Continental Superstar, de collectie Ghysels

Vlaams minister van Cultuur en Brussel Bert Anciaux (Vl.Pro) deed met de aankoop van de orgelcollectie wenkbrauwen fronsen in de zomer van 2007. In het kader van zijn Topstukkenbeleid legde hij de hand op een buitenissige rariteitencollectie waarmee een stuk historisch erfgoed gered werd van verpuzzeling en export.

De collectie-Ghysels bestaat uit stuk voor stuk representatieve fenomenen uit een niet zo ver verleden. Het oudste tongenorgel L'Hermione, uit Genua, dateert van 1895. Het is een lieflijk, mechanisch miniatuurtokkelinstrument dat door zijn hoge register aan een mandoline doet denken. Het recentste kermisorgel (dat pas eind oktober de tentoonstelling vervoegt, omdat het nu nog uitgeleend is aan Hoboken) is de bronstig klinkende Brusilia uit 1976. Het instrument dat als geen ander een medley uit Walt Disneys film Sneeuwwitje speelt, kreeg zijn doopnaam van houtbewerker en verzamelaar Jef Ghysels zelf. Hij bestelde het fenomeen bij de Antwerpse orgelbouwer Arthur Bursens om het zelf om te tunen tot een muzikale bombastische evenknie van het Brusilia-flatgebouw, de honderd meter hoge mastodont tegenover zijn huis in Schaarbeek.

Alle overige mechanische orgels en straatinstrumenten die op de tentoonstelling te zien én te horen zijn, werden tussen die jaartallen gemaakt, al is het grootste deel twintigste-eeuws en van voor de Eerste Wereldoorlog.

Als titel kreeg de tijdelijke tentoonstelling Continental Superstar mee, naar een vinylplaat uit de seventies die de orgelmuziek van de verzameling-Ghysels 'toen al' op plaat vereeuwigde. De opstelling van Continental Superstar deelt zich op in drie zones. Vier grote dansorgels, waarvan eentje van acht meter breed en vijf meter hoog, vormen het zwaartepunt van de danszaal. Ze spelen elke dag van 14 tot 16 uur op verzoek. Jo Santy van het Muziekinstrumentenmuseum legt de orgelboeken op, al was de oorspronkelijke formule dat de passant van een menukaart mocht kiezen. Wie een airke of walske in het hoofd heeft, mag altijd navragen of dat tussen de orgelboeken zit.

In de zijvleugels van de zaal staan aan de ene kant de salon- en caféorgels te kijk, waaronder mechanische piano's, orchestrions, harmoniums en een tingeltangel (cilinderpiano) uit 1900. Aan de overzijde spelen kermis- en straatinstrumenten, waaronder de Brusilia, deels van Ghysels' hand. Tussen dit alles rakelen onderdelen van oude orgels nog meer nostalgie op, zoals zeven levensgrote, gebeeldhouwde figuren en de schelp van een Ma­renghi-orgel uit 1909 uit danszaal Keizershof in Antwerpen.