Na dodelijke brand: flats Schaarbeekse Haard niet brandveilig

De sociale woningen in Schaarbeek, waar deze week een zwangere vrouw omkwam in een brand, hebben een waslijst aan problemen. "Ze voldoen niet aan de normen van de Brusselse wooncode", zegt Faouzia Chedikh, jarenlang voorzitster van de adviesraad van de huurders. In een flat van dezelfde Schaarbeekse Haard er vlak naast werken verschillende rookdetectoren niet. De buren maken zich grote zorgen en plannen een optocht naar de zetel van de huisvestingsmaatschappij.

Kabels van elektriciteit en gas die veel te dicht bij elkaar liggen, ratten zo groot als katten in de kelders, gaten in de trap, schimmel op de muren en paddenstoelen boven de gootsteen, ontbrekende verwarming of nog stokoude gaskachels. Daarover vertellen de bewoners van de sociale woonblokken van de huisvestingsmaatschappij Schaarbeekse Haard in de Séverinstraat, die er liefst zo snel mogelijk weg willen. Zeker nu een zwangere buurvrouw op nummer 82 stierf toen ze drie verdiepingen naar beneden sprong uit een brandende flat, en twee van haar kinderen zwaargewond voor hun leven vechten.

De hele woning werd verwoest, zoals je op onze foto’s kunt zien. “Als er werkende rookdetectors hadden gehangen, was dit niet gebeurd”, zegt een Brusselse brandweerman die enkel anoniem kan praten. “Vorig jaar vielen in België een recordaantal doden door woningbranden, en daar heeft dit mee te maken.” (lees verder onder de foto’s)

Een BRUZZ-reporter bezocht ondertussen ook verschillende flats van de Schaarbeekse Haard die net naast het uitgebrande appartement liggen. Die blijken in erbarmelijke toestand. Er is bijvoorbeeld slechts één werkende rookdetector in een van de twee flats, naast twee defecte exemplaren. Die detectoren zijn nochtans verplicht in de Brusselse wooncode. Elektriciteitskabels liggen er vaak los.

Vocht en ratten

Elke dag nog krijgt Faouzia Chiadekh klachten over de woningen in de Helmetbuurt. Tot juli 2016 was Chiadekh 13 jaar lang voorzitster van de adviesraad van de huurders van sociale huisvestingsmaatschappij Schaarbeekse Haard, en nu zetelt ze nog altijd in de raad van bestuur ervan.

De woningen in de Séverinstraat, de Lindestraat, de Van Droogenbroeckstraat zijn de oudste die Schaarbeekse Haard beheert. De gebouwen dateren uit 1923 en zijn nog niet grondig gerenoveerd. ''Ze verkeren in een meelijwekkende staat. Ze voldoen niet aan de normen van de Brusselse huisvestingscode”, vertelt Chiadekh.

''Er zit geen dubbel glas in de ramen, dus de woningen zijn heel vochtig. De elektrische installaties zijn oud en versleten, net als de verwarming met gasconvectoren. In de meeste appartementen staat de douche in de keuken, en soms is er zelfs gewoon helemaal geen. Er heerst een rattenplaag in de kelders, en de toiletten staan buiten, op het vroegere terras.”

“Ik ben bezorgd over de staat van de gebouwen”, zegt Alhoussey N’diaye, die in de raad van bestuur van de huisvestingsmaatschappij de huurders vertegenwoordigt. In oktober vroeg hij via de website Transparencia.be naar de attesten rond brandveiligheid en gas en elektriciteit voor alle sociale woningen van de Schaarbeekse Haard, en trouwens ook alle andere Brusselse huisvestingsmaatschappijen.

“We denken dat er veel problemen zijn. Er zijn af en toe elektriciteits- of gaspannes, en dan zitten mensen heel lang zonder stroom of gas. We horen ook dat er veel asbest in de gebouwen zit, maar het is heel moeilijk om antwoorden te krijgen.” Tot nu toe heeft geen enkele sociale huisvestingsmaatschappij gereageerd op zijn informatieverzoek.

'We lopen onze kinderen voortdurend achterna'

Een jonge moeder brengt net haar dochtertje naar school vanuit de Séverinstraat. ''Ik heb last van mijn longen en een letsel aan mijn oog, volgens de dokter allemaal door het zwarte stof uit de gaskachels. Het is een allergische reactie.''

Haar naam in de media wil ze niet. Net als alle buren is ze bang voor de gevolgen. ''Weet u dat we pas sinds begin december verwarming hebben? De gaskachels werkten niet en de Haard kwam ze maar niet repareren. We hebben uiteindelijk zelf 1.000 euro betaald aan een hersteller.''

Fadija (*) woont net om de hoek in een sociaal woonblok en wacht ook al lang op een monteur. Ze heeft al zes maanden een elektrische panne in de trappenhal. ''Al die tijd moet ik in het donker naar beneden. En als iemand voor de deur staat, moet die kloppen en roepen en moeten wij vanaf het terras bekijken wie het is. Vindt u dat normaal?''

Jarenlange wachtlijsten

Een andere buurtbewoonster, Meryem (*), wijst naar een net geplamuurde hoek van haar slaapkamer. ''Op een dag in maart zag ik het water langs de muur stromen. Het dak was lek. Bijna elke dag heb ik gebeld met de Schaarbeekse Haard. Vorige week pas, na negen maanden, zijn ze het komen repareren.''

Meryem en haar gezin hebben zelf gas- en elektrische kachels gekocht, omdat hun appartement überhaupt helemaal geen verwarmingstoestellen had. ''We lopen onze twee kleuters voortdurend achterna, omdat we bang zijn dat ze aan die kacheltjes zullen komen. Natuurlijk is dit niet veilig. Maar wie een appartement weigert, moet weer zeven jaar op de wachtlijst staan. Wat konden we doen?''

Meryems man heeft ook last van zijn longen. Ze willen verhuizen naar een andere sociale woning, maar dat wil iedereen die we spreken. De meesten wachten al jarenlang. “Modernere flats van de Schaarbeekse Haard zijn ook geen luxe, maar wel leefbaar'', zegt huurdersvertegenwoordigster Faouzia Chiadekh. ''Maar we moeten realistisch zijn: er zijn veel te weinig sociale woningen om aan de vraag te voldoen, en er is ook geen bouwgrond meer om er nog nieuwe te bouwen. Er staan 5.000 mensen op de wachtlijst voor een sociale woning.”

De huisvestingsmaatschappij probeert huurders uit de allerergste panden eerst over te plaatsen, zegt Chiadekh, om die vervolgens op te kunnen knappen. “Op de hoek van de Meert- en de Séverinstraat zijn ze nu bijvoorbeeld bezig aan het pand op nummer 78. Maar dat zijn geen fundamentele renovaties, eerder oplapwerk. Wat mij betreft, moeten we het aanpakken zoals gebeurd is in de Marbotinstraat: enkel de historische gevels behouden, en de rest platgooien en vervangen door nieuwbouw.”

In februari 2009 brak al eens brand uit in de Fernand Séverinstraat. In precies hetzelfde pand als nu dinsdag, maar dan op het gelijkvloers. Toen vielen er gelukkig geen gewonden. Volgens Schaarbeekse Haard meldt het expertenrapport dat de brand ontstond in de wasmachine van de huurder, en lag het niet aan de elektrische installatie.

Verschillende buurtbewoners plannen vrijdagochtend een optocht naar de hoofdzetel van de Schaarbeekse Haard. Met hun démarche klagen ze de gebrekkige veiligheid aan.

(*) Fadija en Meryem zijn schuilnamen.