Wat is er precies gebeurd? En wie was de dader? Dit weten we tot nu toe over de aanslag

Maandagavond maakte een man met een automatisch geweer twee dodelijke slachtoffers in Brussel. Wat is er precies gebeurd? Wie is de dader en wie zijn de slachtoffers? Een overzicht.

1. Wat is er precies gebeurd?

Rond 19.15 uur maandagavond vindt een schietpartij plaats aan het Saincteletteplein, aan de binnenkant van de Kleine Ring. Langs het Kanaal haalt de dader een Amerikaans oorlogswapen uit een kartonnen doos, zet het ineen en vuurt een schot af. Erna vuurt hij nog twee schoten af, naar waar is niet duidelijk. Later komt het bericht binnen dat de chauffeur van een zwart taxibusje zwaargewond raakte en een inzittende overleden is. Beiden hadden de Zweedse nationaliteit.

Vervolgens rijdt de man met zijn scooter de hoek om en neemt enkele mensen onder vuur. Twee ervan vluchten de hal van het Vlaams Woningfonds in, maar de schutter volgt hen en vuurt nog enkele schoten af. Een slachtoffer valt neer, waarop de dader hem nog eens onder vuur neemt. Ook hij heeft de Zweedse nationaliteit en droeg net als het andere Zweedse dodelijke slachtoffer een truitje van de nationale ploeg, die diezelfde avond tegen België speelt in het Koning Boudewijnstadion.

De schutter stapt weer op zijn scooter, roept "Allah Akhbar" en rijdt weg. Op verschillende video's is vervolgens te zien hoe de man op zijn scooter door Brussel rijdt. De politie organiseert een klopjacht.

Iets na acht uur deze morgen verwittigt een getuige de politie van Brussel dat hij de mogelijke dader heeft opgemerkt in snackbar Al Khaima, vlakbij het Verboekhovenplein in Schaarbeek. De politie komt ter plaatse en tijdens de interventie wordt de verdachte in de borst geschoten. In het café wordt ook een zak met kleren en een oorlogswapen aangetroffen. De hulpdiensten komen eveneens ter plaatse en proberen de man nog te reanimeren. Hij wordt overgebracht naar het ziekenhuis alwaar zijn overlijden om 9.38 uur wordt vastgesteld. In het café wordt een oorlogswapen en een zak met kleren aangetroffen.

2. Wie is de dader?

Abdesalem L. (45) was een Tunesiër die illegaal in ons land verbleef. In november 2019 vroeg hij asiel aan ons land, maar dat werd afgewezen. Sindsdien verdween hij van de radar. Dat men maandagnacht toch bij hem een huiszoeking kon doen, heeft er wellicht mee te maken dat zijn vrouw maandagavond naar de politie was gestapt.

Volgens minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open VLD) was de man "gekend bij de politie voor verdachte handelingen, voor mensensmokkel, voor illegaal verblijf en voor veiligheid van de staat."

In de zomer van 2016 kwam een melding binnen dat L. wilde vertrekken naar een conflictzone voor de Jihad. "In die periode waren dat soort meldingen legio," zei Van Quickenborne daarover. Daarnaast waren er volgens de minister "geen concrete aanwijzingen van radicalisering en daarom stond de persoon niet op de OCAD-lijst" voor terreurverdachten.

Eerder dit jaar zou de Tunesiër een bewoner van een asielcentrum in de Kempen bedreigd hebben. Het slachtoffer deed daarvan aangifte en voegde eraan toe dat de man in Tunesië veroordeeld was voor terrorisme. Dat bleek achteraf niet juist, het waren feiten van gemeen recht, maar daardoor besliste de federale gerechtelijke politie van Antwerpen wel om een 'joint information center' - een vergadering met alle betrokkenen - bijeen te roepen. Die meeting was voor vandaag, dinsdag 17 oktober, gepland. Daar was de dader zelf overigens niet van op de hoogte.

3. Wat was zijn motief?

De dader zette zelf twee filmpjes op Facebook. In het eerste, opgenomen voor de aanslag, zegt iemand met een rood-witte sjaal om zijn hoofd en een Ajax-voetbalshirt - niet de dader - dat "onze religie en het boek van God een rode lijn vormen, en dat we leven en sterven voor onze religie." Kort na de aanslagen deelt hij opnieuw een video, waarin hijzelf deze keer wel - met oranje jas - de aanslag opeist in naam van IS. Hij zegt dat hij zonet "drie ongelovigen" heeft gedood en noemt zichzelf een strijder voor Allah. "Of men dat nu graag heeft of niet, we leven en sterven voor ons geloof. Ik treed met plezier God tegemoet, als ik iemand iets misdaan heb, zal Hij me vergeven."

Het federaal parket meldde maandagavond expliciet dat er geen link is met de oorlog in het Midden-Oosten, maar daar kwam het deze ochtend op terug: de dader postte eerder een bericht waarin hij verwees naar een zesjarige Palestijns-Amerikaanse jongen die in de Verenigde Staten werd neergestoken door de huisbaas van zijn moeder. De huisbaas had beiden belaagd vanwege hun islamitische geloof en in reactie op de recente aanval van Hamas op Israël. "Het kind dat vandaag in Amerika werd gedood met 26 messteken, noemden ze een brute misdaad omdat het kind een moslim was. Was hij een christen was geweest en de moordenaar een moslim, zouden ze het terrorisme genoemd hebben," schreef L. daarna.

"We hebben intussen vastgesteld dat hij op zijn sociale media een aantal steunbetuigingen heeft gedeeld voor het Palestijnse volk," zegt Eric Van Der Sypt van het federaal parket nu. "Mogelijk heeft dit dus een rol gespeeld."

4. Wie zijn de slachtoffers?

De drie slachtoffers - waarvan twee dodelijk - hadden alledrie de Zweedse nationaliteit. De twee dodelijke slachtoffers droegen shirts van de Zweedse nationale ploeg. Een van de dodelijke slachtoffers had een verblijfsvergunning voor Zwitserland op zak en woonde daar.

"De overledenen zijn een man van in de 70 die in de regio Stockholm woont en een man van in de 60 die in het buitenland woont", zei het Zweedse ministerie van Buitenlandse Zaken vandaag in de Zweedse krant Afontbladet. De gewonde Zweedse man die in het ziekenhuis verblijft, is eveneens een zeventiger, klinkt het nog.

"Alles wijst erop dat dit een aanslag is, gericht tegen Zweden en Zweedse burgers, alleen maar omdat het Zweden zijn," zei de Zweedse premier Ulf Krisofferson tijdens een persconferentie deze dinsdagochtend, waar hij ook zei dat de dader nog in Zweden heeft gewoond. Veel extra informatie daarover kon de premier niet geven.

De dader was mogelijk uit op vergelding voor de koranverbrandingen die de laatste maanden in Zweden hebben plaatsgevonden en internationaal voor veel ophef zorgden, zo suggereren Belgische en Zweedse media. Dat feit haalde de dader zelf echter niet expliciet aan in zijn video's.

5. Wat nu?

Het veiligheidsniveau in Brussel staat nog altijd op vier - het hoogste - en wordt dinsdagnamiddag opnieuw geëvalueerd door de Nationale Veiligheidsraad. Er waren berichten dat er nog een verdachte gezocht zou worden, maar dat kon het federaal parket niet bevestigen. "Voorlopig zijn er geen aanwijzingen dat de dader van de aanslag in Brussel medewerking had", zo zegt premier Alexander De Croo (Open VLD) dinsdagmiddag in het VRT-journaal.

Terreurexperten sluiten dan weer niet uit dat de schutter een radicaal netwerk achter zich had. "Het gaat om iemand die al drie jaar illegaal in België is. Die kan hier nog geen papieren krijgen, maar wel een aanvalswapen. Ik kan wel snappen dat die een ondersteuningsnetwerk had", zegt Kenneth Lasoen, expert inlichtingendiensten aan de Universiteit Antwerpen.

Ook jihadisme-expert Pieter Van Ostaeyen gelooft dat de dader hulp kreeg. Daarvoor baseert hij zich op filmpjes van de aanslag die circuleren. "Ik ga er zelf van uit dat het twee verschillende personen waren, maar dat kan ik niet hard maken. In het ene filmpje wordt namelijk gesproken met een Tunesisch accent, terwijl de stem in het andere eerder traditioneel Arabisch klinkt."

De Kamer debatteert deze namiddag over de aanslag, waar onder meer besproken zal worden hoe de aanslag kon gebeuren terwijl de man bekend was bij de diensten. De Zweedse premier was kritisch in zijn persconferentie. "Het is niet oké dat de man op vrije voeten was, terwijl men wist dat hij geradicaliseerd was."