Unizo: ‘Behoud lokale handelszaken moet prioriteit zijn voor volgende regering'

In een tijd waarin Brusselse ondernemers voor aanzienlijke uitdagingen staan, roept ondernemersvereniging UNIZO op tot het behoud van de "unieke stadsidentiteit" van Brussel. Het zijn vooral de lokale winkelstraten en wijken die volgens Julie Huntz van UNIZO Brussel meer bescherming en steun verdienenen van de volgende Brusselse regering. De ondernemersorganisatie vraagt onder andere om het moratorium op de bouw van extra winkelcentra voort te zetten.

Brusselse ondernemers verkeren in moeilijkheden. Een opeenstapeling van crisissen ligt aan de basis daarvan: van de lockdown over hoge energieprijzen en verkeerswijzigingen tot geschrapte parkeerplaatsen en onverwachte gemeentebelastingen. De laatste barometer van Unizo toont zelfs aan dat 45 procent van de ondernemers erover denkt het Gewest te verlaten. In een nieuw memorandum stelt ondernemersorganisatie Unizo 80 maatregelen voor om het tij te keren.

Allereerst: hoe blikken jullie terug op de afgelopen bestuursperiode? Ik herinner me dat jullie in 2019 onder andere vroegen om een oplossing voor het fileprobleem.
Julie Huntz: Ik ben in Brussel geboren en getogen, en de files vormen een aanhoudend probleem, altijd al. De files zijn een kopzorg voor het logistiek- en vrachtverkeer, maar ook voor mensen die zich te voet of met de auto verplaatsen.

Anderzijds zien we dat er veel is geïnvesteerd in de fietsinfrastructuur dankzij het Beliris-fonds, hoewel het nog steeds niet overal veilig is om te fietsen. Helaas lijken de investeringen in de fietsinfrastructuur soms ten koste te gaan van de mogelijkheden voor automobilisten. UNIZO is geen organisatie die per se vasthoudt aan de auto, maar we vinden wel dat het mogelijk moet zijn je met de auto te verplaatsen zonder in de file te staan.

Jullie spreken in dit nieuwe memorandum over de ‘Brusselse identiteit’, die UNIZO wil beschermen. Wat is die identiteit precies?
Huntz: Die Brusselse identiteit is divers en multicultureel, avant-gardistisch zelfs: er is veel durf in Brussel. Dat levert unieke winkelwijken op. Ik denk aan de - door sommigen - onbeminde wijk rond de Brabantstraat, waar ondernemers kampen met gelijkaardige uitdagingen als rond het Zuidstation. Al zijn die in de Noordwijk zeker niet op dezelfde manier aangepakt.

Ik denk ook aan de Vijfhoek, met een heel sterke gemengde functie van horeca ,winkels, toerisme, die we moeten trachten te behouden. Ik denk aan de Wayezstraat in Anderlecht, Sint-Gillis... de meeste gemeenten hebben wel zo’n handelswijk.

Welke uitdagingen komen deze ondernemers tegen?
Huntz: Mensen komen naar Brussel voor wat het uniek maakt. Toch zijn het net die zaken die voor uitdagingen worden gesteld. Ik denk aan typische brasseries en horecazaken, waarvan sommigen failliet gaan. Ik denk ook aan lokale ambachten en gespecialiseerde zaken, zoals een onderneemster in elektronische wisselstukken. Haar klanten zijn installateurs en hersteldiensten. Ze geraakten er niet meer met de auto, waardoor ze moest verhuizen naar de rand van Brussel. Anderen doen het nog wel goed: neem de bekende messenwinkel in de Koningsgalerij, een typische ambachtsman zoals je ze vroeger veel vaker vond. Hij doet het nog goed, maar krijgt steeds meer concurrentie van e-commerce.

Waar vrezen jullie voor?
Huntz: Dat het typische karakter van Brussel langzaam maar zeker verdwijnt, de gespecialiseerde detailhandel verlaat nu al geleidelijk aan de Vijfhoek. We betreuren de toenemende standaardisatie van het aanbod. Steeds meer H&M's en fastfoodketens - die je ook elders vindt, zoals in Leuven - vestigen zich in de stad of in de periferie.

Wat kan de regering volgens jullie doen om deze typisch Brusselse winkelcentra te steunen?
Huntz: Om de bestaande ondernemingen te steunen, moet de regering – ik zal het maar zo noemen - ‘wildgroei’ aan winkelcentra indijken. Het Brussels Gewest heeft weinig te zeggen over Vlaanderen, maar wel over het Brussels Gewest. In het regeerakkoord van deze regering was ons moratorium op de bouw van winkelcentra opgenomen. Toch zien we dat Docks Bruxsel erbij is gekomen. Er was even sprake dat Woluwe Shopping groter zou worden, Westland Shopping wordt ook volledig herbouwd in Anderlecht, omdat het anders niet aantrekkelijk genoeg bleek om economisch rendabel te blijven.

Zijn er nog andere maatregelen die UNIZO voorstelt om de winkelcentra in de gemeentes te steunen?
Huntz: We vragen ook om een versnelde uitrol van de cashautomaten van Batopin, in overleg met UNIZO. Neem nu de Dansaertwijk, daar is nog altijd een KBC-kantoor, maar er zijn geen cashpunten. De ondernemers moeten met hun kassa naar de Munt, of een afspraak maken met de Nationale Bank van België. Kleine krantenwinkels verderop moeten met hun muntstukken helemaal naar Zwarte Vijvers. Het lijkt niet ver, maar het is het wel: er is altijd een risico dat je onderweg iets zal overkomen.

We zien ook een shift in het consumptiemodel. We zouden handelaars willen ondersteunen met hun online verkoop om de concurrentie van Bol.com en Alibaba de baas te kunnen. Zo stijgt de veerkracht van de lokale handel en bestelt niet iedereen bij de internationale platformen die geen meerwaarde creëren voor Brussel.

Parkeerplaatsen zijn ook een terugkerend pijnpunt voor Brusselse ondernemers. Welke oplossingen stellen jullie voor?
Huntz: UNIZO hamert op uniforme parkeervergunningen en -tarieven. Deze duidelijkheid is cruciaal voor alle gebruikers. Een concreet voorbeeld: herstellers, installateurs en zorgverleners zijn vrijgesteld en kunnen één gewestelijke parkeervergunning aanvragen waarmee ze overal kunnen parkeren. Voor ondernemers uit andere sectoren geldt dat niet. Dat is lastig voor bijvoorbeeld een ondernemer in de droogkuissector, die werkt voor bedrijven in de horeca en hotels en in heel Brussel levert zonder vrijstelling. Dat leidt tot frustratie bij chauffeurs, die boetes krijgen omdat ze zonder vergunning in een laad- en loszone staan.

In jullie memorandum schrijven jullie ook over gemeentelijke taksen, ‘pestbelastingen’ genoemd.
Huntz: Ondernemers klagen soms: "Ik betaal me blauw, maar wat krijg ik ervoor terug?" De gemeente legt soms allerlei belastingen op, maar ondertussen kan de klant niet meer bij de winkel komen. Bovendien zijn de tarieven niet gelijk in verschillende gemeenten, zo betaal je in Ukkel niet hetzelfde als in Schaarbeek of Brussel Stad. Daarom pleiten we voor transparantie: welke belastingen worden er in elke gemeente geheven en wat gebeurt er met dat geld? In Vlaanderen bestaat al een kadaster, waarom zou het in Brussel niet lukken? Momenteel is er gewoon te weinig return on investment.

Jullie vragen tot slot om een fiscaal pact, wat bedoel je daarmee?
Huntz: Een grote uitdaging voor de toekomstige regering is het budgetprobleem van het Gewest. Dat zal de komende vijf jaar niet zomaar opgelost worden. Voor ons is het belangrijk dat - als het Gewest in moeilijkheden verkeert - niet alleen kleine ondernemingen en zelfstandigen dit moeten dragen. Daaorm willen we mee rond de tafel zitten om de belastingen én de besteding ervan mee vorm te geven.