Vlaamse Club: 'Bruegelbeeld naar Kapellekerk halen'

Toen hofmaarschalk Herman Liebaers voorzitter was van de Vlaamse Club voor Kunst, Wetenschappen en Letteren, haalde hij de koning naar een jubileumviering. Die tijd ligt achter ons. Walter De Decker, de nieuwe (en 22ste) voorzitter, werkt aan een feestprogramma met actuele streefdoelen voor negentig jaar Vlaamse Club in 2013. Het begint al na de gemeenteraadsverkiezingen met een zitting in het Brussels parlement. En ondertussen wordt ook het politiek establishment bewerkt, bijvoorbeeld om het Bruegelbeeld – eindelijk – een plekje te kunnen geven.

D e Vlaamse Club voor Kunst, Wetenschappen en Letteren kampt met vergrijzing. Het oudste lid, erevoorzitster Georgette Van Straelen, is ouder dan de vereniging. Toch wordt er nog altijd kort op de bal gespeeld, met name met de voordrachtencyclus, die de aantrekkingskracht van de club uitmaakt.

Sinds August Vermeylen, Herman Teirlinck, Frans Van Cauwelaert en Ernest Claes in 1923 de Vlaamse Club op de sporen zetten, hebben duizenden Vlaamsbewuste leden zich aangesloten - vandaag zijn het er een tweehonderdtal. "Maar," zegt voorzitter Walter De Decker (63), "eerlijk gezegd, onze leden wonen niet meer in Brussel, ze komen nu uit de Rand. Brussel blijft ons aller hoofdstad, al zijn de Vlaamse Brusselaars de stad uit. Over de leefbaarheid van deze stad ga ik me niet uitspreken, het is nog altijd geen volwaardig gewest."

De Vlaamse Club nodigt tweemaal per maand erudiete sprekers uit die over kunst, wetenschappen en letteren het debat voeden. Sinds 1923 ligt het accent op het versterken van de culturele aanwezigheid van de Nederlandstaligen in Brussel; we citeren: "In politieke of andere strijdvragen neemt de club geen standpunt in." Maar in het clublokaal, de Spiegelzaal van De Markten, komt de politieke actualiteit voor en na de lezingen, aan de borreltafel, altijd bovendrijven. De Decker: "Op de een of andere manier blijven we de mensen informeren over de actualiteit; dat draagt bij tot inzicht. Waar staan wij als Nederlandstaligen in Brussel vandaag? De baronieën moet een halt worden toegeroepen om dit Gewest bestuurbaar te maken. Parijs is wél bestuurbaar, en die stad bestaat uit veel meer 'dorpen' met eigen markten en populaties naast elkaar. Die uitdaging staat in Brussel voor beide gemeenschappen voor de deur."

De jubileumviering 1923-2013 is een goed moment om de geest van de Club te belichten. Er komt, naast veel meer, een academische zitting op 18 oktober, een optreden van KVS-coryfee Chris Lomme in De Markten en een kunstenaarstentoonstelling in het Archief en Museum van het Vlaams Leven te Brussel (AMVB). De Decker: "Ik nam het initiatief om de portrettekeningen van al onze voorzitters aan het AMVB te schenken. Die portretten, grotendeels getekend door mijn oom Luc De Decker, zullen de spil van de expositie vormen. Tot voor kort hingen ze in het Vlaams Huis (hun oude clublokaal in de Drukpersstraat, red.). Omdat dat adres al tweemaal hakenkruisen op zijn gevel kreeg, willen we toch wijselijk deze kunstcollectie veilig stellen."

Voorts tipt De Decker dat er ook in het Goudblommeke in Papier een en ander zal gebeuren. "Ik kreeg een foto van 1923 waarop onze eerste voorzitter, August Vermeylen, samenzat met Paul van Ostaijen, Irène Hamoir, Jean Milo, Marcel-Louis Baugniet en Geert van Bruaene, de eigenaar van het Goudblommeke, om de verjaardag te vieren van de Nederlandse schilder Piet van Wijngaerdt. In die tijd werd in onze Club flamand Frans gesproken. In negentig jaar tijd is er dus wel wat veranderd op taalvlak in Brussel (lacht hartelijk)."

Voorts onderneemt de Vlaamse Club een poging om een beeldengroep rond Bruegel bij de Kapellekerk te krijgen - een roestend dossier. "Als nieuwe voorzitter mag je hardop dromen," zegt Walter De Decker, thuis in Dilbeek. "Al tijdens de Wereldtentoonstelling van 1935 werd op de Heizel een poging ondernomen om de stad een Bruegelmonument te geven. Herman Teirlinck hield toen een toespraak bij het beeld dat later in het schooltje tegenover het Bruegelhuis terechtkwam. De Vlaamse Gemeenschapscommissie (VGC) had een mondelinge afspraak met burgemeester Freddy Thielemans (PS) en Brussels minister Jean-Luc Vanraes (Open VLD) voor een nieuw Bruegelbeeld van Tom Frantzen bij de Kapellekerk. Maar de bouwtoelating laat al tien jaar op zich wachten; Bruegel zou 'te Vlaams' zijn voor de Stad. Ik heb dit aangeklaagd in een open brief, want we zouden de beeldengroep graag voor negentig jaar Vlaamse Club bij de Kapellekerk geplaatst zien. 'Waarom moet dat bij de Kapellekerk?' vroeg schepen van Stedenbouw Christian Ceux (CDH), die het dossier tegenhield en de link niet zag met de begraafplaats van Bruegel. Ik zond de open brief in kopie naar ministeriële kabinetten. En enkele weken later al, net voor de 11 juliviering, kreeg ik van Vlaams minister-president Kris Peeters een antwoord." BDW kreeg de brief te lezen: "Er zou na overleg tussen de VGC en de Stad Brussel nu een akkoord bereikt zijn, zodat het aanvraagdossier voor de bouwtoelating met succes op slagen ingediend kan worden. De bouwtoelating wordt eind 2012 verwacht. De Vlaams-Brusselse ministers staan volmondig achter dit dossier." Tot zover de minister-president.

Sculpteur Frantzen zou zijn beeldengroep naar Bruegels tekening 'De ezel op school' in drie stukken installeren rond de Kapellekerk. Eerst Bruegel schilderend-kijkend richting Blaesstraat, dan een kleine figuur die uit een ei kruipt, tegenover het skatersplein. En tot slot de ezel bij Jeugdherberg Bruegel, maar daarop zou vooralsnog bespaard worden; de ezel keek volgens plan naar het PS-gebouw, weet De Decker.

Babyboom
Wat kan een 'Vlaamse Club' nog bijbrengen in een hoofdstad die gericht is op interculturaliteit, willen we nog weten. De Decker: "Onze voorzitter Vermeylen zei: 'Wij willen Vlaming zijn om Europeeër te worden.'"

Hij haalt een document boven uit 1976, met handtekeningen van Louis Paul Boon, Gerard Walschap, Hubert Lampo, Maria Rosseels, Marnix Gijsen, André Demedts, Albert Westerlinck en Anton van Wilderode. Het manifest gaat over het vastleggen van de taalgrens: "Iedereen zal moeten weten dat Brussel geografisch geen grensstad is, maar aan alle zijden omgeven is door Vlaams grondgebied." De Decker: "En daar is niets aan veranderd. De feiten zijn dat Brussel vandaag een multiculturele stad is. De verwachte babyboom komt voor een derde van allochtonen. Zij zullen ook naar Nederlandstalige scholen gaan. De toekomst ligt dus in de handen van meer mensen die Nederlands gaan spreken in Brussel. Daar moeten we ons volop op richten."