Medische centra in Brussel lichten het Riziv op via spookconsultaties

In minstens twee medische centra in Brussel worden persoonsgegevens van patiënten gebruikt om doktersprestaties aan te rekenen die nooit hebben plaatsgevonden. Mogelijk is dit nog maar het topje van de ijsberg. “Het systeem vraagt om misbruik.”

Op 20 september 2023 gaat Bernard* naar het AB Maison Médicale aan Sint-Guido in Anderlecht, voor een bloed­afname. “Normaal laat ik dat aan de Louizalaan doen, vlak bij mijn werk. Maar omdat ik een nieuwe job heb in de buurt van Anderlecht, viel mijn oog op het AB Maison Médicale, dat met hetzelfde lab samenwerkt als dat centrum aan de Louizalaan.”

Dat lab haalde de bloedstalen op en analyseerde ze in eigen huis. Alleen de afname gebeurde in Anderlecht, en dat ging meteen vreemd van start. “Ik moest tien euro cash betalen,” zegt Bernard, “Bancontact of Payconiq ging echt niet, ik ben naar een automaat moeten gaan.” Vervolgens nam een verpleger bloed af.

Een jaar later zag Bernard op ‘Mijn CM’ dat de mutualiteit 110 euro had betaald voor de analyse van dat bloedstaal. Maar hij zag nog veel meer. “Er werden door mijn zorginstelling visites terugbetaald aan dokters die op hetzelfde adres een praktijk delen, zonder dat ik die ooit bezocht heb,” zegt Bernard. “Soms meerdere per maand.”

Tussen oktober 2023 en oktober 2024 heeft de CM zo 21 ‘raadplegingen en huisbezoeken’ terugbetaald op naam van zes artsen, samen goed voor 265 euro. Dat blijkt uit documenten die BRUZZ kon inkijken. Die artsen zijn allemaal verbonden aan de praktijk in Anderlecht. De ene consultatie volgt soms enkele dagen op de andere. “Maar ik heb die artsen nooit gezien,” zegt Bernard. “Ik heb daar één keer bloed laten afnemen, dat is alles.

Waarom zou ik daar ook naartoe gaan, en dan nog zo vaak na elkaar? Mijn huisarts zit in Halle*, waar ik woon. En tijdens een van die zogezegde raadplegingen zat ik zelfs in Zwitserland.” Een hotelboeking in Montreux bevestigt dat.

Er werden zelfs prestaties aangerekend in de periode vóór Bernard er bloed liet afnemen. Een arts kan immers tot twee jaar na datum nog een prestatie ingeven in het systeem. In totaal gaat het om maar liefst 33 betalingen door de mutualiteit, goed voor een bedrag van 424 euro.
Bernard diende een klacht in bij de CM, het Rijksinstituut voor ziekte- en invaliditeitsverzekering (Riziv) en de Orde der Artsen. Die instanties zeiden hem het voorval te onderzoeken. De lokale politie zei dan weer dat dat haar bevoegdheid niet is.

Misbruik rijksregisternummer

Vermoedelijk werden Bernards rijksregisternummer en andere identiteitsgegevens gebruikt, die hij daar via die bloedafname had achtergelaten. Met die gegevens werden prestaties ingegeven, waarna de verloning ervan werd teruggevorderd via het derdebetalerssysteem.

Waar je vroeger als patiënt eerst de volle pot moest betalen (bijvoorbeeld 30 euro) om daarna geld terug te krijgen van de mutualiteit (25 euro), hanteren die ziekenfondsen sinds 1 januari 2022 een derdebetalerssyteem voor iedereen. Dat wil zeggen dat je nu als patiënt tijdens de consultatie enkel nog die 5 euro moet betalen, de overige 25 euro krijgt de arts rechtstreeks van het ziekenfonds, dat het dan weer van het Riziv krijgt. Dat leidt tot een toegankelijkere zorg.

“Prestaties invoeren is heel makkelijk,” zegt huisarts Lisa*, die op onze vraag de terugbetalingen mee analyseerde. “Zodra je identiteitskaart in ons systeem zit, kan ik zelfs doen alsof ik je elke dag gezien heb en evenveel prestaties aanrekenen.”

Daar staat geen enkel bewijsstuk tegenover. “Het remgeld kan zogezegd cash geïnd zijn, of ik kan als arts kiezen om geen remgeld te vragen,” zegt Lisa. Een handtekening van de patiënt is al helemaal niet aan de orde.

De artsen die bij Bernard valse prestaties hebben aangerekend, zijn nog in andere centra actief: in het AB Maison Médicale aan het Oude Afspanningsplein in Jette, de Polykliniek Graindor in Anderlecht en in het Maison Médicale Family in de Mettewielaan in Molenbeek.

Zes nooit uitgevoerde prestaties

Bernard vroeg een kennis, van wie hij wist dat hij met zijn zoon naar een kinesist in het medisch centrum in Molenbeek ging, of ook hij onterecht gefactureerde prestaties terugvond op het overzicht van zijn mutualiteit.

Dat bleek zo te zijn. “Normaal zou ik nooit bij die kinesist of dat centrum zijn uitgekomen,” zegt Marc*. “Haar naam is online nergens terug te vinden. Maar ze stond vermeld in een lijst die we mee­kregen van school. En zij was de enige die nog plaats had.”

Marcs zoon ging een paar keer langs en alles verliep normaal. Tot ook hij na een tijdje via zijn mutualiteit merkte dat prestaties vergoed werden aan twee artsen, artsen die hij nooit gezien had. Artsen die zich nooit aan hem hadden voorgesteld.

Op naam van die twee artsen, van wie er één ook voorkomt in het verhaal van Bernard, werd voor 180 euro gefactureerd aan het Riziv, geïnd via zes, nooit uitgevoerde prestaties. “Mijn zoon is alleen bij die kinesist langs geweest,” zegt Marc stellig. “Nooit was er een dokter zelfs maar in dezelfde kamer.” Hij heeft daartoe een verklaring op eed ingediend bij zijn ziekenfonds.

Ook tussen de Google-reviews van de centra staat af en toe een gelijkaardig verhaal. “Vraag de facturen op bij je mutualiteit en je zult verrast staan,” staat er te lezen. Een andere constante is de weinig professionele dienstverlening, alsof men geen klanten wil.

Site met stockfoto’s

De artsen in kwestie zijn bijna allemaal van buitenlandse, meestal Centraal-­Afrikaanse origine. Waar ze hun opleiding hebben genoten, is niet duidelijk, maar ze zijn door het Riziv erkend en geconventioneerd. Het grote merendeel is geen huisarts, wel basisarts, de extra opleiding van drie jaar hebben ze (nog) niet gevolgd. Zij krijgen slechts 12,85 euro terug van de mutualiteit, en niet de 25 euro die een huisarts terugkrijgt voor een raadpleging.

Dat een groep artsen pendelt tussen vier gezondheidscentra is opmerkelijk. Maar de centra hebben nog iets gemeen: zaakvoerder Mounir Hahati. Over de man is zo goed als niks te vinden, al is hij zeker geen zorgverlener. Behalve de medische centra runt hij ook een taxibedrijf en bouwt zijn Maison Médicale Family in Molenbeek voort op een eerdere vennootschap van hem, die handelde in wagens, immobiliën en witgoed.

Dat Maison Médicale Family en het centrum in de Graindorlaan gebruiken Gmail-adressen. Op hun websites staan stockfoto’s, die ook opduiken op de websites van een Turkse kliniek, een firma in tandartsstoelen en een onderhoudsfirma voor marmeren vloeren – en dus geen getrouw beeld geven van de kliniek zelf. Er is weinig tot geen informatie te vinden over de daar werkende artsen, er worden zelfs geen namen genoemd. Via de zorgzoekmachine Rosa.be vind je uiteindelijk wel wie er werkt. Maar verder is op het net nauwelijks iets te vinden over deze artsen.

Uiteindelijk kreeg BRUZZ toch een arts aan de lijn die in het dossier van Bernard minstens zes keer onterecht vermeld wordt als terugbetaalde zorgverlener. “Ik ben daar niet van op de hoogte,” zegt arts Rebecca*. “Ik hou mij enkel bezig met de consultaties. Het secretariaat voert de prestaties in op basis van de planning, en regelt de rest. Het geld van de mutualiteiten wordt op de rekening van het medisch centrum gestort. Ikzelf word per uur betaald. Als artsen voeren wij geen controle uit op wat er aangerekend wordt.”

Een vergissing

We probeerden meermaals zaakvoerder Mounir Hahati telefonisch te bereiken, zonder succes. Uiteindelijk antwoordde zijn medisch centrum in Molenbeek via mail. Daarin verklaart ‘de directie’ dat het om een vergissing gaat. “Het gaat om een geïsoleerd geval van drie consultaties die bij één patiënt verkeerdelijk zijn aangerekend, waarvan het geld al aan de mutualiteit werd terugbetaald,” klinkt het. “Er zijn bepaalde zaken in het medisch centrum die aan de controle van de directie ontsnappen. We denken dat de fouten tijdens de opleiding van stagiairs en secretariaatsmedewerkers gemaakt werden. Patiënten werden als voorbeeld gebruikt, om te laten zien hoe de software werkt. Die consultaties moeten zijn gevalideerd in plaats van geannuleerd.”

Op de tegenwerping dat het niet om drie, maar om negenendertig prestaties gaat, verspreid over twee casussen en evenveel medische centra, die op verschillende data tijdens het jaar werden ingegeven en terugbetaald, en dat op naam van meerdere artsen, kwam geen reactie.

Zowel arts als directie wijst naar het secretariaat. Of dat klopt, kan BRUZZ niet nagaan. “Ik denk dat een secretariaat moeilijk kan frauderen zonder medeweten van de arts,” zegt huisarts Lisa. De prestaties boeken, gebeurt immers via de account van de arts, en die arts moet detailinfo aanleveren voor de facturatie.

Rebecca neemt alvast maatregelen. “Ik schrijf de Orde der Artsen en het Riziv aan. Het is mijn verantwoordelijkheid, mijn naam wordt hier gebruikt.” Ze geeft nog mee dat ze sinds januari niet meer in de Sint-Guidostraat werkt.

Ook in de mail van ‘de directie’ geeft men aan dat Mounir Hahati niet langer verbonden is aan dat centrum. Dat klopt. Sinds 2 augustus 2024 heeft hij die zaak, en die in Jette, overgelaten aan een nieuwe bestuurder. De relevantie hiervan is beperkt: het gros van de foutief aangerekende consultaties in Anderlecht werd voor 2 augustus ingevoerd. En er is nog altijd zijn andere praktijk in Molenbeek, waar ook foutief gefactureerd werd.

De ijsberg

Zijn Bernard en Marc de enige bij wie op het rijksregisternummer valse prestaties werden ingevoerd? Dat lijkt volgens Bernard onwaarschijnlijk. “Ik vermoed dat het op grote schaal gebeurt, waardoor er mogelijk duizenden slachtoffers zijn, waarbij miljoenen euro’s op illegale wijze verdiend wordt,” zegt Bernard.

Gaat het echt om misbruik van de derdebetalersregeling, dan zou dat ook niet de eerste keer zijn. In april kwam aan het licht dat een tandarts uit Maasmechelen het Riziv voor 200.000 euro had opgelicht, door terugbetalingen te innen van tand­protheses die hij nooit geplaatst heeft. Die zogezegde patiënten waren helemaal niet op de hoogte, net zoals de getuigen in dit verhaal eerst nergens van wisten.

Het is maar omdat de christelijke mutualiteit sinds kort via ‘Mijn CM’ laat zien wat aan de zorgverstrekkers wordt terugbetaald, dat Bernard de onterechte facturen heeft opgemerkt. “Sinds ik het gemeld heb, is het wel gestopt,” zegt hij. “Maar wat als ik niets had gezien en gemeld?”

Ook huisarts Lisa is ervan overtuigd dat er vaak onterecht diensten worden aangerekend. “Je kan als arts nu allerlei prestaties toevoegen, bijvoorbeeld een cardiogram voor 17 euro extra, of een telefonisch consult van 11 euro. Maar wanneer is een telefoontje een telefonisch consult? Artsen kunnen daar heel makkelijk misbruik van maken. Er zijn veel meer mogelijkheden dan pakweg tien jaar geleden.”

Daar lijkt nauwelijks een veiligheid op te zitten. Weliswaar wordt een prestatie soms naar de e-box – de elektronische brievenbus voor overheidspost – van een patiënt gestuurd. “Maar ook dat kan ik afvinken,” zegt Lisa. “Het systeem vraagt gewoon om misbruik.”

En dat is niet zonder gevolg. Door onterecht geïnde verstrekkingen zijn er minder beschikbare middelen voor noodzakelijke zorg. Anders gezegd: het geld dat naar een fraudeur gaat, gaat niet naar de behandeling van een patiënt die het nodig heeft.

(*) Dit zijn schuilnamen. Ook sommige plaatsnamen werden veranderd.