'Zet busje in voor opsporing tuberculose bij daklozen'

Een medisch busje, met een longscanner aan boord, staat klaar om tuberculose bij kwetsbare groepen in Brussel te detecteren. Maar bij gebrek aan nieuwe Brusselse regering is er geen budget voor zo'n mobiele screening.

Tuberculose, een van de gevaarlijkste infectieziektes die overgedragen wordt via de lucht, is een beperkt, maar nog steeds sluimerend gevaar in Brussel. "Het aantal besmettingen ging de voorbije tien à vijftien jaar in dalende lijn en lijkt recentelijk gestabiliseerd. Maar helemaal weg is tbc niet en dat is eigenlijk ook nog nooit het geval geweest", zegt Wouter Arrazola de Oñate, vandaag op Wereldtuberculosedag. Hij is directeur volksgezondheid bij de Vereniging Respiratoire Gezondheid en Tuberculose (VRGT).

Vooral voor kwetsbare groepen in de grootstad, zoals daklozen, drugsverslaafden, vluchtelingen en arme gezinnen, ligt het risico op een tuberculose-besmetting relatief hoog. "Tbc is op de eerste plaats een armoedegerelateerde ziekte", benadrukt de arts. "Er is sprake van een stagnatie van het aantal besmettingen, maar we moeten de druk hoog blijven zetten en alle kleine brandjes blussen om een uitbraak te vermijden. De forse stijging van de dakloosheid in Brussel baart me toch zorgen. Er is iets aan het broeien."

Verborgen besmettingen

Volgens de recentste officiële cijfers werden er in Brussel 264 nieuwe gevallen van tuberculose vastgesteld in 2023, dus gemiddeld bijna 1 geval per dag. Dat is ongeveer 30 procent van alle Belgische gevallen (869 dossiers). In verhouding tot de bevolking komt tbc in Brussel drie tot vier keer meer voor dan in heel België en dat is al jaren zo.

"We vermoeden evenwel sterk dat we niet alle tbc-gevallen ontdekken. Dat heeft tot gevolg dat er in die gevallen ook geen 'contact tracing' - wat we allemaal nog uit de coronacrisis kennen - mogelijk is om verspreiding te tegen te gaan", zegt Arrazola de Oñate.

Het is moeilijk een exact beeld te krijgen over de beleidsinspanningen tegen tbc in Brussel, omdat dit versnipperd verloopt via de gemeenschappen (Vlaanderen en federatie Wallonië-Brussel) en Vivalis, de administratie van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie (GGC). Arrozola de Oñate stelt evenwel op terrein vast dat de opsporing veel beter zou kunnen met relatief beperkte bijkomende investeringen in de ordegrootte van 300.000 tot 400.000 euro.

"Helaas blijft het bij woorden en worden er geen concrete budgetten toegewezen. Het ontbreken van een Brusselse regering blokkeert de zaken nog meer", zegt de expert volksgezondheid. "Brussel doet minder in vergelijking met andere grootsteden in het buitenland. We vragen ook al bijna twintig jaar een nationaal tuberculoseplan."

Bus

Een concreet voorstel is om de VRGT-bus voor mobiele screening niet alleen in Vlaanderen, maar ook in Brussel systematisch in te zetten. Het gaat om een kleine vrachtwagen met een digitaal apparaat voor longfoto's aan boord. Een eerder pilootproject in Antwerpen en Brussel toonde aan dat op die manier moeilijk bereikbare groepen toch opgevolgd kunnen worden.

"Als we met zo'n bus in Brussel kunnen rondrijden, gaan we niet alleen de nieuwe gevallen sneller detecteren, het zou ook de drempel verlagen voor de tbc-patiënten die we behandelen. Die zijn niet altijd even makkelijk terug te vinden. In een groot aantal gevallen is er sprake van onstabiele huisvesting."

Ook in andere Europese landen worden gelijkaardige 'tbc-bussen' ingezet om op een efficiëntere manier kwetsbare doelgroepen te bereiken.

Europese ziekte

Wordt tbc naar de hoofdstad via asielzoekers geïmporteerd uit het buitenland? "Dat is maar deels zo", antwoordt Arrazola de Oñate. "Asielzoekers en vluchtelingen zijn goed voor circa 20 procent van de geregistreerde besmettingen. Dat wil dus zeggen dat 80 procent vastgesteld wordt bij Belgische inwoners. Tbc heeft veel meer te maken met sociaal-economisch achterstelling dan met recente immigratie. Wat ook vaak vergeten wordt: tuberculose is historisch gezien geen tropische ziekte, maar een Europese."

Naast het inzetten van de tbc-bus pleit de VRGT ook voor een specifieke opleiding voor huisartsen en eerstelijnszorgmedewerkers. Arrazola de Oñate: "Omdat tuberculose relatief zeldzaam is, worden in de eerstelijnszorg de symptomen vaak niet in verband gebracht met tbc, met een verkeerde diagnose tot gevolg. Een longfoto bij ons aanvragen kan overigens gratis voor risicogroepen."

Het grote publiek dat de metro of tram neemt, hoeft weinig te vrezen. "De besmettelijkheid ligt veel lager dan Covid. Je moet echt al uren samen in een slecht verlichte en verluchte ruimte met een tbc-patiënt zitten om besmet te raken met de bacterie. Bovendien leidt 90 procent van de besmettingen nooit tot tbc", stelt de arts gerust.