Botox is alomtegenwoordig: 'Maar je wil ook geen Kim Kardashian zijn'

Ze duiken op in de kaaienwijk, langs de Louizalaan en rondom Thurn & Taxis: medische centra waar je – soms voor een prikje – fronsrimpels of donkere wallen laat wegwerken. “Artsen verkopen het idee dat veroudering een ziekte is.”

“Ik moet er zelf nog aan wennen dat ik botox heb.” De 33-jarige Manon belde begin september met een vraag over hoofdpijn naar Faceland, een esthetische kliniek in de Koningswijk. Het Amsterdamse merk heeft filialen in Vlaamse steden. In Brussel zijn ze drie jaar open. “Ik kende de naam en wou advies inwinnen. Botox kan blijvende hoofdpijn mee verhelpen en ik had wat rimpeltjes op mijn voorhoofd. Ik mocht een uur na mijn telefoontje al langskomen. Ter plekke vroegen ze me of ik er nog even over wou nadenken of meteen een inspuiting wou. De arts liet me een fiche invullen met eventuele gevaren, maar het ging allemaal heel snel. De hele afspraak heeft nog geen halfuur geduurd. Alsof je een pak bananen gaat kopen.” Manon kreeg een tiental spuitjes in haar voorhoofd. “Je ziet daarna wat kleine vlekjes, zoals muggenbeten, maar na een uur zijn die weg.”

Manon is een zelfverklaarde Dansaertvlaming. Ze is single, haar situationship niet meegeteld, woont in het centrum en werkt als leerkracht in Anderlecht. “Ik schrik ervan hoeveel vriendinnen al botox hebben of erover nadenken. Zodra je het zelf hebt gedaan en weet hoe zo'n voorhoofd er de eerste dagen uitziet, merk je het meer,” zegt ze. Het gaat onder meer om single vrouwen van haar leeftijd, ziet Manon, maar ook gay mannen, jonge twintigers en zelfs enkele van haar tienerleerlingen. “Iedereen is ermee bezig, maar het mag zo weinig mogelijk opvallen. Je wil geen Kim Kardashian zijn,” zegt ze.

De medische wereld heeft die vraag goed begrepen. Het aanbod aan esthetische centra in Brussel blijft groeien. De hoofdstad telt naar verhouding het hoogste aantal plastisch chirurgen van ons land en de gespecialiseerde esthetisch artsen zijn hier al met bijna even veel als zij (lees ook p.14). Met dat aanbod groeit ook de vraag. Of was het omgekeerd? “Ik denk dat we er meer over nadenken omdat het zo toegankelijk en zichtbaar wordt,” zegt Manon. Marketing via Instagram en TikTok, huisartsen met eigen randpraktijken of schoonheidssalons die al eens een arts uitnodigen voor botoxparty's: het toont dat uiterlijk in Brussel meespeelt.

“Mensen vragen om natuurlijk ogende ingrepen die je zo min mogelijk ziet. Vaak wordt zo'n injectie niet geregistreerd, waardoor we geen duidelijke cijfers hebben. Maar het is niet omdat je het niet in het straatbeeld ziet, dat cosmetische ingrepen niet vaak gebeuren,” zegt sociologe Sanne Pieters (KU Leuven). Ze doet als doctoraatstudent onderzoek naar schoonheid en esthetische geneeskunde in Brussel. “De grote meerderheid van de mensen zal nooit zo'n ingreep laten doen, maar op sociale media zien we veel mensen die wél cosmetisch behandeld zijn. Dat kan de stap naar een ingreep verkleinen.”

Natuurlijke schoonheid

In hyperdivers Brussel meten we ons wel nog altijd aan uiteenlopende schoonheids­idealen, ziet Pieters in haar onderzoek. “Dat is interessant: het uit zich in een heel brede waaier aan vragen bij esthetische artsen.” Echte trends zijn moeilijk te herkennen. Valt wel op: niemand klopt aan bij zo'n arts om er onnatuurlijk uit te zien. “Iedereen streeft op zijn eigen manier naar een vorm van 'natuurlijke schoonheid'. Maar wat jij natuurlijk vindt, kan verschillen van wat je arts daarover denkt. Moet een lip natuurlijk gevormd zijn of ook gevuld met natuurlijke producten?”

Toch is de natuurlijke beweging in opmars. Zowel bij dertigers als Manon, die niet willen dat hun botox opvalt, als bij vijftigers die 'wat frisser' naar het werk of een feest willen. “Bij oudere vrouwen leeft meer schroom om het toe te geven. Men vindt het een exorbitante uitgave of hoopt dat mensen zeggen dat ze er uitgerust uitzien,” zegt Pieters.

Intussen evolueren de technieken razendsnel. “Hoe meer manieren er zijn om veroudering tegen te gaan, hoe beter mensen zich daarmee kunnen onderscheiden. Een paar jaar geleden waren hyaluronzuurfillers nog dé manier om je gezicht optisch te verjongen. Nu wordt al snel gesproken over een overfilled gezicht. Wie genoeg financiële middelen en kennis heeft, kiest voor iets nieuws of laat oude fillers weghalen.” Starten met esthetische geneeskunde is een levenslange investering, benadrukt Pieters. “Je stapt mee in het idee dat je controle kan winnen over je verouderingsproces.”

Dat beseft Manon. Ze liet al neusfillers zetten en denkt na over haar volgende prik. Dat heeft een prijskaartje: botox vraagt elke vier à zes maanden onderhoud. Kraaien­pootjes of een fronsrimpel wegprikken, kost zo'n 90 euro per keer. Voor lipfillers betaal je rond de 200 euro. Een volledig voorhoofd behandelen, begint vanaf 350 euro.

DNA van zalmen

Nieuwe technieken op de markt vragen dan weer meerdere sessies na elkaar. Drie behandelingen met Platelet-Rich-Plasma (PRP) kosten samen tot 1.000 euro. Het is wat men weleens de vampire facial noemt: een injectie met lichaamseigen bloedplasma moet de collageenproductie in de huid of nieuwe haargroei stimuleren. Van zulke zogenoemde biostimulatoren zijn er al meerdere op de markt. Ook polynucleotiden, afgeleid uit het DNA van zalmen, boosten je eigen collageenproductie.

“Die regeneratieve technieken verbeteren de huidkwaliteit progressief en trager. Ik werk zoveel mogelijk met lichaamseigen materiaal of groeifactoren,” zegt esthetisch arts Gunther Gijsen. Hij richtte anderhalf jaar geleden House of Glow op in Etterbeek. Je kan er onder meer terecht voor botox, PRP of bovengenoemd zalm-DNA, maar ook voor preventieve gezondheidschecks en ademhalingstherapie. Gijsen bereikt opvallend veel mannen, zo'n veertig procent van zijn patiënten, dikwijls uit de LGBTQI+-gemeenschap. Ruim de helft van zijn publiek is Nederlandstalig. “Als arts groei je mee met je cliënteel. In een stad trek je vaak een publiek aan dat op je lijkt.”

Zelf startte Gijsen zijn privépraktijk na een burn-out. “Ik werkte tijdens de covidcrisis als politiek adviseur. Daar miste ik het klinische werk en contact met patiënten, maar ik wou niet terug naar de klassieke huisartsgeneeskunde. Ik besloot twee dingen te combineren die ik graag doe: esthetisch werk en ademhalingstherapie,” zegt hij. Gijsens partner is overigens medeoprichter van yogastudio Yyoga in het stadscentrum. “Ik bereik mijn patiënten vooral via mond-tot-mondreclame. In mijn geval is dat vaker de typische Dansaertvlaming: de jonge, urban generatie die bezig is met een gezonde levensstijl en zelfzorg. Niet iedereen die hier komt ademen, gebruikt botox of omgekeerd. Het enige wat ik vraag, is dat men het ene of andere niet afkeurt. Dat lukt aardig.”

Is botox deel van de wellnesscultuur? “Bij de mensen die ik vooral zie, is het antwoord ja,” zegt Gijsen, die liever spreekt over lifestylegeneeskunde. “Het klinische gesprek met een gespecialiseerde arts blijft belangrijk. Zit iemand goed in zijn of haar vel? Heeft die een gezond lichaamsbeeld of is die er net slachtoffer van? Een injectie kan een toegevoegde waarde hebben voor iemands zelfbeeld, het is nooit het enige,” zegt Gijsen. “Alleen maar grotere lippen spuiten omdat het een modetrend is, daar zou ik niet goed van slapen.”

Gijsen merkt dat heteromannen het vaakst haarfillers wensen, waar de mannelijke LGBTQI+-gemeenschap sneller injecties vraagt in de vorm van brotox (botox voor mannen) of biostimulatoren. Zo goed als niemand merkt duidelijke verschillen op tussen Nederlandstalige of Franstalige patiënten en ook rond etniciteit ziet sociologe Pieters weinig verschillen. Volle lippen zouden wel een breed cliënteel aanspreken en in de Europese bubbel zijn veel jonge expats goed op de hoogte van de nieuwste producten.

In deze groeiende markt blijft het ijl balanceren tussen commercie en geneeskunde, zegt Pieters. “De meeste artsen doen hun best om patiënten tijdens consultaties zo eerlijk mogelijk te adviseren en durven wensen van patiënten te counteren. Toch verkopen ze allemaal het idee dat veroudering een ziekte is,” zegt ze. “Op biomedisch vlak is dat misschien waar, maar als je het cultureel doortrekt, kunnen mensen gaan denken dat ze de volledige controle over hun gezondheid kunnen nemen. Dat is niet zo. Gezondheid is net als zelfvertrouwen vaak ingebed in grotere patronen van ongelijkheid.”

Agisme of leeftijdsdiscriminatie speelt bijvoorbeeld meer voor vrouwen dan mannen, zegt ze. “Vrouwelijke eurocraten denken echt niet alleen uit zichzelf dat ze mooier zijn als ze jonger lijken. Maar, dat schoonheid je succes op de werkvloer of dating markt bepaalt, is een hardnekkige mythe die niet eenduidig klopt.”