Botox, cava en Russian lips: wildgroei aan esthetische geneeskunde in Brussel

Thalys-artsen, botoxfeestjes met schuimwijn, en beautysalons met anonieme buitenlandse dokters: de esthetische geneeskunde boomt in Brussel, mede dankzij agressieve wervingscampagnes op TikTok. De beroepsvereniging klaagt echter het gebrek aan controle en scholing aan. “Patiënten kunnen blind worden door slecht toegebrachte botox.”

Als jonge arts merk ik dat veel patiënten nog altijd meer geloofwaardigheid hechten aan oudere dokters, die misschien meer ervaring uitstralen. Een George Clooney-type, zeg maar. Als zo'n dokter dan nog eens uit Parijs komt, is het helemaal 'wauw'.” Louise Cuveele is net dertig en voltijds esthetisch arts in Elsene. Haar privépraktijk is nu een dik jaar open. Ze behandelt diverse patiënten vanaf halverwege de twintig tot tachtigplussers. Vaak komen die patiënten uit de Europese bubbel, op zoek naar een “frisser gezicht”. Als voormalig anesthesiste mag Cuveele geen chirurgische ingrepen uitvoeren, maar wel botox of andere injecties toedienen. “Aan Belgische universiteiten is er geen erkende specialisatie voor esthetische geneeskunde, dus moet je jezelf bijscholen. Ik doe dat aan privé-instituten.”

De verhalen over Franse George Clooney's hoort ze wel vaker, vooral als het foutloopt. “Die dokters hebben mooie Instagram-pagina's en zijn een keer of twee per maand in Brussel, maar dat zegt niets over hun ervaring. Een patiënt vertelde zelfs eens dat ze tot buiten had aangeschoven voor een Oost-Europese arts, die hier maar één week per jaar komt injecteren in een kliniek in de Louizawijk. Een mogelijk gevaar is dan dat die arts niet meer bereikbaar is in geval van complicaties.”

Precieze namen kennen of lossen de artsen die BRUZZ sprak niet, maar dat dit soort medisch toerisme in Brussel bestaat, weten ze wel. “Kleinere medische centra en schoonheidssalons voeren daarrond soms zeer agressieve marketing. Ze publiceren de buitenlandse artsen niet officieel online, maar zeggen het bijvoorbeeld tijdens consultaties met patiënten,” weet Moustapha Hamdi, diensthoofd plastische heelkunde in het UZ Brussel en het private Deltaziekenhuis van Chirec. Hij heeft zelf een privékliniek langs de Louizalaan en werkt soms in het Spaanse Marbella, en was vroeger voorzitter van de Koninklijke Belgische Vereniging voor Plastische, Reconstructieve en Esthetische Chirurgie (RBSPS). “Niet dat de Franse dokters betere chirurgen zijn dan de Belgische. Het enige voordeel dat ze bieden, is privacy.” En een beetje exclusiviteit. “Het is een hype,” zegt Hamdi.

Het gaat niet alleen om plastisch chirurgen, maar ook andere dokters of zelfs schoonheidsspecialisten zonder medische scholing. Die laatsten mogen in ons land helemaal geen ingrepen uitvoeren.

“Maar het gebeurt wel, en meer en meer sinds de covidcrisis,” zegt voorzitter Jean Hébrant van de Belgische vereniging voor esthetische geneeskunde (BVEG). Hij spreekt over artsen uit Frankrijk, Turkije, Colombia en Dubai, en schoonheidsspecialisten uit binnen- en buitenland. De BVEG kreeg sinds 2021 minstens tien klachten over schoonheidssalons in Brussel waar onwettig botox of andere injecties werden toegediend, bijvoorbeeld zonder arts. “Dat is zeker een onderschatting, want wij krijgen meestal pas een melding als er een medische fout is gemaakt,” zegt Hébrant. Zelf werkt hij in Namen. Hij stuurde twee klachten door naar het Brussels parket. “Er zijn enkele dossiers gekend over deze problematiek,” is de enige reactie daar.

Een ander fenomeen zijn zogenaamde botoxparty's, een Amerikaanse uitvinding die ook al in Vlaanderen opdook: met een glaasje cava erbij nodigt een groep vrienden thuis een arts uit om iedereen beurtelings een injectie te geven. “Dat gebeurt ook in Brussel,” zegt Moustapha Hamdi. Soms is het een beautysalon dat een arts uitnodigt. “Botox toedienen duurt maar een kwartiertje, maar dat is natuurlijk onwettig. Een dokter is verplicht om patiënten eerst te informeren tijdens een consultatie en hen de nodige bedenktijd te geven,” zegt Hébrant. Alcohol helpt niet bij zo'n nuchtere overweging.

Thalys-artsen

“Een buitenlandse vrouw geeft hier weleens opleidingen over botox aan schoonheidsspecialisten, die dat helemaal niet mogen toedienen,” zegt Moustapha Hamdi. “Ze geeft de locatie pas enkele uren op voorhand door en is een dag later weer weg.”

Op een gelijkaardige manier is de BVEG alert voor een opleidingscentrum in de Regentstraat, geleid door een Roemeense onderneemster. In Molenbeek geeft McKenzy Beauty dan weer lessen om zelf schoonheidsspecialist te worden. Op de website vind je onder meer een cursus 'Russian lips' om de contouren van iemands lippen op te spuiten tot een hartvorm. De techniek is populair in Oost-Europa en Rusland, maar het gebeurt met een injectie van hyaluronzuur en moet dus door een arts gebeuren. Bij McKenzy Beauty kan je na vier lesuren, en 1.200 euro inschrijvingsgeld, zelf met een naald en eerste kit fillers aan de slag. BRUZZ kon de vermelde centra niet bereiken voor commentaar.

Dat zijn de verhalen. Toch zijn harde klachten zeldzaam. De Orde van Artsen krijgt er nauwelijks binnen en bij medische fouten wordt vaker een schikking getroffen dan dat de zaak het parket bereikt, zeggen artsen die BRUZZ sprak. Is het dan wel zo riskant? “Natuurlijk kan het misgaan. Fillers kunnen infecties veroorzaken en zelfs huidnecrose, afgestorven huid. Wie botox slecht toedient, kan iemands gezicht asymmetrisch trekken. In de ergste gevallen worden patiënten blind,” zegt UZ-chirurg Hamdi. Bij grotere ingrepen door buitenlandse chirurgen is dan weer amper opvolging. “Ik heb al vaker buikwandcorrecties of borstvergrotingen gecorrigeerd die slecht waren uitgevoerd in kleinere Brusselse centra, maar waar de arts alweer naar Frankrijk was vertrokken,” zegt Hamdi.

Een van de klinieken waar zulke buitenlandse dokters al eens passeren, is volgens hem het Churchill Aesthetics Center in Ukkel. Dat werd in 2007 opgericht door een Franse plastisch chirurg, die al jaren in Linkebeek woont, maar heeft weinig eigen personeel. Het is eerder een open kabinet waar specialisten zoals dermatologen, cardiologen en chirurgen eigen patiënten ontvangen. Ook buitenlandse namen, die er niet voltijds werken. Op de website zijn alle artsen wel degelijk aangesloten bij het Riziv en dus erkend in België. Maar wat tijdens consultaties gezegd wordt, is moeilijk te controleren. De oprichter en zijn secretariaat reageerden niet op onze vragen. Via sociale media promoot de kliniek dokters die zichtbaar enkele George Clooney-hokjes afvinken.

“Ik noem dat Thalys-artsen,” zegt Jean Hébrant van de BVEG over de pendelaars tussen Brussel en Parijs. “Franse artsen mogen in ons land alleen medische ingrepen uitvoeren als ze aangesloten zijn bij de Orde der Artsen, maar sommigen doen het wel degelijk zonder. Wat in Brussel gebeurt, zal de Franse fiscus nooit weten.” Het gaat volgens hem niet enkel om injecties, maar ook liposucties, waar in Frankrijk andere regels voor gelden. “Bovendien zijn er meer esthetisch artsen in Frankrijk dan in België,” benadrukt Hébrant. Mocht Frankrijk het aantal toegelaten studenten voor die specialisatie beperken, wat volgens hem op tafel ligt, kan de doorstroom naar Brussel nog groeien.

Dat terwijl Brussel nu al zestig esthetische artsen telt bij de BVEG: de meesten in Ukkel, Elsene of de Woluwes. Het gaat dan om artsen die een erkende opleiding hebben gevolgd om injecties te spuiten, bijvoorbeeld in Frankrijk, Nederland of bij een farmaceutische producent. Huisartsen of specialisten die in bijberoep botox spuiten, zijn daar nog niet bijgeteld.

Chirurgische ingrepen blijven bovendien voorbehouden voor plastisch chirurgen of specialisten in hun eigen vakgebied. Een oogarts mag bijvoorbeeld ooglidcorrecties uitvoeren, een neus-keel-oorarts neusoperaties, enzovoort. Ook zij zijn goed vertegenwoordigd in Brussel: het Riziv telt 58 plastisch chirurgen in Brussel, ofwel meer dan 4,6 chirurgen per 100.000 inwoners. Ter vergelijking, in heel België zijn minder dan drie plastisch chirurgen voorhanden per 100.000 inwoners.
Voor de dermatologen geldt hetzelfde: Brussel heeft er ruim twaalf per 100.000 inwoners, de rest van België minder dan acht. De opmars van botox en injectables is dan misschien in het hele land aan de gang, het aantal artsen dat de producten mag toedienen ligt in de hoofdstad naar verhouding dus een pak hoger dan in de rest van het land. Het Riziv heeft geen zicht op het aantal uitgevoerde behandelingen in Brussel of op het aantal nieuwe privépraktijken.

Lucratief

Ook bij patiënten is de cosmetische markt niet beperkt tot Belgen, zo blijkt in Brusselse centra. “Ik heb veel klanten uit Noord-Frankrijk omdat ik mijn Instagram- en TikTok-marketing daarop afstem,” zegt Hafsa Khomsi El Haddad van Relife Clinic Therapy aan de Akenkaai. Het beautysalon is vorig jaar opgericht en telt volgens de Vilvoordse zaakvoerster vier zelfstandige artsen en verpleegkundigen. Ze noemt hun namen of Riziv-nummers niet, online vind je die evenmin. Dat is ook zo in andere schoonheidscentra in Brussel. “Omdat artsen geen reclame mogen maken voor hun ingrepen, doe ik dat voor hen,” zegt Khomsi El Haddad. Zelf heeft de jonge vrouw geen medisch diploma op zak. “Ik ben onderneemster,” zegt ze. Op hetzelfde adres heeft haar vader een poetsbedrijf geregistreerd en haar broer een opleidingscentrum voor jongeren. Het oogt wat anoniem, maar er zijn geen klachten bekend tegen deze kliniek. De prijzen zijn marktconform.

“Als esthetisch arts is het moeilijk om je eigen patiëntenbestand op te bouwen. Ik moest van nul beginnen,” zegt een arts met praktijk in Thurn & Taxis, die na drie jaar nog geen winst boekt. Zij was vroeger gynaecologe, maar besloot uit onvrede met de wachten en werkdruk in haar vroeger ziekenhuis voltijds voor esthetische geneeskunde te gaan. De flexibiliteit spreekt trouwens wel meer jonge dokters aan: Louise Cuveele gooide het roer om tijdens haar assistentschap. “Ik had vooral een drang naar autonomie. Ik draai nu niet minder uren in mijn eigen zaak dan in een ziekenhuis, maar haal er wel meer voldoening uit.”
Huisartsen kiezen dan weer graag voor esthetisch werk als bijverdienste. “Het is manueel en artistieker dan een intellectuele consultatie,” zegt Ophélie Brouckaert van praktijk Lumen in het centrum. Ze werkt daar nu twee dagen per week, de overige tijd blijft ze huisarts. “Het is relaxter werken. In een uur als huisarts moet ik al snel vier consultaties plannen, als esthetisch arts is niets écht dringend.”

Brouckaert werft geen patiënten via haar groepspraktijk (Spectrum), zegt ze, maar legt er wel een flyer in de wachtzaal. Ook andere artsen noemen marketing tricky. Louise Cuveele baat haar praktijk uit met haar vriend Jef De Smet, die zelf geen arts, maar ingenieur is. Het koppel gebruikt vooral Instagram, heeft een hippe website met gele, ronde letters en speelt Biscuit, hun Coton de Tuléar-hond, uit als mascotte. Ze dromen al van een tweede pand. “Maar kwaliteit en vertrouwen staat voor mij boven kwantiteit. Als patiënten onrealistische verwachtingen hebben, leg ik hen dat eerlijk uit en bespreken we samen hoe we tot een realistisch resultaat kunnen komen,” zegt Cuveele.

Bij grotere spelers, zoals Faceland in de Koningswijk, is dat vaak minder een bezwaar. “Ze zijn niet goedkoper, maar werken veel sneller. Waar wij één patiënt zien in een uur, zien zij er vier,” zegt een andere arts aan BRUZZ. Faceland was niet bereikbaar voor een reactie.

Hoelang kan die opmars nog duren? “Ik zie de vraag nog wel een tijd toenemen. Esthetische geneeskunde is niet langer voor de elite en dat vind ik niet slecht. Sommige patiënten halen er belangrijk zelfvertrouwen uit,” zegt Moustapha Hamdi van het UZ Brussel. “We moeten wel af van het idee dat botox alles zal of kan oplossen. Anti-aginggeneeskunde gaat veel breder: het begint bij gezonde voeding, beweging, voldoende slaap en water.” Hoe meer artsen de overstap maken naar een esthetische praktijk, hoe groter bovendien het tekort in de reguliere geneeskunde.

Met een erkende opleiding zoals in Frankrijk vermijd je dat,” vindt Jean Hébrant van de BVEG, want dat verhoogt de controle. “Ik stel alleen vast dat het geen prioriteit is van de politiek of andere artsen. Technieken die twee jaar geleden zijn gekeurd door de Hoge Gezondheidsraad, zijn nu alweer ingehaald. Trends raken uit de mode en we weten niet hoe de consistentie van huidige lipfillers over vijf jaar zal evolueren. Ik vind het moreel niet meer te verantwoorden.”

Correctie: De klacht van de BVEG tegen de uitbaatster van het schoonheidssalon in de Regenstraat blijkt ongegrond. Dat laat de uitbaatster zelf weten. "Ik geef enkel opleidingen rond permanente make-up, niet rond botox of injecties," zegt de vrouw aan onze redactie. In de geprinte versie van dit artikel is haar reactie nog niet verwerkt.