Stad wil groot zwembad in kanaal: ‘Dit kan het Hofstade van Brussel worden’

Brussels eerste schepen Benoit Hellings (Ecolo) stelt voor om een ambitieus openluchtzwembad op het kanaal te bouwen, van 355 meter lang. Er mag dan nog geen budget voor zijn, een gedetailleerde voorstudie toont alvast dat het kan. "Ooit wil ik hier met mijn kinderen zwemmen," zegt architect Gérald Ledent.

Als er al een Brussels monster van Loch Ness bestaat, dan is het toch wel het dossier van de openluchtzwembaden. Sinds Pascal Smet het idee begin de jaren 2000 lanceerde werden doken elke paar jaar wel enkele nieuwe ideeën of intenties op. Gaandeweg werden die ideeën concreter, onder meer onder impuls van de vzw Pool is Cool. In die mate dat er met Flow een eerste – kleine – openluchtzwembad is naast het kanaal in Anderlecht.

In 2024 volgt een volgende grote stap. Dan moet de grote zwemvijver in de middenvijver van Neerpede openen, die 225 zwemmers tegelijk kan ontvangen (In Flow zijn dat er 30). De vijver zal uitgebaat worden door het Gewest en is zo groot als 4 olympische zwembaden. Niet mis, maar nog lang niet genoeg om alle Brusselse koeltezoekers een plek te bieden op de steeds talrijkere snikhete dagen.

Liefhebbers van openluchtzwemmen trekken dan ook al een tijdje aan de mouw van de Stad Brussel, die een natuurlijk zwembad opnam in haar bestuursakkoord. De Stad liet die mogelijkheid al bestuderen, maar het bleef bij een haalbaarheidsstudie. Die duidde vier mogelijke locaties aan voor een zwembad van olympisch formaat. Onder meer wegens gebrek aan geld was het sindsdien stil bij de Stad.

Met zijn voorstel voor een openluchtzwembad op het kanaal, brengt eerste schepen Benoit Hellings (Ecolo), bevoegd voor Sport, daar nu verandering in. De voorzet getuigt alvast van ambitie: de schepen stelt voor om ter hoogte van de Akenkaai en aan de zijde van Kanal een zwembad van liefst 355 meter lang en gemiddeld 13 meter breed te bouwen in het kanaal. De zwemzone zou er zo groot zijn als vier olympische zwembaden en vlakbij de plek komen waar Brusselse jongeren recent nog spontaan in het vervuilde kanaal doken. "Dit moet een project worden voor de mensen uit de buurt," zegt Hellings.

“Het idee kwam van architect en architectuurprofessor Gérald Ledent,” geeft Hellings toe. De schepen en Ledent, die in de buurt van het kanaal woont, stelden het project samen voor aan onze redactie. “Ik ben zelf een fervent fan van openluchtzwemmen,” legt Ledent uit. “Ik breng mijn vakanties ook vaak door in steden waar je dat wél kan doen en wil hier ooit met mijn kinderen kunnen zwemmen.”

De architect (en professor architectuur aan de UCL) trok met een nota van 10 pagina’s naar Hellings en overtuigde hem om een eerste haalbaarheidsstudie te financieren voor een kanaalzwembad. Die werd uitgevoerd door KIS studio, het bureau van Ledent en SWECO, een ingenieursbureau met veel expertise in waterbouwwerken. Het resulteerde in een gedetailleerd document dat aantoont dat het Kanalbad, zoals de werktitel luidt, wel degelijk een realistisch plan is.

Het Kanalbad is om meer dan een reden een opmerkelijk voorstel. De omvang ervan is er een van. “Die vier andere mogelijke locaties zijn voor mij van tafel,” zegt Hellings. "Eén olympisch buitenzwembad volstaat niet om een antwoord te bieden op de noden van onder meer de Brusselse jeugd. Hier kan je 500 zwemmers tegelijk in het water hebben en 2500 verdeeld over de hele dag. Dit plan heeft wél het potentieel om een soort Brussels Hofstade te worden. De verblijfszone naast het zwembad zou trouwens even lang worden als het strand van Hofstade.” Hellings wijst daarnaast ook op uitstekende verbinding met het openbaar vervoer.

Ledent stelt voor om het zwembad te realiseren door een muur te bouwen in het huidige kanaal, die de vaargeul afscheidt van de zwemzone. Het kanaalwater in die zwemzone wordt vervolgens via natuurlijke zuivering op zwemkwaliteit gebracht. De groene zone op het simulatiebeeld, in het verlengde van de zwemzone, toont het gebied waar die zuivering onder meer door planten gebeurt.

“Als er veel zwemmers zijn in de zomer, kan die zuivering als een gesloten systeem werken,” legt Hellings uit. “Maar op koelere momenten met minder gebruikers, kan je met dit systeem ook continu gezuiverd water in het kanaal lozen en zo de waterkwaliteit helpen verbeteren. Dat is één van dingen die dit project uniek maakt: het maakt de stad leefbaarder voor de bevolking, maar zorgt ook voor properder water.”

We willen graag weten of het zuiveringseffect van het zwembad op het kanaal niet eerder symbolisch is. Ledent ontkent. “Als je drie dergelijke zwembaden zou bouwen, kan je daar het kanaalwater van Sainctelette tot aan de gewestgrens in het noorden mee zuiveren.”

Naast de zwemzone zou een soort ‘strand’ komen, een recreatieve zone, die in verschillende sferen kan worden ingedeeld. Ook de zwemzone zelf zou verschillende sectoren krijgen: een ondiep gedeelte voor de kleinsten, een recreatieve strook met onder meer glijbanen en een echt zwemdeel. “En dan is er nog de vraag of we geen springmogelijkheid voorzien van op de Suzan Danielbrug, want die zou over het zwembad lopen,” zegt Ledent. “Een beetje zoals je in Kopenhagen ook een sprongzone hebt aan het Island Bryggezwembad.”

Plannen maken is één ding, centen ervoor vinden een ander. En voor dit plan is best wel wat geld nodig. De bouw van het zwembad met alles erop en eraan wordt begroot op 11,4 miljoen euro. Jaarlijks komt daarbij nog eens 460.000 euro aan beheerskosten bij, een bedrag dat lager kan worden door de inkomsten van het zwembad. Dat beheer zou bij de Baden van Brussel kunnen komen, stelt Hellings voor, de organisatie die nu al de Brusselse overdekte zwembaden uitbaat.

200 miljoen voor Kanal

11 miljoen is tegelijk veel en weinig, vindt Ledent, die het bedrag naast enkele andere uitgaven zette in de studie. “De zwemzone van Neerpede zal 9 miljoen kosten, maar minder dan de helft van het aantal zwemmers kunnen ontvangen. Een natuurlijk openluchtzwembad van olympisch formaat kost 3 miljoen euro, maar is te klein voor de Brusselse noden. De sporttoren aan de Rederskaai zal ook 11 miljoen kosten. En de kosten van Kanal, die lopen al op tot 210 miljoen euro.”

De 11 miljoen in kwestie zijn er vandaag nog niet. Maar schepen Hellings zal wel voorstellen om vanaf 2023 een bedrag te voorzien in de begroting van de Stad Brussel om het zwembad te realiseren. “De Stad kan zo’n project niet alleen dragen, we gaan daarover praten met het Gewest en minister Alain Maron (tevens Ecolo), die verantwoordelijk is voor de Haven en Leefmilieu.”

Diezelfde Alain Maron laat momenteel een verlaging van de kanaaloevers bestuderen ter hoogte van de Akenkaai en de Rederskaai. Bedoeling was om dat project door het federale Brusselfonds Beliris te laten financieren. Hellings wil nu kijken of zijn voorstel van een openluchtzwembad daar deel kan van uitmaken.

Als de nodige centen worden gevonden en alles ook verder van een leien dakje loopt, zou het zwembad tegen 2027 kunnen openen.