Vrezen voor de toekomst: ‘De collega’s van Audi zijn mijn tweede familie’

“Ik weet nog niet wat ik ga doen.” Ömer Tektas, onderhoudstechnicus bij Audi Vorst, volgt met een bang hart de ontwikkelingen rond de autobouwer. Hij en twee andere Brusselse werknemers getuigen in BRUZZ over de onzekerheid en hun leven in de fabriek. Het grootschalige personeelsmoment van afgelopen vrijdag bracht geen helderheid.

Op maandag 2 september wil de directie de productie in de Audi-fabriek in Vorst hervatten. Die boodschap kregen de werknemers vrijdag tijdens een veelbesproken personeelsvergadering in concertzaal Vorst Nationaal.

Op die bijeenkomst wou de top het personeel inlichten over de toekomst van de fabriek, die uiterst onzeker is. Na een korte uitleg over de huidige situatie, de wet-Renault en de bijzondere ondernemingsraad van donderdag werd duidelijk dat de productie deze week nog niet opnieuw opstart, al wordt het personeel wel doorbetaald, zo viel te horen. Vanaf donderdag worden opnieuw onderdelen geleverd, zodat alles klaar is om volgende week maandag de productie te hervatten. Op donderdag 5 september volgt er een nieuwe bijzondere ondernemingsraad.

De werknemers zien een tijdelijke opstart echter niet zitten door het gebrek aan perspectief op langere termijn. Daarom voorspellen de vakbonden heel weinig bereidwilligheid op de vloer om weer aan de slag te gaan. “Dat werd duidelijk door het boegeroep en de fluitsignalen,” liet Franky De Schrijver, hoofdafgevaardigde van metaalbond ABVV-MWB, na de vergadering optekenen aan BRUZZ.

Volgens ACV-vakbondsafgevaardigde Ronny Liedts vroeg de directie donderdag om de medewerking van de bonden om enkele wagens weg te halen. “Er staan nog zeven afgewerkte auto's op de parking die de directie graag wil laten buitenrijden. Maar dat zal niet gebeuren,” zegt Liedts.

Bezetting fabriek

De vakbonden maken zich dan ook sterk dat ze perspectief verwachten van Audi. “Ook als de productie hervat, laten we geen auto's vertrekken. Zonder meer duidelijkheid over de toekomst van de site of een sociaal plan bij sluiting verlaat geen enkele wagen de fabriek.”

Verder vraagt Liedts zich af waarom de directie Vorst Nationaal afhuurde als er toch geen grote aankondigingen op de agenda stonden. De vakbonden vermoeden dat de directie dat deed uit vrees voor een bezetting van de fabriek. “Ze weten dat we als we de site binnengaan, die niet meer zullen verlaten,” klinkt het bij een afgevaardigde in de Franstalige zakenkrant L'Echo.

Overname door Chinezen

Arbeidsbemiddelaar Actiris bereidt zich volgens Brussels minister van Werk Bernard Clerfayt (Défi) ondertussen voor op een eventueel collectief ontslag bij Audi Vorst, waar zo'n 3.000 mensen werken. Samen met de Vlaamse en Waalse tegenhangers VDAB en Forem is alvast een crisiscel opgericht om medewerkers van Audi naar nieuwe jobs te leiden. Al spreekt Clerfayt nog in de voorwaardelijke wijs: “Indien nodig. Op dit moment lopen wij niet vooruit op de zaken.”
Het aantal en type ontslagen zijn van belang om een juiste match met nieuwe werkgevers te vinden. “Er zijn zeker bedrijven die interesse tonen in de technische profielen van Audi Brussels, ook uit Brussel, maar we weten nog niet of er vooral laaggeschoolde of hooggeschoolde werknemers bij de ontslagen zullen zitten,” geeft de woordvoerder van Actiris als voorbeeld.

Begin juli kondigde de directie een intentie tot herstructurering aan voor de Brusselse fabriek. Mogelijk verdwijnen al 1.500 banen in oktober en volgend jaar nog eens ruim 1.100. Al is het ook mogelijk dat een Chinees automerk de fabriek overneemt, of dat Audi een nieuw model of andere onderdelen zou produceren in Vorst.

Stavros Hatzigeorgiou: ‘Sluiting is een gevolg van campagne tegen auto’s’

Toen ik afstudeerde als loodgieter in de jaren tachtig in Brussel was er geen werk voor mij. Ik kwam pas uit het leger, had amper ervaring. Behalve bij de autofabriek van Vorst: daar kon ik wel beginnen. Ik ben er al 39 jaar in dienst. Eerst 27 jaar als bandwerker, nu als vakbondsafgevaardigde.”

“Maar waar kunnen de mensen die vrijdag hun werk verloren vandaag terecht? Bij de MIVB? Zij nemen nog technische profielen aan, maar dat bedrijf kan sowieso geen 3.000 mensen absorberen, laat staan 9.000, want om zoveel gaat het in totaal wanneer de Audi-fabriek definitief haar deuren zou sluiten. Het gaat immers niet alleen om de werknemers, maar ook onderaannemers, kleinere fabrikanten van onderdelen, broodjeszaken in de buurt of vervoersbedrijven zouden deze sluiting voelen. Een enorme ramp.”

“Het begon al toen de fabriek Audi's begon te produceren in plaats van Volkswagens. Toen moest alles efficiënter. Ik citeer: 'Ah, die verplaatsing van vijf meter om een stuurwiel te gaan halen, kun je ook gebruiken om nog dit doen, en dat, en dat …' Het stopte gewoon niet.”

“Ook ik kreeg last van die jarenlange sleur, waarna ik besloot om me kandidaat te stellen voor de vakbond. Ik werd verkozen en begon me bezig te houden met rugletsels, peesonstekingen, maar ook conflicten van uurroosters. Vaders zagen hun kinderen niet genoeg.”

“Zelf heb ik geen kinderen en ben ik 59, te jong voor mijn (pre)pensioen, waarschijnlijk te oud om nog in dezelfde sector te worden aangenomen. En dat is geen verrassing: als je jarenlange campagnes voert tégen auto's, stoppen mensen met ze te kopen. En daarvoor wijs ik met de vinger naar Ecolo. Dat zijn slimme mensen, maar ze hebben geen rekening gehouden met de realiteit. Ik vind ook dat de economie groener moet worden, maar we moeten dat verstandiger aanpakken. Niet zoals het nu gebeurt – zonder voorbereiding. Brussel heeft niet genoeg laadpalen om massaal elektrische auto's op te laden, laat staan dat die technologie milieuvriendelijker zou zijn. Kijk naar Duitsland: daar sloot men kerncentrales om even later steenkoolcentrales te bouwen. Is dat niet debiel, excusez le mot? We moeten ophouden met die onzin.”

Ömer Tektas: ‘De auto-industrie heeft hier geen toekomst meer’

Werken voor Audi Brussel was een droom die uitkwam, zeker voor een jongen zoals ik. Ik was jong en zot van auto's, keek op naar het iconische bedrijf hier in Brussel. Ik ben in de hoofdstad geboren en getogen – een stadsjongen – maar een auto hebben betekende vrijheid. Vandaag rijd ik met mijn scooter naar de fabriek, vanwege de files. Maar toen reed ik met de auto.”

“Iederéén wilde toen een Audi hebben. Onze fabriek werkte daarom dag en nacht, in drie shiften: van 6 uur 's ochtends tot 14 uur, van 14 tot 22 uur, en dan de nacht door. Als je een week met een late shift had, dan zag je je kinderen niet die week, of maar tien minuutjes de volgende dag voor ze naar school vertrokken. We hebben er veel voor opgeofferd. Om nog maar te zwijgen van alle opleidingen die ik gevolgd heb in Duitsland. Met heel veel plezier, dat wel.”

“Je kreeg er ook veel voor terug. De fabriek was als een familie. In vakanties gingen we samen iets eten, bij problemen waren we er voor elkaar. De jeugd is anders. Zij zijn minder gemotiveerd.”

“Mijn zoontjes, van 8 en 11, dromen gelukkig niet van een toekomst in de auto-industrie. Daar zijn ze nog te jong voor. Wat mezelf betreft: ik weet nog niet goed wat ik nu ga doen. Maar als ik toch een idee moet geven: voor een kleinere onderneming werken, die niet alleen aan geld denkt, of misschien leerkracht worden, mijn vrouw achterna. Dan kan ik jonge gasten zoals ik er zelf een was, opleiden tot elektricien. En misschien een kleine oldtimer opknappen, als hobby.”

“Mijn oudste zoon wil profvoetballer worden. Zo'n carrière is moeilijk na te streven, besef ik, maar ik zal hem altijd steunen om voor zijn dromen te gaan. Ik zeg altijd: het belangrijkste is dat je met een glimlach naar je werk kunt vertrekken en zo ook weer kunt thuiskomen. Dat was bij mij de afgelopen maanden niet meer het geval. Heel vorige week werd ons de toegang tot de fabriek ontzegd, en voor de vergadering vrijdag werden we gefouilleerd. Alsof we dieven waren. Ik ben er helemaal kapot van.”

“Eerlijk gezegd, de auto-­industrie heeft geen toekomst meer in dit land.”

Andréas Contses: ‘Alles is in regels gegoten, we zijn robots geworden’

Ik woon op vier kilometer van de Audi-fabriek, in een gebouw dat mijn moeder kocht in Sint-Gillis in de jaren 1970 met het geld dat ze kreeg van de verzekering toen mijn vader stierf. Hij was mijnwerker in Charleroi en kwam om in een auto-ongeval.”

“Ik ben dus opgegroeid met de fabriek, met auto's. Ik ging er spelen, wandelde er tussen de nieuwe modellen. We hebben zelfs even in een appartement pal voor de site gewoond, voordat we verhuisden naar onze nieuwe woning. Uiteindelijk heeft de fabriek dat appartement opgekocht om uit te breiden. Dat voelde een beetje zoals mijn eigen gezin dat ook groter werd met de jaren: mijn collega's werden mijn familie. Meer nog, ik zie hen vaker en ken hen soms beter dan mijn eigen gezinsleden.”

“Maar dat veranderde: vroeger lachten we vaak samen, haalden we grappen uit aan de montageband. Vandaag kan dat niet meer. Alles is zo geoptimaliseerd dat niemand nog tijd heeft om met elkaar te praten, laat staan na te denken. Een vijs vastdraaien hier, een stuk vastmaken daar, álles is in regels gegoten. We zijn robots geworden. Die mentaliteit heeft de fabriek geen deugd gedaan.”

“Ook de politiek treft schuld. De mijnindustrie moest hier sluiten omdat de steenkool op was. Maar de auto-industrie is niet uitgeput. Audi stelt wereldwijd meer dan 90.000 mensen te werk.”

“Pas op, ik heb veel mooie herinneringen aan de fabriek. Als militant bij de vakbond heb ik mee gevochten voor verandering. Een voorbeeld: waar ik vroeger manueel een wiel moest optillen om het te bevestigen aan de carrosserie, komt het nu automatisch tevoorschijn op de hoogte van de as. En dan is er nog een machine die er vijf vijzen indraait nadat het in stelling is gebracht. Het had me mijn dubbele hernia uitgespaard, als dat er vroeger was geweest.”.

“Meer nog: dankzij mijn werk in de vakbond, kreeg iedere werknemer na 25 en 35 jaar dienst een feestje. Vroeger was dat vaker, maar kom. Dan gingen we eten, trakteerden hem op een horloge, een portefeuille. Ook met oudgedienden, mensen die eerder afvloeiden, houd ik contact. Dat wordt bijna onze toekomst. Zoals ik zei: een tweede familie.”