we zitten dicht bij een faire vergoeding om ervan af te geraken. Logisch dat de stad Brussel geen zin heeft om het contract voor Neo 1 ook open te breken en nog eens een schadevergoeding te betalen. Waarom zou ze ook? Neo 1 brengt de stad geld op en het risico ligt bij de privépromotor. Als het shoppingcenter niet draait of de woningen niet verkocht raken, kost dat de belastingbetaler niets. Helemaal anders dus dan bij Neo 2.”