Tinne Van der Straeten: ‘Elke dag oorlog met MR? Dan is het maar zo'

“De manier waarop Bouchez te werk gaat, is niet alleen riskant voor Brussel, maar ook voor het samenleven tussen Nederlandstaligen en Franstaligen in heel België.” In opmerkelijk harde bewoordingen haalt federaal minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen) uit naar de Franstalige liberalen en naar de andere Vlaamse partijen die “moeilijk over de eigen schaduw heen kunnen stappen.”

Het kabinet van minister Tinne Van der Straeten (Groen) aan de Kruidtuinlaan oogt verlaten. De federale regering is in lopende zaken en neemt daarom geen nieuwe beslissingen meer. Toch moet Van der Straeten nog over een zwaar dossier onderhandelen: groen licht krijgen van de Europese Commissie voor de staatssteun aan Engie. “Zonder die goedkeuring, komt de heropstart van de twee kerncentrales in september en november volgend jaar in het gedrang.”

Van der Straeten is intussen wel al aan het opruimen in haar kabinet. “Al ben ik halverwege gestopt,” zegt ze. “Ik denk dat ik hier nog wel eventjes zit.” Ze toont een antiek ogend kastje, dat tjokvol notitieboekjes zit. Het zijn, onder meer, dikke Japanse schriftjes van 365 pagina’s. “Eén pagina voor elke dag,” zegt de minister, “maar ik had ze vaak al in enkele weken vol geschreven. Ze vormen mijn persoonlijke archief. Als ik de deur achter me dichttrek, neem ik die mee.”

De formatie in Brussel zit muurvast. Hoe kijkt u – als onderhandelaar in de tweede lijn – naar de situatie?
Tinne Van der Straeten: Mijn hart bloedt. Wij worden als inwoners van Brussel in de tang genomen door een saboteur uit Mons. Ik kan het niet anders zeggen. We kregen in 2019 een regering nadat mensen op straat waren gekomen om te zeggen dat het gedaan moest zijn met die vuile en verkeersonveilige stad. Er is een regering gekomen die stadslucht proper heeft gemaakt, en de zone dertig heeft ingevoerd. En dan komt een brulboei zeggen dat het afgelopen moet zijn.

En dus stopte Elke Van den Brandt als formateur.
Van der Straeten: MR-voorzitter Georges-Louis Bouchez zegt tegen de Nederlandstaligen: (theatraal) ‘Wie zijn jullie eigenlijk?’ En de Franstalige partijen beslissen dan vervolgens om via het parlement de grootste Nederlandstalige partij en hun toekomstig coalitiepartner buitenspel te zetten.

Maar is Bouchez er zich van bewust dat hetzelfde kan gebeuren in het federale parlement? Ook de Vlamingen kunnen in dat parlement zeggen tegen de Franstaligen: ‘Wie zijn jullie eigenlijk?’ De volgende stap is dat de Vlamingen in het federale parlement bijvoorbeeld Beliris afschaffen (het federaal hoofdstedelijk fonds, goed voor 125 miljoen euro per jaar, red.). Als Franstaligen Brussel besturen als een Franstalige stad, moeten ze ook niet verwonderd zijn dat Vlamingen de geldkraan naar Brussel zullen willen dichtdraaien. Binnen Arizona wordt daarover nagedacht.

Ons land is gebouwd op respect voor elkaar. Dat is Bouchez blijkbaar vergeten. Als hij zichzelf dan toch een van de laatste belgicisten noemt, dat hij dan België verdedigt.

Groen heeft geëist dat het wetsvoorstel voor het uitstel van de lage-emissiezone (LEZ) wordt ingetrokken. Maar de Franstaligen partijen trekken zich daar niet veel van aan, zo lijkt het.
Van der Staeten: Wij kunnen weer aan tafel gaan zitten onder twee voorwaarden. Eén: respect voor de evenwichten in het land. Herinner u 2007. Toen hebben de Nederlandstaligen de stemming over Brussel-Halle-Vilvoorde door de strot van de Franstaligen geduwd. Ik heb me toen als enige Nederlandstalige Kamerlid onthouden, omdat ik vond dat er gepraat moest worden. Groen kan aan tafel komen, als er samen een oplossing gevonden wordt.

En die oplossing kan er alleen komen, en dat is voorwaarde nummer twee, als we het er samen over eens zijn dat we die negen procent van de wagens die verantwoordelijk is voor veertig procent van de vervuiling, uit de stad kunnen weren.

Onder die twee voorwaarden zitten we morgen opnieuw aan tafel.

Is het gevaar niet dat Groen, zodra jullie in een regering stappen, permanent buitenspel zal worden gezet via parlementaire weg? De Franstaligen doen dat nu. Wat zal hen tegenhouden om dat in de loop van de legislatuur niet ook te doen?
Van der Staeten: Inderdaad. Daarom moest die streep in het zand worden getrokken. Het is frappant dat er breder in dit land zo weinig bezorgdheid over bestaat. Want er is een domino in gang gezet die riskant is voor Brussel, maar ook voor het samenleven van Nederlandstaligen en Franstaligen in België.

Is het dan niet beter dat Groen in de oppositie gaat?
Van der Straeten: (Resoluut) Neen. Ons werk is niet af.

Maar het zal misschien niet gerealiseerd kunnen worden.
Van der Straeten: Het zal wél gerealiseerd worden. En we zullen hiervoor vechten. Ik heb zelf drie en een half jaar af te rekenen gehad met een MR die niets van mijn klimaatbeleid wou weten. Maar de windmolens worden vandaag wél gebouwd. En als het politiek dan elke dag oorlog is, dan is dat maar zo. Dat heeft mij alvast niet tegengehouden.

Heeft Groen dat gevaar niet te laat zien aankomen, namelijk dat de Nederlandstaligen zonder een eigen meerderheid buitenspel gezet kunnen worden?
Van der Straeten: Dat zijn twee aparte zaken. Hadden we niet sneller de sabotagepolitiek van Bouchez kunnen doorzien? Ja. Want we hebben dat van dichtbij meegemaakt in de federale regering. Hadden we sneller een Nederlandstalige meerderheid kunnen vormen? Ja, als we niet om de oren werden geslagen met veto’s. Je kunt het paard naar het water brengen, maar je kunt het niet dwingen om te drinken. (Lees verder onder de foto)

Maar ten gronde? Het is het failliet van de politiek vandaag dat het zo moeilijk is geworden om over de eigen schaduw heen te stappen. Dat heeft zeker ook met de sociale media te maken. (Denkt na) Ik wil wel nog een slag om de arm houden. We moeten de situatie na de gemeenteraadsverkiezingen opnieuw bekijken, want de veto’s kunnen ook een pose zijn van de politieke partijen om zich te profileren. Misschien is dat na 13 oktober anders.

Zijn de Franstaligen niet te begrijpen? Ze kunnen niet vooruit omdat er geen meerderheid is aan Nederlandstalige kant.
Van der Straeten: Dat is framing in de wandelgangen. Groen zat tot voor kort elke week samen met de Franstaligen over de begroting. Dus de Nederlandstaligen vormden helemaal geen rem op de formatie. En over het uitstel van LEZ is niet eens gesproken.

En trouwens? Waar zijn de teksten van David Leisterh (MR-lijsttrekker en Franstalig formateur, red.)? Er is niets. En waarom is er niets? Omdat de Franstaligen eerst campagne willen voeren voor de gemeenteraadsverkiezingen. Fair enough. Maar dan moeten de Franstaligen ook dit begrijpen: de uittredende Brusselse minister van mobiliteit, Elke Van den Brandt, is met 23 procent van de stemmen verkozen op de thema’s propere lucht en veilige straten. Wel nu: de volgende gemeenteraadsverkiezingen in oktober zullen daar ook over gaan. Dat is mijn oproep aan die 23 procent: laat van u horen. Laat zien waar 23 procent van de Nederlandstalige kiezers voor staat.

Overigens, is het u niet opgevallen hoe de MR twee maten en twee gewichten hanteert? Bouchez heeft de groenen in de federale regering permanent aangevallen voor het bouwen van gascentrales, omwille van het klimaat. Maar nu gaan ze zelf vervuilende auto’s in Brussel toelaten. Dat krijg je toch niet uitgelegd?

Zelfverklaard formateur Fouad Ahidar is nu aan zet om een meerderheid te vormen. Gaf Groen hiermee niet de regie uit handen?
Van der Straeten: Ik zie voorlopig geen Nederlandstalige meerderheid ontstaan. En waarom? Omdat er alleen maar veto’s worden uitgesproken. (Lees verder onde de foto)

Vooruit spreekt geen veto uit tegen Ahidar.
Van der Straeten: Daar neem ik dan akte van. Maar dat is niet wat ik heb gehoord.

Er klinkt ook stevige kritiek omdat Elke Van den Brandt niet hard genoeg geduwd zou hebben om Vooruit mee aan tafel te krijgen, of CD&V.
Van der Straeten: Dat is een gedeelde verantwoordelijkheid van iedereen rond de tafel. Alle partijen hadden kunnen redeneren: zo liggen de kaarten, en we gaan samen kijken hoe we een meerderheid kunnen maken die de keuze van de kiezer respecteert. Als dat was gebeurd, was er inderdaad al lang een meerderheid.

Wat wij hier in Brussel moeten managen is niet nieuw. Samenleven, het klimaat. Veel grootsteden hebben daarmee te maken. Daar moet iemand voor opstaan die dat met twee handen vastpakt.

Maar wat krijgen we in Brussel? Een coalition de pollution van MR, Les Engagés en de PS van Ahmed Laaouej. (Op dreef) En wie is David Leisterh eigenlijk? A puppet on a string? Wat ik van hem weet, is dat zijn vrouw Nederlandstalig is, en dat dat volgens hem de beste garantie is dat de rechten van de Nederlandstaligen gevrijwaard zullen worden. Dat is toch een zwaktebod?

Leisterh heeft de verkiezingen gewonnen.
Van der Straeten: Ja, hij is onze toekomstige minister-president. Van zo iemand verwacht ik dat hij me inspireert, me goesting geeft om in deze stad te wonen, zodat ik elke keer dat ik naar een internationale vergadering ga, met fierheid over Brussel kan spreken. Hij moet het voortouw nemen en een akkoord maken waarbij we een Brussel 3.0 maken, in het belang van de Brusselaars, en in het belang van de hoofdstad als optelsom van Nederlandstaligen en Franstaligen.