Brussel moet kieskeurig zijn bij renovatie van 'brokkelbruggen'

Twee stokoude Brusselse bruggen worden eindelijk aangepakt, twee andere wachten al jaren op de sloop of renovatie. Duurt dat niet te lang, is het nog veilig voor de Brusselaars? “Van een onderhoudsachterstand is geen sprake", klinkt het alvast bij Infrabel.

Vanaf maandag wordt de Carsoelbrug in Ukkel voor acht maanden afgesloten voor het verkeer en straks gaat ook de Jubelfeestbrug in Molenbeek voor ruim acht maanden dicht. Beide bruggen waren dringend toe aan vervanging (in het geval van Carsoel) of renovatie (de Jubelfeestbrug). Ondertussen wachten de Albertbrug in Schaarbeek en de Marchantbrug in Anderlecht nog op concrete actie.

Draagt Brussel genoeg zorg voor haar vele bruggen, en zijn die wel allemaal in goede staat? Of kampt het Gewest, net als met de tunnels enkele jaren geleden, met een onderhoudsachterstand?

Volgens een overzicht van De Morgen uit 2018 telt Brussel 92 bruggen, waarvan 68 in beheer van Brussel Mobiliteit. Zestien bruggen vallen onder de verantwoordelijkheid van Infrabel, acht worden door beide instanties samen beheerd.

Brussel Mobiliteit kon voorlopig niet zeggen hoe het stond met het onderhoud van de bruggen die zij beheren. “Maar alle bruggen worden geregeld gecontroleerd, net als onze tunnels”, stelt woordvoerder Steven Fierens gerust.

Thomas Baeken, woordvoerder van Infrabel, ontkent dat er bij hen sprake zou zijn van een onderhoudsachterstand. “Wij monitoren de situatie continu, en pakken eerst die bruggen aan die dringend onderhoud nodig hebben of aan het einde van hun levensduur zijn gekomen.”

Toch geeft Baeken toe dat de Carsoelbrug en de Marchantbrug over hun houdbaarheidsdatum heen zijn. “Het werd noodzakelijk om ze te vervangen.”

1. Carsoelbrug

De brug over de spoorlijn in de Jean en Pierre Carsoellaan bij het station van Sint-Job in Ukkel wordt afgebroken en vervangen door een ‘superbrug’. Vanaf volgende maandag zullen daarom alleen nog voetgangers er de spoorlijn kunnen oversteken. De nieuwe ‘superbrug’ wordt vier keer zo groot als de huidige en moet naast de doorgaande weg ook meer ruimte bieden voor bussen en trams, en meer plek voor voetgangers en fietsers creëren.

Infrabel is al sinds 2023 aan het werk om de site klaar te maken voor de vervanging. “Die is nodig, want de brug is een eeuwling, die bovendien te lijden heeft onder de tram die eroverheen rijdt. Die maakt ter plekke een S-bocht, de krachten die daarbij vrijkomen zorgen voor nog meer druk op de constructie", legt Baeken uit.

De werken duren nog zeker tot juni 2025 en hebben ook een impact op het spoorverkeer op de lijn tussen Halle en Nijvel ten zuiden van Brussel, en Brussel-Schuman. Kostprijs van het project: zo’n 11 miljoen euro.

2. Albert- of Leeuwenbrug

De Albertbrug wordt ook wel de Leeuwenoprit (Rampe du Lion) genoemd, en is net als de Carsoelbrug gebouwd in de jaren twintig van de vorige eeuw. Deze herkenbare betonnen brug overspant de sporen ten noorden van het station van Schaarbeek. De brug wordt beheerd door Infrabel en is ook dringend aan renovatie toe. Zo kwamen er al brokstukken los die naar beneden zijn gevallen. In 2013 besliste Infrabel daarom geen zwaar verkeer meer toe te laten op de brug.

Ondertussen heeft de spoorbeheerder plannen klaar voor de site. Infrabel wil namelijk de brug die 99 jaar oud is, afbreken en vervangen. “Als het aan ons lag liever gisteren dan morgen”, zo zegt Baeken aan BRUZZ. “Wij hebben enkele weken geleden een sloopvergunning aangevraagd, het is nu aan het Gewest om die al dan niet te verlenen.”

Toch lijkt dat niet van een leien dakje te verlopen. Zo wou Infrabel al in 2022 met de werken starten, daarvoor reserveerde het zo’n 10 miljoen euro. Maar dat is toen niet gelukt.

Geklasseerd monument?

Een bijkomende complicatie is de erfgoedwaarde van de burg. De Koninklijke Commissie voor Landschappen en Monumenten heeft namelijk een aanvraag ingediend om de brug te klasseren. “Het is hun goed recht om dat te doen”, reageert Baeken. “Maar ik wil toch meegeven dat een klassering het aantal mogelijkheden om die brug te vernieuwen drastisch zou inperken. Het zou het renovatieproces duurder en tijdrovender maken en intussen blijft die brug verouderen.”

De vraag blijft waarom Infrabel niet eerder met een oplossing over de brug is gekomen, gezien de grote impact op het nationale en internationale spoorverkeer mocht de brug verder afbrokkelen. “Er lagen verschillende plannen op tafel. Zo moesten we op een gegeven moment ook de vraag van het Gewest onderzoeken om een tramlijn over de brug te laten lopen”, antwoordt Baeken. “Maar het was ook een kwestie van wanneer er budgetten voor beschikbaar konden zijn.”

Ondertussen wordt de Leeuwenbrug er niet jonger op, maar Baeken stelt gerust. “Wij schouwen de brug geregeld, doen het nodige onderhoud en verwijderen betonrot. Het blijft veilig voor reizigers en het verkeer op de brug.”

Toch waarschuwt de woordvoerder ook: “Als we de brug niet mogen afbreken, dan zullen we op termijn al het verkeer moeten verbieden om de veiligheid te kunnen garanderen.”

(Lees verder onder de afbeelding)

3. Jubelfeestbrug

Dit voorjaar is een andere brugrenovatie gestart. De NMBS is namelijk begonnen met het opknappen van de Jubelfeestbrug. Deze brug in de Jubelfeestlaan, gelegen op de grens tussen Sint-Jans-Molenbeek en Brussel-Stad, overspande ooit de spoorlijnaftakking naar het goederenstation van Thurn en Taxis.

De brug, ook bekend als ‘Le Pont monumental’, stamt uit 1904 en bevindt zich in een lamentabele staat. Vandaag loopt het langwerpig Thurn & Taxis-park onder de brug door, de sporen zijn verwijderd. Desondanks wordt de brug nog steeds beheerd en onderhouden door de NMBS. Zij voeren nu ook de renovatie uit, die voor de helft mee wordt gefinancierd door het Brussels gewest. Eens de brug klaar is, neemt Brussel Mobiliteit het beheer over. Midden oktober 2025 moet de vernieuwde brug in principe klaar zijn.

Volgens toenmalig bevoegd Brussels staatssecretaris Pascal Smet (Vooruit.brussels) wordt het ‘opnieuw een parel en een echte blikvanger’. De werken aan het 120 jaar oude kunstwerk kosten naar schatting 8,9 miljoen euro.

4. Pierre Marchant- of Kleine Eilandbrug

Een werf waar nog steeds niet aan begonnen is, is die van de Pierre Marchantbrug, ook bekend als de Kleine Eilandbrug. Die overspant het Kanaal in Anderlecht, nabij de Biestebroekkaai. De brug is al een hele tijd aan vervanging toe.

Al in 2014 raakte bekend dat de brug met stabiliteitsproblemen kampt, waardoor er geen auto’s meer over de brug mochten rijden. In 2022 raakte de brug tot overmaat van ramp beschadigd door een brand. Daardoor werd de brug helemaal ontoegankelijk, maar ondertussen is de verbinding weer open voor zwakke weggebruikers.

Dat er nog steeds niet begonnen is met de brug op te knappen, komt door politieke onenigheid. De brug is namelijk een ontmoetingsplaats geworden voor buurtbewoners, en die willen dat graag zo houden. Het Gewest en Anderlechtse politici van Ecolo-Groen steunen hen daarin, maar de rest van de meerderheid vindt dat de brug opnieuw open moet kunnen voor lokaal wegverkeer.

Intussen zijn beide partijen al overeengekomen dat de vernieuwde brug op zijn minst bruikbaar moet zijn voor het openbaar vervoer en de hulpdiensten. Het openbaar onderzoek voor de renovatie zou moeten afgerond zijn. Volgens bevoegd Brussels minister Elke Van den Brandt (Groen) kunnen de werken van start gaan in het voorjaar van 2025, zo klonk het begin dit jaar alvast in La Dernière Heure.