Mysterie rond echtheid Manneken Pis (deels) ontrafeld

Manneken Pis heeft al een bewogen geschiedenis achter de rug. Meerdere malen werd hij ontvoerd, gebroken en terug opgelapt. In academische kringen rees door de talloze restauraties dan ook twijfel over de authenticiteit van het beeldje. Om de waarheid uit te pluizen sloegen onderzoekers van de ULB en VUB de handen in elkaar.

Ter verduidelijking: in Brussel zijn er meerdere beeldjes van Manneken Pis. Het origineel, daterend uit de 17e eeuw, staat in het Broodhuis op de Grote Markt. Aan de hoek van de Stoofstraat staat dus een replica, als gevolg van een incident in 1965. Wereldwijd raakte toen bekend dat Manneken Pis ontvoerd was. Via een anonieme tip vonden duikers hem enkele maanden later terug in het kanaal Brussel-Charleroi, in twee stukken. De replica was echter al gemaakt en nam de plaats in van het originele beeld. Dat laatste werd uiteindelijk gerestaureerd in 2003.

Het was trouwens niet de eerste keer dat het plassende ventje in de brokken deelde. In 1817 bijvoorbeeld, werd hij gestolen door een arbeider. Die wou het beeldje verkopen als schroot. Uiteindelijk werd het teruggevonden, in elf stukken en verstopt tussen de toenmalige stadswallen aan de Naamsepoort.

Röntgenstralen

“Omdat het beeld in de loop der jaren al vaak gestolen en gerestaureerd is geweest, was er geen zekerheid over de authenticiteit van het beeldje in het Broodhuis”, zegt professor Herman Terryn van de Vrije Universiteit Brussel. Daarom gingen onderzoekers van de VUB en de ULB samen aan de slag om het mysterie op te lossen.

Onderzoeksgroep SURF van de VUB stond in voor het materiaaltechnische aspect van het onderzoek. Het beeldje werd in drie delen, de bovenromp tot de knie, de onderbenen en de sokkel, onderworpen aan röntgenstralen.

Zo werd onderzocht of het brons waaruit het beeldje bestaat, overeenkwam met de materialen die indertijd zijn gebruikt. “De resultaten wezen niet op vervalsing”, vertelt professor Terryn. “Dus met enige zekerheid kan wel gezegd worden dat het beeld wel degelijk authentiek is.”

Nuance

Enige nuance is wel op zijn plaats. “Onderzoek verrichten naar de echtheid van een beeld is veel moeilijker dan aantonen dat het om een vervalsing gaat”, zegt professor Terryn. “Er werd vanuit academische kring dan ook geopperd om verder onderzoek uit te voeren.”

Een voorstel om via het achterwerk van het beeldje een inwendige analyse te voeren, werd afgeketst. “Vanuit het Broodhuis rees twijfel over de wenselijkheid, want dat zou natuurlijk betekenen dat het beeld lichtjes beschadigd wordt”, besluit professor Terryn.