Wereldprimeur: Brusselse dokters redden baby met alternatief voor antibiotica

Experts van het Brussels Militair Hospitaal Koningin Astrid (MHKA) hebben samen met artsen van het Ziekenhuis Saint-Luc een baby kunnen redden van een infectie waarbij antiobiotica niet hielp. En dat deden ze met bacteriofagen, een alternatief middel tegen bacteriële infecties. Dat is niets minder dan een wereldprimeur. “Zie het als een precisiebombardement."

Dinsdag berichtte VRT dat artsen van het Universitair Ziekenhuis Saint-Luc in Brussel het leven van een 13 maanden oude baby konden redden. De baby liep eerder een infectie op die resistent bleek aan antibiotica, en daarom kozen de dokters voor een behandeling met fagen, waarvoor ze de hulp inriepen van het MHKA. Zo'n behandeling is nog vrij experimenteel, en de baby was het eerste kind dat een langdurige IV-therapie met het middel kreeg.

“Fagen vind je overal in de natuur,” legt wetenschapper Maia Merabishvili van het MHKA uit. “In essentie zijn het virussen die enkel heel specifieke bacteriën infecteren, denk maar aan E. coli. Fagen zijn de vijand van bacteriën. En in het geval van bacteriële infecties zijn zij de vijand van onze vijand.”

Concreet personaliseren dokters fagen voor specifieke bacteriën, en vervolgens schakelen ze die problematische bacteriën uit. Wat erg nuttig is in het geval van bacteriële infecties. “Een precisiebombardement”, volgens Patrick Soentjens, diensthoofd van de afdeling infectieziekten van het MHKA.

Met dit geval toont het MHKA zich alvast als een wereldcentrum voor onderzoek naar fagen, waar een team onder Dr. Jean-Paul Pirnay rond het onderwerp werkt. “Defensie doet al 15 jaar onderzoek naar bacteriofagen”, vertelt Soentjens. “Dat werpt nu zijn vruchten af met deze wereldprimeur.”

Geen wondermiddel

De effecten van bacteriofagen zijn al bekend sinds het begin van de 20ste eeuw. Maar antibiotica verdrongen fagen al snel als dé manier om infecties te bestrijden. Opvallend genoeg bleef enkel het Oostblok, en dan vooral Georgië, de techniek wel gebruiken. Maar fagen maken nu hun comeback omdat bacteriën steeds vaker resistent blijken aan antibiotica.

Maar dat maakt het nog niet automatisch een wondermiddel. “Fagen zijn, zeker in de westerse wereld, nog een experimenteel middel,” stelt Merabishvili, die zelf Georgische is. “Heel wat van de studies over de effectiviteit ervan vonden plaats in de jaren ‘30, ‘40 en ‘50 in de Sovjet-Unie. Die moeten we nu herhalen volgens moderne standaarden.”

Soentjens benadrukt ook het experimentele karakter van de techniek. “We willen geen stormloop veroorzaken van patiënten met antibioticaresistente infecties. Het is nog steeds zeer uitzonderlijk dat we deze behandeling opstarten.”

Synergieën

Ook zijn er praktische beperkingen. Antibiotica zijn bijvoorbeeld sneller, want fagen moet je voorlopig nog personaliseren naargelang de patiënt (en de bijhorende infectie). Daarom blijken ze vooral nuttig in situaties waar antibiotica niet werken.

“Fagen vervangen voorlopig nog geen antibiotica,” stelt Merabishvili. “Elk van beiden heeft een eigen niche waarin ze uitblinken. Je kan ze zelfs samen gebruiken. We moeten dus vooral onderzoeken waar er synergieën mogelijk zijn tussen beiden.”