RSZ gaat gebouw verwarmen met het water van de Zenne

Een primeur voor Brussel. De Rijksdienst voor de Sociale Zekerheid (RSZ) gaat zijn gebouw verwarmen met water van de ondergrondse Zenne. Die loopt namelijk vlak onder het hoofdkantoor aan het Zuidstation door. “Het water wordt hierdoor gemiddeld slechts 0,1 graad kouder.”

Om de kantoren duurzaam te verwarmen schakelt de rijksdienst over van aardgas naar warmtepompen. Maar die zullen geen warmte uit de lucht halen, maar uit de ondergrondse Zenne.

“We wilden onze verwarming verduurzamen, maar stootten daarbij op een aantal obstakels. Zo beschikken wij niet over genoeg dakoppervlakte om alles op zonne-energie te kunnen verwarmen. Dat zou maar voor vijf procent van onze energiebehoefte kunnen instaan”, zo legt Koen Snyders uit, Administrateur-Generaal van de Rijksdienst voor de Sociale Zekerheid (RSZ).

“Ook de traditionele luchtwarmtepompen zouden niet volstaan, de leverancier kon maar voor 90 procent van de tijd garanderen dat ze voldoende warmte leveren.”

In samenwerking met het Franse energieconcern Veolia werkte de RSZ een opvallende oplossing uit. De RSZ haalt de benodigde warmt uit het water van de Zenne, die onder het kantoorgebouw en het Zuidstation door loopt.

Geen grote graafwerken

“De Zenne stroomt in een ruime koker naast onze kelder, waar zich nu al een verwarmingsinstallatie bevindt. We moeten dus geen grote graafwerken of verbouwingen doen om dit systeem op poten te zetten", zo legt Snyders uit.

“Het idee kregen we door fel gestegen gasprijzen door de oorlog in Oekraïne. De federale overheid vroeg toen aan alle diensten om een inspanning te doen om onze afhankelijkheid van gas te verminderen. En daarop zijn wij beginnen nadenken. Onze technische dienst heeft daarop samen met Veolia een aantal studies gedaan, waarop bleek dat dit een haalbare piste is.”

“Veolia levert de pompen en garandeert ons dat we tot –7 graden overdag als buitentemperatuur, het hele gebouw op 20 tot 21 graden kunnen houden. Min 7, dat is vrij uitzonderlijk in Brussel. Maar het systeem moet zich nog bewijzen in de praktijk, daarom behouden we onze oude gasketel als back-up. Zo kunnen we ook bij een technisch defect nog overschakelen."

Afvalwater

Maar Snyders heeft het volste vertrouwen in het duurzame verwarmingssysteem. “De technologie is helemaal niet nieuw. Warmtepompen worden al veelvuldig gebruikt. Allen het gebruik van een natuurlijke waterloop is bij mijn weten ongebruikelijk. Maar Veolia heeft wel veel ervaring met het gebruik van afvalwater voor verwarming, al zijn die waterstromen doorgaans een stuk warmer.”

Elk gebruik van een rivier kan een impact hebben op het milieu. “Leefmilieu Brussel was daar aanvankelijk bezorgd over", geeft Snyders toe. "Maar door alle menselijke activiteit is de Zenne ter plaatse eerder te warm voor de biodiversiteit. Onze ingreep zorgt net voor een lichte afkoeling van de Zenne, met gemiddeld 0,1 graad. Dat komt omdat we maar 0,3 procent van het debiet ter plaatse inzetten voor onze verwarming.”

Gekoeld water

Leefmilieu Brussel laat in een reactie aan BRUZZ weten dat het project een vergunning heeft gekregen omdat er "alleen gekoeld water zal worden teruggepompt naar de Zenne. Warm water opnieuw injecteren zou schadelijk zijn voor het milieu, aangezien dat minder opgeloste zuurstof bevat dan koud water.”

Leefmilieu Brussel zal de temperatuur van de overwelfde rivier goed in de gaten houden. “Met deze recente technologie moet voorzichtig worden omgesprongen. Het is belangrijk om het biologisch evenwicht van de Zenne niet te verstoren. De laatste monitoring toont namelijk aan dat een tiental soorten aanwezig zijn in de Zenne met stabiele of zelfs stijgende populaties, wat goed nieuws is.

Het RSZ-project is zo ontworpen dat het geen impact heeft op vissen en is gevalideerd door experts", zo verzekert de gewestelijke instantie.

Snyders is dan ook tevreden dat zijn dienst op een originele manier verduurzaamt. “Wij willen graag een voorbeeld zijn voor andere bedrijven en organisaties in Brussel. Want verduurzamen is niet gemakkelijk in een stedelijke context."

“We zijn nu gestart met de werkzaamheden. Als alles volgens plan verloopt starten we eind februari of begin maart met verwarmen aan de hand van de Zenne.”