Uitgelicht: HUB-decaan vindt middeleeuws handschrift

Op een zolder in Jette heeft Remco Sleiderink, decaan van de faculteit Taal en Letteren van de HUB, een middeleeuws handschrift gevonden van de schuttersgilde Sint-Sebastiaan. Het merkwaardige perkament werd dinsdag samen met latere, historische handschriften geschonken aan het Stadsarchief.

B eeldt u zich eens in: u bent historicus-onderzoeker van beroep, rommelt door een zak op een zolder een vindt een geïllustreerd middeleeuws manuscript. Bovendien is het een werk verankerd aan de geschiedenis van de Brabantse hertogenstad Brussel en de taalgemeenschap waarop u promoveert en blijft publiceren. Het overkwam literatuurhistoricus Remco Sleiderink, hoofddocent oudere Nederlandse literatuur en decaan van de faculteit Taal en Letteren van de Hogeschool-Universiteit Brussel (HUB).

Het historisch merkwaardige handschrift dat hij (her)ontdekte, dateert uit 1468, toen het hertogelijk paleis op de Coudenberg nog in volle groei was. Het perkament werd gedurende eeuwen bewaard door een schuttersgilde, maar dat was niet bekend bij wetenschappers. Ook de overheid was ondanks publicaties over het werk nooit alert geweest voor de conservatie-omstandigheden van deze erfgoedparel en het eeuwenoude archief van de kring.

"Ik zag toevallig in een bladje van de Sint-Sebastiaansschutterskring van Schaarbeek een kopie uit dat middeleeuws handschrift afgedrukt," vertelt Sleiderink vanuit Nederland. "Het bracht me na wat rondvragen bij de laatste hoofdman (voorzitter, JMB) van een schuttersgilde die in 2005 ophield te bestaan. De tachtigers die overbleven, leidden me naar hem, Walter Holbrecht in Jette. Tussen het stof van zijn zolder, bijeengezet in een gemeentelijke gele zak van oud papier, vond ik het handschrift met veel ander interessant archiefmateriaal. De oude man heeft het me allemaal maar meegegeven."

Aartshertogin Isabella
De vondst was niet min. Het ging om een perkamenten boekje uit 1468 met het reglement van het Sint-Sebastiaansbroederschap (Serment royal Saint-Sébastien des archers de Bruxelles). Voorts trof Sleiderink een zak handschriften aan met verslaggeving van bijeenkomsten van de Sint-Sebastiaansgilde. Notities over belangrijke vieringen ook, of commentaren over beschermheren en -vrouwen (sponsors zeg maar), zoals aartshertogin Isabella. En een guldenboek met haar wapenschild (1628, waaraan doorgewerkt is tot begin vorige eeuw). Ook jaarlijkse schutterskoningen- en vieringen worden benoemd. Materiaal waar onderzoekers jaren zoet mee zijn.

Op de oudste vondst, het boekje, staat een miniatuur van Sint-Sebastiaan met een handboog in de hand. De patroonheilige staat herkenbaar in het interieur van de afgebroken Sint-Gorikskerk. "Dat het perkamenten boekje met een prachtige miniatuur is geïllustreerd, onderstreept het prestige van het broederschap," zegt Sleiderink. "Uit het handschrift blijkt dat het broederschap nauw verbonden was met de rederijkers (amateurdichters en toneelspelers, JMB) van De Corenbloem. In het handschrift staan onderaan korenbloemen afgebeeld en is de spreuk van de rederijkerskamer weergegeven: 'Jueght sticht vrueght'."

1830? Frans!
De ongebreidelde schat aan informatie bleek meteen duidelijk voor de vinder. "In het boekje staan de namen van 119 Brusselse rederijkers, namen van honderden andere leden van de schutterskring, vaak met vermelding van hun beroep. Daarbij nog namen van ambachtslui en kunstenaars als schilder Bernard van Orley, beeldhouwer Jan Borreman en boekdrukker Thomas van der Noot," geeft Sleiderink mee. "Wat opvalt, is dat de voertaal Nederlands vanaf 1830 abrupt naar het Frans verspringt in de verslaggeving van de kring. Ik vond ook een zilveren ketting van de gilde, die nog door koning Leopold II als erevoorzitter bij een evenement werd gedragen."

"Ik ga over het handschrift an sich een artikel schrijven in verband met de geschiedenis van de rederijkers in Brussel. Al het overige materiaal belandt in het Stadsarchief dat openstaat voor verder onderzoekswerk," stelt Sleiderink nog nuchter na de vondst.
De stad is blij met de schenking van wat rest van de Sint-Sebastiaansgilde.