Voor kinderen: Reportage: Filosoferen op school

Je kan nu zondag allerlei activiteiten meemaken die in het teken staan van vriendschap. Maar je zou er evengoed eens bij kunnen stilstaan. Want 'vriendschap', wat is dat nu eigenlijk? De kinderen van het vijfde en zesde leerjaar van de school 't Plantzoentje in Laken vroegen het zich ook af, en gingen er volop over filosoferen, samen met Inge Duytschaever van de organisatie Initia.

Je kan nu zondag allerlei activiteiten meemaken die in het teken staan van vriendschap. Maar je zou er evengoed eens bij kunnen stilstaan. Want 'vriendschap', wat is dat nu eigenlijk? De kinderen van het vijfde en zesde leerjaar van de school 't Plantzoentje in Laken vroegen het zich ook af, en gingen er volop over filosoferen, samen met Inge Duytschaever van de organisatie Initia.
W at is geluk? Loopt er nog iemand op deze wereld rond als ik? Waarom ga je dood? Zulke vragen zou je filosofische vragen kunnen noemen. Filosofie betekent letterlijk 'de liefde voor de wijsheid', en er zijn zelfs mensen die studeren om filosoof te worden. Zo iemand denkt graag veel en diep na over grote, belangrijke vragen.

Sinds een tijdje houden ze in de basisschool 't Plantzoentje, van de tweede kleuterklas tot de derde graad, regelmatig een filosofisch gesprek.

"Voor alle duidelijkheid: een filosofisch gesprek is geen gewoon kringgesprek. Wat we doen, is dingen onderzoeken door erover te praten en het van verschillende kanten te bekijken," zegt Inge me voor ze aan de slag gaat. "Ik peil naar de mening van de kinderen, het moet hun gesprek worden. Ze mogen dus zeggen wat ze willen, maar ze moeten er ook altijd bij vertellen waarom. Wat ze zeggen, moet ergens steek houden." Eerst is het vijfde leerjaar aan de beurt. De kinderen zitten in een kring en lezen samen een grappig verhaaltje van de schrijver Toon Tellegen, over een eekhoorn en een olifant die elkaar laten weten dat ze een speciale vriendschapsband hebben.
"Wat is dat volgens jullie, een echte vriend?" opent Inge het gesprek. "Iemand die je kan vertrouwen." - "Iemand aan wie je geheimen kan vertellen." - "Iemand die voor je zorgt." - "Iemand die ertegen kan als je zegt dat iets je stoort." Er zijn bijna zoveel meningen als dat er kinderen zijn.
"En hoe word je iemands vriend?" gaat Inge verder. "Door het te vragen gewoon, en dan zie je het snel op zijn gezicht." - "Door proefjes te doen: je vertelt hem of haar allerlei dingen en nadien merk je dat hij/zij die heeft doorverteld. Dan weet je dat het geen goeie vriend zal zijn." Zo gaat de babbel door. Bijna alle kinderen komen aan bod, iedereen heeft wel iets te zeggen over vrienden en vriendinnen.

Op de vraag of je ouders ook je vrienden kunnen zijn, antwoorden de meeste kinderen ja. Behalve één meisje, dat denkt er totaal anders over: "Ik ga toch niet met mijn mama naar een attractiepark, dan gaat die heel de tijd lopen schreeuwen van de schrik." Daar moeten alle andere kinderen hartelijk om lachen. Filosoferen is serieus, maar af en toe ook best plezierig!
"Eigenlijk kan elk onderwerp dienen voor een filosofisch gesprek. Vorige keer ging het over 'kiezen'. Een ideaal gesprek voor mij is als de kinderen op elkaar reageren, elkaar zelf vragen durven te stellen en ook eens van gedacht kunnen veranderen. Zo van: 'Tiens, zo had ik er nog niet over nagedacht,'" vertelt Inge me nog tijdens de pauze.

In het zesde leerjaar draait de discussie vooral rond de vraag of dieren je vrienden kunnen zijn. De kinderen raken het niet eens. Voor Mehdi kan een kat bijvoorbeeld wel je vriend zijn, "want je kan er je problemen tegen vertellen, en daarvan word je rustiger," zegt hij. Camillia denkt er totaal anders over: "Ik denk dat je een beetje gek moet zijn om tegen dieren te praten, want ze kunnen niet luisteren en ook nooit iets terugzeggen. Dat is als praten tegen een muur, dat is toch ook geen vriend!"

Nadien praat ik nog even na met Camillia (12), Mehdi (11) en Sami (12). Ze vonden het een goed gesprek, ook al waren ze het helemaal niet eens. "Dat is net leuk, het is als een echt debat. Zo doe je een transfer, allez, ik bedoel, je leert de mening kennen van de anderen," zegt Sami. En als ik vraag waarover het in een volgend filosofisch gesprek moet gaan, dan worden ze het nog niet eens. "Over de liefde!" roept Camillia. "Nee," zeggen de jongens lachend, "over meisjes!"

:: Wil je ook eens zo'n filosofisch gesprek houden met je vrienden van de klas? Surf dan samen met je juf of meester naar www.initia.be.