Onderzoek naar historisch Brussel bloeit

Door geldgebrek zijn de beschikbare bronnen bovendien niet altijd geïnventariseerd, vult Ayfer Erkul, historica aan de VUB, aan. “Het lijkt me dat, in vergelijking met sommige andere steden, historisch onderzoek naar de stad Brussel wat verwaarloosd wordt. En op het vlak van bronnen is het soms huilen met de pet op. Maar dat laatste is vermoedelijk niet anders voor andere steden.”

Onderzoek naar de geschiedenis van de hoofdstad is essentieel, menen de onderzoekers. “Brussel is niet alleen de hoofdstad van België, maar ook van Europa. En door de geschiedenis heen was het, ook voor het ontstaan van België, een belangrijke stad. Onderzoek ernaar kan clichés ontkrachten, en mythes bevestigen.”

Hoe ging de politie om met migranten In 1880-1914?

“Ik wil weten welke migranten op het einde van de negentiende eeuw in aanraking kwamen met de politie,” vertelt Ayfer Erkul, die de interactie onderzoekt tussen migranten en de Brusselse politie. “Mijn hypothese is dat het vooral marginale migranten betreft: de ongewenste armen die naar Brussel trokken in de hoop er werk te vinden. Hoe verliepen de contacten tussen hen en de politie? Op welke manier deed de politie aan migratiecontrole? Dat is de focus van mijn werk.

In die periode begon de stad sterk te investeren in haar politie­apparaat. Onder meer door de enorme menselijke mobiliteit, maar ook door de misdaad die, dankzij het uitgewerkte transportnetwerk, mobieler was geworden. De perceptie ontstond ook dat die misdaad enorm was gestegen. De burgemeester stond onder druk om te reageren. Tegen 1914 had Brussel relatief gezien het grootste politiekorps in Europa.”

Volgens Erkul zal haar onderzoek aantonen dat de bezorgdheid om migratie, en de politionele aanpak ervan, geen recente fenomenen zijn. “Bovendien zien we dat het onderscheid tussen de gewenste en de ongewenste migranten door de tijd heen aan andere criteria onderhevig is. Etnische factoren speelden toen amper een rol, terwijl dat nu wel het geval is.” Voor Erkul is het van belang dat haar onderzoek ook buiten de academische wereld waarde heeft. “Onderzoek naar migratiecontrole door de politie kan toelaten fenomenen zoals de gebeurtenissen in het Maxi­miliaanpark beter te kaderen.”

Hoe evolueerde de Brusselse vleesmarkt tussen 1770-1860?

Dennis De Vriese mag op zoek naar de rol die de stad Brussel speelde in de regulering van de vleesmarkt. “Waar voordien het belang van de producent doorwoog – men wilde dat producenten hun levensstandaard konden behouden – werd op een bepaald ogenblik het consumentenbelang steeds vaker aangehaald als reden om de vleesmarkt te reguleren. En mijn voorspelling is dat de stad Brussel daar een voorname rol in speelde,” zegt De Vriese.

“In mijn periode veranderde de vleesmarkt sterk. Waar in 1770 het vlees verkocht werd in een handvol vleeshuizen waar alle beenhouwers samen hun waren, voorbereid in hun ateliers nabij de Beenhouwersstraat, aanboden, is dat tegen 1860 volledig veranderd.

Toen kon zowat iedereen beenhouwer worden en bijna overal een eigen winkeltje oprichten, waar men vlees verkocht voor de prijs bepaald door de vrije markt. In Brussel was die transformatie bovendien sterker dan in andere steden door de aanwezige elites. Er was toen nog een zekere welstand nodig om vlees te kunnen kopen,” zegt De Vriese.

Volgens de onderzoeker zal zijn studie inzicht bieden in hoe de evolutie naar de massaconsumptie zich in de hoofdstad – en daarbuiten – voltrok. “Brussel is in dit geval bijzonder interessant omdat enkele fenomenen zich hier in vergelijking met andere plekken erg vroeg voordeden.”