Renovatiepremies: verbouwers in Brussel lopen duizenden euro’s mis

De zomer bracht een koude douche voor verbouwers: de Renolution-premies voor energiezuinige ingrepen zijn op en het is wachten op een nieuwe Brusselse regering om daar iets aan te doen. “Wij rekenden op 20.000 euro aan premies. De afwerking zullen we nu zelf moeten doen.”

“Wij hebben telkens geprobeerd om de meest ecologische materialen te kiezen. Een groen dak, houten ramen, kurken isolatie in de muur: het is mee dankzij de website van Renolution dat we leerden hoe duurzaam die opties zijn. Tegelijk leverden die de beste premies op.” Sonia en haar vriend verbouwen sinds een vijftal maanden hun appartement in Vorst. Een behoorlijke renovatie, met isolatie van het dak, de gevels, ramen en extra werken binnenin. Het gaat om meer dan 50.000 euro in totaal. “Wij dachten daarvan tussen de 15.000 en 20.000 euro terug te trekken via Renolution, bijna de helft van onze investering,” zegt Sonia. “Maar plots hoorden we deze zomer dat de premies geblokkeerd zijn.”

Het koppel is daarin niet alleen: alle verbouwende Brusselaars die nog geen eindfactuur van hun energetische renovatie konden voorleggen voor 16 augustus, moeten minstens tot januari volgend jaar wachten om hun beloofde premies aan te vragen.

Daarnaast moet een hele groep Brusselaars die wél al had verbouwd, maar van wie het dossier nog in behandeling was, minstens tot dan wachten op de uitbetaling. “Het budget is op,” moest de Brusselse regering eind juli meedelen.

De volledige 69 miljoen euro waarin dit jaar was voorzien voor renovatiepremies, is uitgeput. En het is pas aan de volgende Brusselse regering om de toekomst van de Renolution-­subsidies uit te pluizen. Meerderheidspartij MR oppert nu al om het systeem te herzien of te vervangen door renteloze leningen.

“Ik vind dat bijna kwaadaardig,” zegt Sonia. “De regering vraagt ons om het woning­bestand energiezuiniger te maken. Wij zijn het die betalen, maar we moeten dan ook zekerheid krijgen dat de overheid ons daarin tegemoetkomt. Zonder de premies in het achterhoofd hadden wij volledig anders nagedacht over onze werken en niet de duurste materialen gekozen.”

Groot succes

De Brusselse overheid communiceert liever in positieve taal. “De minister wil erop wijzen dat de Renolution-­premies een echt succes zijn geweest en dat nog steeds zijn,” zegt woordvoerder Simon Vandamme van energieminister Alain Maron (Ecolo). Renolution was een van Marons paradepaardjes: het grootschalige renovatieplan dient om de Brusselse klimaatdoelstellingen mee te behalen, want ruim de helft van onze broeikasgassen kwam tot drie jaar geleden voort uit oude of slecht geïsoleerde huizen.

Tegen 2030 moeten die broeikasgassen 47 procent lager liggen dan in 2005. Volgens Leefmilieu Brussel zijn renovatiepremies essentieel om daar al 3 procent uit te knippen.

De pot voor renovatie­premies ging van 42 miljoen euro in 2022 naar 52 miljoen euro vorig jaar en 69 miljoen euro in het huidige jaar 2024. Gelijktijdig kwam er meer budget voor de zogenoemde Ecoreno-kredieten bij het Woningfonds, voordelige leningen voor wie energiezuinig renoveert, en voor het adviescentrum Homegrade, dat Brusselaars vooraf tips geeft over renoveren.

Concreet zijn de Renolution-­premies verdeeld in zuivere energiepremies, beheerd door Leefmilieu Brussel, en renovatie­premies voor structuurwerken, ruwbouw en bijvoorbeeld akoestische ingrepen. Die laatste beheert de stedenbouwkundige dienst urban.brussel, die ook het gros van de dossiers behandelt. Elke gecombineerde aanvraag komt daar terecht.

Wel gaat de meerderheid van de Renolution-pot naar de energiepremies, bijvoorbeeld voor dak- of gevelisolatie, nieuwe verwarmingsketels of betere deuren of ramen. Van het totaalbedrag van 69 miljoen euro had Leefmilieu Brussel daarvoor dit jaar 48 miljoen te geef. “Op 17 juli hadden wij daarvan al 45,3 miljoen uitgegeven,” meldt woordvoerster Judith Verbist van Leefmilieu Brussel. Voor lopende aanvragen rest nu nog een kleine 3 miljoen euro.

Of dat zal volstaan om alle hangende dossiers uit te betalen, is maar de vraag. Al zeker 39 procent, of bijna 18 miljoen euro van het premiebudget dit jaar, ging naar Brusselaars die hun energiepremie al in 2023 aanvroegen. Ook toen was al halfweg het jaar een groot deel van het budget opgebruikt.

“Ik kan bijna niet geloven dat er nu geen geld meer is,” zegt Sonia. “De overheid weet goed genoeg hoeveel mensen al een bouwvergunning hebben aangevraagd of renovatietips gezocht bij Homegrade. En zelfs als dat geld er niet is, hebben ze te lang gewacht om iedereen in te lichten.”

Via sociale media wordt al opgeroepen tot een gezamenlijke rechtszaak tegen de Brusselse overheid, indien geen budget zou volgen om alle gedupeerden uit te betalen.

Getuigenissen uit heel Brussel aan de BRUZZ-redactie spreken over tienduizenden euro's aan misgelopen premies. “Wij hebben onze vakantie dit jaar geschrapt en doen de afwerking van ons dak nu zelf,” reageert een gezin uit Sint-Agatha-Berchem. “Wij wilden zonnepanelen installeren met het premiebudget van onze voorgevelisolatie, maar dat zal moeten wachten,” zegt een man uit Oudergem. “Mijn werf start in september en al het materiaal is al besteld. Ik heb dus dikke pech,” zegt nog iemand.

Vooraf of achteraf betalen

De onzekerheid zal nog even duren, want in lopende zaken kan de huidige regering geen extra budget vrijmaken, meldt energieminister Maron. Hij vindt dat de Renolution-­premies moeten blijven bestaan, zo nodig als onderdeel van een breder systeem. Maar de schrik zit erin, want regeringspartijen MR en Les Engagés schaften zulke renovatiepremies al af in Wallonië en in Brussel wil grootste partij MR liever naar een systeem van renteloze leningen. Die bestaan in Brussel vandaag alleen voor lagere inkomensgroepen en met voordelige rentevoeten.

“Het voordeel van zo'n lening is dat gezinnen hun werken niet zelf moeten voorschieten, wat lang niet iedereen kan. Een systeem van prefinanciering is essentieel om alle Brusselaars te helpen verbouwen,” zegt adviseur Caroline Vanhauw van Homegrade over het voorstel van MR. “Dat gaat niet alleen om energiezuinigheid, maar ook om veiligheid en gezondheid. Alleen staan de huidige leningen in Brussel niet open genoeg voor alle doelgroepen. Wie gepensioneerd is, komt bijvoorbeeld niet in aanmerking. Dat moeten we creatief oplossen. Renovatiepremies zullen nog altijd een rol moeten spelen, mits mensen vooraf goed weten op hoeveel geld ze mogen rekenen.”

Ook de vaste premiebedragen verdienen evaluatie, zeggen experts. “Soms is er veel te veel terugbetaald,” zo weet aannemer Pierre Dauffenbach uit ervaring in heel Brussel. “Voor een jonge vrouw in Molenbeek, in de laagste inkomenscategorie, maakte ik een offerte om haar dak te isoleren. Ze kreeg uiteindelijk 90 procent van die factuur terug, simpelweg omdat ze geen afwerking in pleister had besteld. Nog goedkoper is de isolatie gewoon op de vloer van de zolder leggen. Zo ken ik genoeg voorbeelden. Dat los je niet op met controle, want die mensen volgen gewoon de regels van het spel.”

Net zo goed moet de aannemer geregeld klanten helpen om hun premie-aanvraag in te vullen. “Het systeem is te complex. Wie vergeet om bepaalde hokjes aan te vinken, kan snel geld mislopen. Met leningen vermijd je zulke uitwassen en kunnen gezinnen sneller geld besparen op hun energiefactuur.” Zodra de werken gedaan zijn, wordt een deel van de afbetaling dan immers gedekt door de gewonnen besparing in elektriciteit of gas. “Maar zoiets moet je duidelijk uitleggen aan de bevolking,” vindt Dauffenbach.